تاریخچه و موقعیت موزه

شهر تاریخی ساوه، که بنا بر روایات و اخبار موجود در قرون اول اسلامی شکل گرفته است از نمونه‎های بارز شهرهای واقع در مسیر کاروانی می‎باشد به خصوص که در محل تلاقی دو شاهراه عمده شرقی غربی و شمالی –جنوبی قرار داشته و به همین لحاظ همواره در طول تاریخ شاهد تغییر و تحولات عظیم بوده است.

مسجد جامع ساوه ( قرن اولیه هجری قمری )، منار مسجد میدان (453ه ق)، منار مسجد جامع (504 ه ق) و تعداد زیادی از بناهای قرون مختلف اسلامی و بناهای فراوان موجود در بافت قدیمی شهر همچون آب انبارها ، تیمچه‎ها ، حمام‎ها و راسته‎ها بازارها در قرن اخیر هیات کلی شهر را در طول زمان تریسم می‎نماید هر چند که مراجعه به متون و تصویر شهر ساوه از سفر نامه اولئاریوس وجود بسیار از بناهای از میان رفته را در گذشته اثبات می نماید.
همچنین ساوه از شهرهایی است که هنوز سیمای حصار تاریخی آن قایل رویت است. بنای تاریخی گنبد چها سوق که قدمت آن دست کم به پنج قرن پیش از این می‎رسد در درون بافت قدیمی شهر قرار دارد.

ویژگی‎های معماری موزه چهار سوق

این بنا که به نام گنبد چهار سوق یا تکیه چهار سوق معروف است عبارت می باشد از یک ساختمان که در چهار ضلع شمال و جنوب و شرق و غرب آن چهار دالان داشته که در قدیم به چهار بازار راه می‎یافته است. در شمال این گنبد بازار بزرگ ساوه و در جنوب غرب آن یک بازارچه کوچک با چند مغازه باقی مانده است هشت ضلع دیگر این بنا در داخل به صورت حجره‎هایی بوده که در ایام دهه عاشورا به عنوان تکیه از این محل استفاده می‎شده است به همین مناسبت این بنا به نام تکیه چهار سوق نیز معروف است.

در بدنه چهار سوق هشت پنجره نورگیر وجود دارد که در بالای سقف حجره‎ها واقع شده اند و در قسمت فوقانی گنبد نیز پنج پنجره نورگیر وجود داشته است.
گنبد این بنا به واسطه حجم زیاد که قاعده آن به قطر 11/14 متر و ارتفاع آن در حدود 14 متر تا کف فعلی می‎باشد یک میزان بالا نرفته بلکه بایک دور آرام در وسط تشکیل شده و دوباره به طرف بالا ادامه یافته و فرم شلجمی پیدا نموده است.

مصالح ساختمانی این بنا، گل آهک، گچ و کاشی وآجر است و گنبد نیز با نوارها و اشکال بیست ضلعی، دوازده ضلعی، شش ضلعی و سه گوش با نقوش پیکانی تزئین شده است. داخل این اشکال به وسیله گچبری آراسته شده است.
گنبد چهار سوق با دهانه ای نزدیک به 15 متر و ارتفاعی به همین اندازه از بیرون دارای پلان دوازده ضلعی است که از داخل بنا مدور بوده و شامل 4 دالان و 8 حجره می‎باشد. این بنا در گذشته به عنوان محور اتصال راسته اصلی و مسیر اصلی بازار بوده و در دوره‎هایی نیز به عنوان تکیه جهت برگزاری مراسم عزاداری و نیز به عنوان زورخانه جهت انجام ورزش‎های باستانی کاری داشته است که در اثر آتش سوزی تزئینات پوشش داخلی گنبد از بین رفته است.از جمله تزئینات باقی مانده در پا کار گنبد اسماء الله.. محمد(ص) و علی (ع) می‎باشد که به خط کوفی بنایی و با کاشی اجرا گردیده است.

این بنا در سال 1356 به شماره 1382 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در تاریخ 28 مرداد 86 به مناسب روز جهانی صنایع دستی به عنوان موزه مردم شناسی شهرستان ساوه مورد بهره برداری قرار گرفته است.
در این موزه اشیایی همچون کتب خطی و دست نویس، انواع قفل‎های قدیمی، ظروف مسی و سفالی، سکه و اسناد خطی، سنگ قبرهایی مربوط به دوره قاجار و همچنین پیکرک‎هایی که نشانگر پوشش‎های مختلف مردم ساوه در زمان قاجار می‎باشد به نمایش در آمده است.

برای مشاهده سایر تصاویر موزه مردوم شناسی چهار سوق ساوه اینجا کلیک کنید.