تاریخ: جمعه 22 مهر 1390 - 04:29 عنوان: ريشه تنبلي ، تنبلي چه زماني يك اسيب فردي و اجتماعي ميشود؟
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
ريشه تنبلي ، تنبلي چه زماني به يك آسيب فردي و اجتماعي تبديل ميشود؟
چرا كارها را ميگذاريم لحظه اخر انجام ميدهيم؟
چرا كارها روي هم جمع ميشود و نميدانيم از كجا شروع كنيم؟ چرا در موقع جمع شدن كارها دچار استرس ميشويم؟ چگونه ميتوانيم به انجام به موقع كارها عادت كنيم؟ از كجا و چگونه شروع كنيم؟ بسياري از انسانها براي فرار از ازمون و تجربه تلخ شكست كارها را به فرداها حواله مي كنند. ترس از ناتواني يكي ديگر از علل تنبلي و فرار از كار است. كودك وجود يك انسان گاهي حوصله و تحمل ندارد و خود اين خصلت نيز مي تواند يكي از علل تاخير در كارها باشد. براي همين براي انجام كارهاي مهم و اولويت دار براي خود يك مقطع زماني را در نظر بگيريد. از خودتان بخواهيد در اين فاصله مورد نظر كار را به انجام برسانيد .تراكم كارها روي هم و هم زماني با بروز پيشامدهايي مانند بيماري و حوادث ديگر در فرد استرس و احساس گناه بيشتري را بوجود مياورد . بهترين روش اين است با ساده ترين بخش كار عمليات را شروع كنيد. يعني از هر گوشه كار را شروع كنيد قدم مثبتي برداشته ايد و از بن بست رهايي مي يابيد. در حال زندگي كنيد ويك ليست از كارهايي كه اولويت دارند و فوري و مهم هستند تهيه وهر روز دو سه قلم از انها را انجام دهيد تا احساس مثبت و خوبي داشته باشيد. در اتلاف وقت و انرژي بر سر مسائل بي ارزش تامل كنيد و انها را از ليست روزانه تان حذف كنيدهمانطور كه ما در مصرف بنزين وبرق صرفه جويي مي كنيم، در انجام كارها ي مهم و غير مهم نيز ميتوانيم بيشتر صرفه كنيم( صرفه جويي و دقت در صرف عمر و زمان). خودتان هر روز براي خودتان انگيزه ايجاد كنيد. بعد از انجام كارها به خود هميشه پاداش بدهيد و بدانيد با انجام هر قدم كار اتكاء بنفس و ميزان استقلال شخصيتي تان نيزرشد ميكند و زير بار منت ديگران نخواهيد بود......... روح تان شاد و ازاد خواهد بود و بر ميزان توانمندي تان روز به روز افزوده ميشود. بعد از انجام چند تا كاراستراحت را فراموش نكنيد (كار+ استراحت) با اين رويه از سختي كارها كاسته ميشود و حوصله بيشتري براي اتمام كار خواهيد داشت . بطور مثال اگر قرار است براي امتحان صد صفحه را مطالعه و خلاصه كنيد و كلي تمرين نيز بايد حل كنيد. برنامه ساده اي براي انجام اين كار اماده كنيد. اين صد صفحه را به ده قسمت تقسيم كنيد و بعد از ده صفحه مطالعه براي پنج دقيقه استراحت كنيد . بعد از پنجاه صفحه مطالعه يك ساعت فيلم مورد علاقه تان را تماشا كنيد، و يا بخشي ازكتاب و رمان مورد علاقه تان را مطالعه كنيد. بعد از اتمام صد صفحه خود را به سينما و بستني و يا ملاقات دوستي دعوت كنيد. ضميرنا خود اگاه بخش كودك خويش را با اين روش مي توانيد قانع كنيد تا با شما همكاري خوب و مستمري در انجام كارها داشته باشد. به نسبت اهميت و بزرگي كارها پاداش هاي متناسب براي ان در نظر بگيريد. با اين روش انجام كارها يك عمل خوشايندي خواهد شد و بتدريج از كاري كه انجام ميدهيد خود به خود لذت خواهيد برد و بر ميزان توانمندي شما افزوده ميشود......مولف
-----------------
نياكان ما در كنار تمام سختي هايي كه مي كشيدند ، خيلي بيشتر از ما لذت زندگي در حال را مي چشيدند.
تنبلي از كجا شروع مي شود؟
روان شناسان معتقدند تنبلي وقتي به وجود مي آيد كه امكان برنامه ريزي براي اينده وجود داشته باشد. ان چيزي كه كه باعث مي شود بدون اينكه نيازهاي آني مان ارضاء شود و به انجام كار ادامه دهيم ، اينده نگري است. بعضي آدم ها اينده نگرترند . ان ها بدون اينكه گرسنه و يا تشنه باشند ، با انگيزه زيادي كار مي كنند. اين آدم ها به بقيه مي گويند تنبل. اين روزها ما براي رسيدن به اهداف بلند مدت مان گاهي مجبور مي شويم از لذت هاي ساده روزانه مان بگذريم ان وقت است كه احساس مي كنيم مورد ظلم واقع شده ايم چون ذهن ما به انگيزه هاي اني پاسخ مي دهد. خوابيدن ، كار نكردن ، نشستن و تماشاي برنامه هاي تلويزيون براي ما خوشايند تر از كارهايي هستند كه قرار است چند ماه يا چند سال بعد نتيجه شان را ببينيم. تنبلي آسيب نيست . در واقع يك حس عدم تمايل به مصرف انرژي است. اما در دوره اي كه مادر ان زندگي مي كنيم و لازم است كارايي مان بالا باشد تنبلي باعث اسيب و ناراحتي مي شود
. چرا از انجام كار طفره مي رويم ؟ طفره رفتن و از زير كار در رفتن وقتي پيش مي ايد كه تصور كنيم كارها خيلي سخت و دشوار است. ان وقت است كه با خودمان مي گوييم بهتر است اين كار را فردا انجام دهيم. بعضي از روانشاسان مي گويند اين مشكل بعد از انقلاب صنعتي - كه نياز به برنامه ريزي بيشتر شد- به وجود امده است. كارشناسان علوم رفتاري مي گويند ما كارهايي را كه زودتر جواب مي دهند ترجيح مي دهيم. درس خواندن براي امتحاني كه ماه ها بعد قرار است برگزار شود به اندازه بازي شطرنج براي ما لذت بخش نيست. ما نمي توانيم در باره آينده بازخورد آني داشته باشيم چون ممكن است اطمينانمان را نسبت به توانايي انجام كار از دست بدهيم، احساس كنيم تلاش براي رسيدن به اهداف بلند مدت كاري سخت و غير قابل تحمل است. و نمي توانيم از عهده ان بربياييم.
در واقع همين تمايل ما به سكون باعث مي شود تصور كنيم اين كار، كار سخت و دشواري است و نمي توانيم از عهده ان بر بيائيم. اما اين روزها انجام كار به اين معني است كه بر لذت ها و پاداش هاي آني غلبه كنيد و بدانيد هدفي كه شما لحظات تان را براي رسيدن به ان صرف مي كنيد ارزش اش را دارد. در دنياي امروز اگر بخواهيد طبق الگوي ذهني منتظر پاداش آني باشيد و تنبلي كنيد ضرر زيادي خواهيد كرد نگران نباشيد هميشه مي شود كار را شروع كرد. حتي تصور نتوانستن را از خودتان دور كنيد. ما بيشتر مواقع با آزمون و خطا ياد ميگيريم. اگر ديد وسيع تري داشته باشيد مي توانيد از عهده كارهاي بزرگ بر بياييد. چطور تنبلي را از خودمان دور كنيم؟
الگوي ذهني ما طوري شكل گرفته كه مغزمان پاداش هاي آني و نتايج كوتاه مدت را ترجيح مي دهد. اما ما وقتي از عهده كارهاي نا خوشايند بربياييم، بيشتر از خودمان رضايت داريم. براي مقابله با تنبلي توصيه هاي زير مي تواند مفيد باشد.
از كم شروع كنيد
از خودتان بپرسيد انجام اين كار به مدت 15 دقيقه واقعا خيلي سخت و دشوار است؟ با كمي دقت متوجه مي شويد كه اين طور نيست. با اين روش مشاهده خواهيد كرد بعد از مدتي از انجام همان كارها لذت خواهيد برد.
در برابر افكار منفي و پيش فرض هايتان مقاومت كنيد
حتي تصور نتوانستن را از خودتان دور كنيد ما بيشتر مواقع با آزمون و خطا ياد مي گيريم. اگر ديد وسيع تري داشته باشيد مي توانيد از عهده كارهاي بزرگ بر بياييد.
برنامه ريزي داشته باشيد
هر روز اهداف تان را بنويسيد با اين كار احتمال اينكه از هدفتان دورنشويد و طي روز كارهايي انجام دهيد كه شما را به هدف نزديك تر كند بيشتر است.
از ديگران كمك بگيريد
براي انجام كامل يك كار از ديگران كمك بگيريد. موضوع را با انها در ميان بگذاريد انگيزه هاي خارجي حس انجام وظيفه شما را بر مي انگيزد و شما را به انجام كار تشويق مي كند.
قبول كنيد كه براي پيشرفت بايد صبر و تحمل داشت
به خودتان پاداش بدهيد
استراحت با تنبلي فرق دارد. بعد از اينكه يك كار را به طور كامل به اتمام رسانديد، به عنوان پاداش به خودتان استراحت بدهيد. شما بعد از يك دوره تلاش به استراحت نياز داريد. ص 108 تا 109
1. با یک یا چند شکست خود را حقیر ندانید و در انجام کار همت به خرج دهید. با توجه به فواید کوشش(96) و مبادرت در انجام کارها، می توان با بی حالی و تنبلی به مبارزه برخاست. امام علی علیه السلام در نامه ای به برخی از یاران خود این گونه نگاشته اند: «فتدارک ما بقی من عمرک، و لا تقل غدا و بعد غد ...»،(97) پس باقی مانده عمرت را قدر بشناس، و [در مبادرت به انجام کار] فردا، پس فردا مکن.
2. عزم را جزم کنید تا بی حالی و سستی را در خود بشکنید. امام علی علیه السلام در این باره فرموده اند: «تداو من داء الفترة فی قلبک بعزیمه»؛(98) درد سستی را با داروی عزم و اراده ای جازم درمان کن.
3. درک خطرات بی حالی و تنبلی: توجه به خطرات زیان بار تنبلی، موجب عبرت برای خردمندان است. امام امیرالمؤمنین علیه السلام به دنبال همان نامه مرقوم فرموده اند: «... فانما هلک من کان قبلک باقامتهم علی الامانی والتسویف...»،(99) البته، کسانی پیش از شما بوده اند که به خاطر افتادن در آرزوها و اهمال کاری ها، به هلاکت افتاده اند.
4. توجه به نتایج وحشتناک اهمال کاری: نکته ای که می تواند انسان را در فرار از تنبلی کمک کند، نگریستن به نتایج اهمال، تنبلی و بی حالی است. امام علیه السلام مطلب را این گونه به اتمام رسانیده اند: «... حتی اتاهم امر الله بغته و هم غافلون»؛(100) تا این که ناگهان حکم خداوند فرا رسیده، در حالی که آنان در غفلت به سر می برده اند.
5. پرهیز از غفلت: اگر قدری دقت شود، شخص تنبل در غفلت و بی خبری به سر می برد تا به هلاکت رسد. امام علیه السلام در بیان خود توجه داده اند که «و هم غافلون.»(101) نابودشوندگان در ورطه اهمال کاری، در حالت غفلت و بی خبری، همه چیز خود را می بازند. قدری بیندیشید، آیا این گونه نیست؟ اگر چنین است، پس چرا به خویشتن توجه نمی کنید؟ بی شک دانستن علل تنبلی، بی حالی و بی حوصلگی در اصلاح خویشتن مؤثر است.(102)
2. شکستن بستر اهمال کاری: بی شک توجیه حفظ موقعیت شخصی،(103) بستر اهمال کاری است. اهمال کار هر چند بخواهد برای اهمال خود دلیل و برهان اقامه کند ولی خودش می داند که دلایلش قانع کننده نیست، بلکه برای فرار از مسؤولیت، آن براهین ساختگی را عنوان می کند. در ابتدای امر، استفاده از این روش برای فرد اهمال کار قدری شرم آور است ولی به تدریج، با گذشت زمان اقامه این گونه دلایل بی اساس بر او عادی شده و بدتر از آن، درک زشتی توجیه نابجا از بین می رود.(104) از این بدتر، شخص با عذر و بهانه تراشی، رفتار خود را منطقی جلوه داده، در نتیجه با این رفتار، اهمال کاری را در خود تقویت کرده و هر بار که عذری می تراشد، یک گام از اصلاح خود دورتر می شود. انسان هرقدر با سوادتر باشد، از توجیهات دقیق تری برای اغفال خود و دیگران سوء استفاده می کند.
اهمال کار برای درمان خویش پیش از هر چیز باید از عامل تقویت و ماندگار شدن اهمال کاری fبپرهیزد؛ یعنی از توجیه کارهای خویش اجتناب کند و توجه داشته باشد که خود را گول نزند. امیر بیان علی علیه السلام در این رابطه می فرمایند: «فإن أجله مستور عنه و أمله خادع له، و الشیطان موکل به، یزین له المعصیة لیرکبها،...»؛(105) البته، پایان کارش بر او پوشیده و آرزویش او را گول می زند، شیطان نیز موکل اوست تا گناه و عصیان را برای او زینت دهد. توصیه دیگر از آن بزرگوار این است که، شخص اهمال کار راه بازگشت مناسب را به هیچ قیمتی از دست ندهد: «... و یمنّیه التوبة لیسوفها إذا هجمت منیّته علیه أغفل ما یکون عنه...»؛(106) انسان را در انتظار توبه نگه می دارد تا آن را به تأخیر اندازد و تا هنگام فرارسیدن مرگ، از هر زمان دیگر نسبت به بازگشت و رجوع غافل تر باشد. بنابراین، امام علیه السلام سرعت به خرج دادن، اهمال نکردن در توبه و بازگشت را دستورالعملی جدی می بینند.
کد:
www.migna.i
r
برای پرهیز از افتادن در ورطه توجیه گرایی، اموری را باید مورد توجه قرار داد:
1. برای موجّه جلوه دادن تأخیر در انجام کار، دلایل گوناگون را دستاویز برای دفاع از خود قرار ندهد.
2. از دیگران هم توجیه برای فرار از وظیفه را نپذیرد، تا اهمال در آن ها تقویت نشود.
3. از کسی که مسؤولیت کاری را داشته، تنها نتیجه کار سؤال شود؛ چرا که برنامه ریزی و مدیریت از وظایف اوست و به ما ربطی ندارد.
4. به فرد توجه داده شود که ما نسبت به سوء برنامه ریزی شخص، هیچ مسؤولیتی نداشته و حتی تمایل به شنیدن توجیهات او نداریم.
5. توجه داشتن و بیدار باش دادن به این که توجیه کردن اشتباه، خود اشتباهی دیگراست.(107)
6. توجه به عواقب توجیه گرایی، که اهمال کاری را به شکل اعتیادی بی درمان در می آورد. هنگامی که توجیه عادت شد، به گفته امام علی علیه السلام ، ناگزیر نابهنجاری بر انسان حکومت خواهد کرد: «العادة عدو متملک»؛(108) عادت دشمن حکومت کننده و سلطه گر است.
3. تلقین درمانی: اکثر روان شناسان بر این باورند که روان درمانی عقلانی هیجانی، سه جنبه شناختی، انگیزشی و رفتاری دارد. این بنیان فکری به فعالیت و کار اهمیت می دهد؛ زیرا کار کردن رفتار منطقی انسان است. اگر رفتار انسان به روشی هدف دار انجام گیرد، جایی برای اهمال کاری نخواهد بود؛ چرا که تنها انجام کار، انسان را از تردید، بی تکلیفی و ترس نجات می دهد. به طور مثال، آن که از سخنرانی در برابر جمع هراس دارد، هر چه آمادگی او برای سخن گفتن کم تر باشد، ترس او بیش تر تقویت می شود؛ چرا که ترس نتیجه ضعف روحی شخص است. در نتیجه، او باید تلاش کند تا با جرأت و بدون واهمه سخنرانی کند. از امام موسی ابن جعفر علیه السلام نقل شده است: «اذا هبت امرا فقع فیه»؛(109) هرگاه از انجام کاری هراس داشتی، خود را به ناگاه در آن موقعیت قرار ده. وقتی در برابر انجام کاری پاداش دریافت می کنید، در حقیقت بر انجام آن کار تشویق شده اید و آن را در دفعات بعدی با رغبت بیش تری انجام می دهید.(110) ولی هرگاه در برابر کاری که انجام داده اید پاداش دریافت نکنید، در فرصت های بعدی چندان رغبتی برای انجام آن نخواهید داشت. پرمک(111) و هلم(112) به این نظریه، نکته ای را اضافه کرده اند: دو کار کنار هم را در نظر بگیرید، اگر بر یکی از آن ها پاداش بگیرید و دیگری را پاداش کم تر دریافت کنید، تقویت اولی بر کار دومی تأثیر گذاشته و آن کار نیز تقویت می شود.(113)
4. تنبیه و شرطی شدن اجتنابی(114): گو این که امروزه بسیاری از روان شناسان، تربیت از طریق تنبیه را چندان ارج نمی نهند،(115) اما با تکیه بر قرآن، که کلامی وحیانی و خالی از هر اشتباه است، می توان دریافت که راه تربیت برخی از انسان ها، با شیوه تنبیه هموار می گردد.(116) علاوه بر این، مناجات ها و دعاهای معتبری، همچون دعاهای موجود در صحیفه سجادیه(117) و نیز تجارب فراوان، جملگی دلیل بر مفید بودن تنبیه بجا و مناسب برای درمان اهمال کاری است.(118)
شخصی می گفت: هرگاه به موقع کارم را انجام ندهم، تنها تأسف نمی خورم، بلکه برای خود تنبیهی درخور و مناسب در نظر می گیرم. نوع تنبیهات بستگی به میل و سلیقه افراد دارد، که می تواند میهمان کردن افراد، کمک به مستمندان، تمیز کردن اتاق، کمک بیش از اندازه معمول به دیگران، پرداخت صدقه، کمک به همسر در امر خانه و بالاخره، هر کار خیر دیگری که انجامش چندان مورد رغبت نیست، باشد. اگر شخص در پرداخت و یا انجام این گونه تنبیه ها به خود اعتماد ندارد، می تواند دیگری را در جریان امر قرار دارد و یا پول خود را نزد او به امانت بسپارد تا هنگام تخطی از قرار و تعهد خویش، وی آن را به حساب اعانات واریز کند.(119) البته، یادآوری میزان جریمه به صاحب امانت و پول لازم است و گرنه اگر شخص اهمال کار بی خبر بماند، تأثیر اصلاحی در رفتار وی نخواهد داشت.
5. تغییر محیط: شرایط و محیط می تواند در وضع اهمال کاری فرد، تأثیر داشته باشد. بسیاری از شاگردان در اطاق بسته ای، که کتاب های متنوع و وسایل سرگرم کننده دیگر در آن جا نهاده شده است، نمی توانند برای مطالعه یک موضوع خاص تمرکز داشته باشند؛ چون وقت خود را با مطالعه موضوعات گوناگون کتاب ها و یا گوش دادن به رادیو و ضبط صوت و دیدن تلویزیون و یا لم دادن و آرام آرام به خواب رفتن، از دست می دهند. همه این ها دست به دست هم می دهند تا شخص اهمال کار به دنبال فرصتی برای طفره رفتن باشد. در این صورت، به این اشخاص پیشنهاد می شود که به خواسته خود یا در فضای باز به مطالعه بپردازند و یا اگر مکان خلوتی مانند کتابخانه را مناسب تر دیدند، برای مطالعه به آن جا بروند.(120)
6. بازی با احتمالات(121): بیش تر اهمال کاران منتظر فرصت مناسبی هستند تا حوصله و حال کار پیدا شود، غافل از این که این روش خود بهانه ای برای به تأخیرانداختن فرصت های مناسب است. سؤال این است که چرا از نظریه احتمالات بهره نبریم؟ وقتی کار را با تأخیر انجام دهیم، بی شک شانس بهتر انجام دادن آن را از دست داده ایم. پس چرا با شروع کار، خود را یک گام به بهتر سازی آن نزدیک نکنیم؟(122) در حالی که، مکرر تجربه کرده ایم، تا شروع نکنیم حال عبادت نیز خود به خود حادث نمی شود، و کارها بی دلیل به انجام نمی رسد.
7. خودتنظیمی و یادآورنده ها(123): هرگاه کاری را به تعویق انداختیم، آن را در تقویم خود (و یا دفتری که بدین منظور در نظر گرفته شده) یادداشت کنیم. هر روز که به آن نظر می افکنیم، احساس نفرت از اهمال کاری در ما شکل می گیرد. از این رو در صدد درمان برمی آییم. در این روش، هم تنبیه وجود دارد و هم تشویق؛ تشویق از کاهش دفعات اهمال کاری و تنبیه از زیاد شدن دفعات آن.(124) این، همان محاسبه است که دقت در به حساب آوردن می تواند مراقبت انسان را دقیق تر، عمیق تر و جدی تر سازد. در بیان اهل بیت علیهم السلام در این زمینه فراوان توجه داده شده است. امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرمایند: «حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا»؛(125) پیش از آن که از شما حساب گیرند، به حساب خود برسید. امام علی علیه السلام ، خودتنظیمی و خویش حسابرسی را عامل امنیت از سستی در کارها دانسته و می فرماید: «من تعاهد نفسه بالمحاسبه امن فیها المداهنه»؛(126) کسی که با خود پیمان ببندد که از خود حسابرسی کند، از مداهنه (به بیان عامیانه، ماست مالی کردن) در امان است. فرد زمانی کارها را به اتقان خواهد رسانید که به حساب خویش رسیدگی کند.
کد:
www.migna.i
r
8. استفاده از هم پیمانی(127): شخص با خود عهد ببندد که اهمال نکند و اگر با خود قراری گذاشت، تلاش کند تا در انجام آن کوشا باشد. در این گونه موارد می تواند با خدای خود،(128) و یا با پیامبر و امام، استاد، همسر و یا دوست خود، عهد خود را در بیش تر اهمال کاران منتظر فرصت مناسبی هستند تا حوصله و حال کار پیدا شود، غافل از این که این روش خود بهانه ای برای به تأخیرانداختن فرصت های مناسب است. سؤال این است که چرا از نظریه احتمالات بهره نبریم؟ وقتی کار را با تأخیر انجام دهیم، بی شک شانس بهتر انجام دادن آن را از دست داده ایم.
میان بگذارد و از آنان همکاری بطلبد.(129) توجه به الزام آور بودن عهد و میثاق نکته ای غیر قابل انکار و انسانی است. در قرآن کریم، سنت نبوی و اهل بیت علیهم السلام و در فقه شیعه به قانون عقلی مشهور «وفای به عهد»(130) بارها توجه شده است.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام در ارتباط با پای بندی به عهد و پیمان می فرمایند: «اعتصموا بالذّمم فی أوتادها»(131)، عهد و پیمان را پاس دارید بخصوص با وفاداران. در اهمیت این امر همین بس که خداوند در قرآن عهدشکنان را در ردیف مفسدان در زمین قرار داده است(132) و در روایات نیز به صراحت بیان شده است که سلامت دین انسان در گرو وفای به عهد او می باشد که پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: «لا دین لمن لا عهد له».(133) در علم اخلاق این شیوه را "مشارطه" گویند که شخصی برای اصلاح نفس خویش هر سحرگاه با خود شرط و قراردادی مجدد می بندد تا که به سوی کمال سیر کند. در گفتاری حکیمانه از امام متقین علیه السلام در آثار پیمان به وفا آمده است: «تعاهدوا امر الصلاة، حافظوا علیها»؛(134) با نماز پیمان وفا بند، تا این که بر آن مواظبت کنی. خداوند متعال به مؤمنان دستور می دهد که در پیمان خود، حتی با مشرکان، تا زمان مقرر به آن پایبند باشید: «فاتموا الیهم عهدهم الی مدتهم» (توبه: 4)؛ پس عهد و پیمان با آن ها را تا مدت مورد قرار به سر رسانید.
9. عدم انتظار پیشرفت سریع(135): پیش از این یادآور شدیم که اهمال کاری در بلندمدت به حالت اعتیاد درمی آید. درمان آن نیز حوصله لازم را می طلبد که بیان آن در این نوشتار نمی گنجد. در اجرای درمان نباید خود را باخت، بلکه باید با امید و تلاش خود را برای درمان آماده کرد.(136) توجه داشته باشید که کارها همیشه در گرو وقت خودش می باشد، تا آن جا که گفته اند: «ان الامور مرهونة باوقاتها»؛ البته هر کاری در گرو وقت خویش می باشد.
10. روش هیجانی غلبه بر اهمال کاری(137): این شیوه، همان روش رفتار شناختی است که از روش عقلانی درمانی(138) کارل راجرز(139) وام گرفته ایم. چون در این روش مراجعان اعتماد به نفس دارند و تأکید بیش تر بر باقی ماندن آن حالت و به تحرک آمدن است، به برخی از فنون عقلانی هیجانی اشاره خواهیم کرد.
وادار کردن فرد به انجام کار(140): به طور طبیعی، حالت شخص از زمانی که خود را باور دارد متفاوت از زمانی خواهد بود که به خود اعتماد ندارد. از این رو، بازخورد او با دیگران در هرکدام از این حالات یکسان نخواهد بود. برای مثال جمله «من مطالعه را دوست ندارم» با عبارت «به طور قطع از مطالعه بی زارم» یکسان نیست. در عبارت دوم، در واقع شما از مطالعه نفرت دارید. در چنین حالتی چه باید کرد؟ تنها راه مبارزه با آفت این بینش است که اگر بنا را بر ادامه تحصیل گذاشته اید، ناگزیر باید وقت بیش تر، تلاش بیش تر، و زمان بیش تری را برای مطالعه صرف کنید. شک نباید کرد که در ما استعداد فراگیری وجود دارد و تنها در ایجاد انگیزه باید تلاش کرد. باید تلقین کنید که کار مشکلی نیست و این مقدار فعالیت از ما ساخته است. آری، تلاش در انجام، تلاش در انجام. امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: «...متی تکثر قرع الباب یفتح لک»؛(141) هرگاه بر کوبیدن دری اصرار ورزی، سرانجام به رویت باز خواهد شد. و نیز از پیامبرگرامی صلی الله علیه و آله نقل است که فرموده اند: «من قرع بابا و لجّ ولج»؛ هر که دری را کوبید و بر آن اصرار ورزید، ناگزیر آن در باز خواهد شد.(142)
تمرین مبارزه با شرم و کم رویی(143): شخص از این که نمی تواند کارش را به نحو مطلوب و یا به موقع انجام دهد، مبتلا به کم رویی، شرم و آزرم می شود. شرم و ترس ریشه ای مشترک دارند.
درمان: در این جا چند مورد را به عنوان درمان و راهکار عملی اشاره می کنیم:
الف. برای مبارزه با آن تلاش کنید، بر اعصاب خود مسلط باشید. نگذارید که اتفاقات و حوادث شما را تحت تأثیر قرار دهد.
ب. برای بررسی نقاط قوت و ضعف و حدود آن، ضوابطی را در نظر بگیرید تا بتوانید درجه قوت و ضعف و جایگاه هرکدام و اشتباهاتتان را بشناسید.
ج. چون ما مسلمان هستیم، بنابراین عقل و شرع می تواند دو میزان خوبی برای اصلاح رفتار فردی و اجتماعی ما باشد.
د. تلاش کنید از رفتار کسی که به نظر شما کامل است، تقلید کنید. برای یک انسان مسلمان، بهترین و برترین الگو، حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله است.
در قرآن آمده است: «و لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه»؛ بهترین الگو برای شما رسول خداست. در عصر حاضر، آشنایان به سیره و روش معصومان علیهم السلام ، علما و عرفای والامقام می توانند برترین الگوی زندگی باشند. قدری مطالعه در زندگی بزرگانی مانند، آیة الله بهجت، امام خمینی قدس سره ، علامه طباطبائی رحمه الله ، آیة الله سیدعلی قاضی طباطبائی، میرزای شیرازی، مرحوم محمد بهاری، مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، مرحوم سیداحمد کربلایی، مرحوم ملا حسینقلی همدانی و...، که هرکدام مردان علم و تقوا بوده اند، می تواند الگوی مناسبی برای اخلاق، رفتار و کردار صحیح ما باشد.(144)
حتی در زندگی اجتماعی نظر به سیره نبوی(145) در برخورد با دیگران، به موقع به خود رسیدن، شانه کردن موها، خود را در آیینه دیدن، دست دادن، تقدم در سلام کردن، احوال پرسی کردن، ارتباط برقرار کردن، همنشینی، همدردی، عیادت، تشییع جنازه، حضور درجمع مردم، شرکت در غم و شادی آنان و... راهکار مناسبی است.(146)
پس از قدری نشست و برخاست با افراد صالح و صادق و کسانی که تنها رضایت خداوند برای آنان ملاک قابل قبول است، مطمئن باشید که شما هم این گونه خواهید شد. کم تر به قضاوت مردم و دیگران که هر کدام راه و چاهی را نشان می دهند نظر خواهید کرد؛ بلکه بیش از هر چیز به دنبال کسب کمال و جلب رضای حضرت دوست خواهید بود که از ویژگی های امام علی علیه السلام است: «و لاتأخذه فی الله لومة لائم»؛(147) ملامت ملامت کنندگان هرگز او را از مسیر خود باز نمی داشت. البته، این تلاش عاقبت به چنین مرتبه ای ختم می شود: «رضی الله عنهم و رضوا عنه» (توبه: 100)؛ خدا از آنان راضی و آنان از خدا راضی اند.
خود آشکاری حقیقی(148): شاید دلیل اهمال کاری شما ترس از قضاوت دیگران باشد؛ یعنی به این دلیل دست به کار نمی زنید که مبادا دیگران درباره شما بگویند: «فلانی بی دست و پاست.»
درمان مشکل مزبور این است:
1. خود را نبازید (از رو نروید).
2. خود را شاد و پرنشاط وارد معرکه کنید.
3. ممکن است در اولین برخورد موفق نشوید، اما مهارت هایی را کسب خواهید کرد.
4. اگر وارد کار نشوید، همیشه در نقطه صفر باقی خواهید ماند. شک نیست که املای نانوشته نمره اش همیشه بیست است، اما این نوع توفیق در ورود به کار در واقع شکستی باور نکردنی است.www.migna.ir
5. در هر حال خود را نشان دهید.
6. هرگز نگویید: «می ترسم در گفتارم اشتباهی رخ دهد و آبرویم برود»، بلکه بگویید: «می گویم و می خواهم اشتباهاتم را اصلاح کنم» و یا «می خواهم حرفم را بزنم.»
7. تلاش کنید با مردم صادق و بی تکلّف (رو راست) باشید.
8. به خود جرأت شرکت در جمع را بدهید.
9. خود را از آن ها دانسته و با آن ها باشید.
نقش بازی کردن(149): گرچه نزد ما نقش "بازی کردن"(150) جزئی از شیوه روان درمانی عقلی هیجانی است، ولی در این بخش ما از شیوه رفتار درمانی مور نو ریموند کورسینی فرتیز پرلز بهره برده ایم که روش او را "روان نمایشی"(151) گویند. این روش در جمع دوستان و آشنایان کاربرد دارد.
فرض کنید برای یک سخنرانی آماده می شوید که هنوز جرأت ارائه آن را ندارید. از دوست و یا همسر خود بخواهید تا در برابر شما به طور جدی و به عنوان یک مستمع بنشیند و شما مقاله خودرادربرابر او ارائه دهید. از او بخواهید تا شما را نقد بزند.
گاه می توان در جمع دوستان و برخی اوقات در مقابل آیینه این تمرین را انجام داد. بعضی مواقع شخص می تواند نوار صوتی و یا تصویری خود را ضبط کرده و خود پای آن بنشیند و به اصلاح سخنرانی خود بپردازد. توجه داشته باشید که در این صورت حقیقتا منتقدانه به خود بنگرید.
ابراز احساسات(152): گاه شخص اهمال کار بر اثراهمال کاری خود از جان خویش خسته می شود و به گونه ای نفرت آور به خود می نگرد. با توجه به شکست های متعدد و اهمال کاری هایش، به حالت خشم به خود می نگرد. دراین صورت راه درمان چیست؟
بررسی احساسات و عواطف شخص در روزهای گذشته و برخورد مناسب با آن یکی از شیوه های موفق برای مبارزه با اهمال کاری است. در اولین بار، برای کاوش در احساسات و هیجان ها زیگموند فروید شیوه «تخلیه روانی» را اتخاذ کرده است که البته در همه موارد موفق نبوده است. سپس، گشتالتی ها از این شیوه درمان بهره برده اند، اما با عوارضی که تجدید خاطره شخص را تداعی می کند مواجه شدند. این امر البته، برای سلامت روانی فرد زیان آور بود و نمی توانست تسکین بخش باشد. اما در این جا می توان بدون عوارض، خاطرات گذشته، به آینده نگریست و از این شیوه بهره برد.
ممکن است شما با کسی قرار گذاشته اید که فلان جا حاضر باشد. ولی او سر وقت حاضر نشد. اگر شما از او عصبانی شده اید، نباید تحت تأثیر عصبانیت خود از او انتقاد کنید، هرچند او انتقادپذیر باشد. و یا ممکن است همسرتان دیر به خانه آمده و مدتی طولانی شما را در انتظار گذاشته باشد. توجه داشته باشید که در برخورد اول چگونه با او روبه رو شوید. اگر تحت تأثیر احساسات و هیجان های درونی خویش باشید، بی شک او را از خویش رنجانده اید و اصلاً جای نقدپذیری و اصلاح رفتار را برای او نخواهید گذاشت. کار درست این است که نفرت خود را ظاهر نسازید، ولی به صراحت به او بگویید که کار او اشتباه بوده است. بنابراین، با روش منطقی به دور از احساس تند و پرخاش گری می توان اندیشید و رفتاری جدی داشت. همیشه وقتی رابطه شما با شخص دوستانه و صمیمانه باشد، خیلی راحت تر می توانید احساس خود را بدون عصبانیت نسبت به رفتار او نشان دهید.(153)
گاه باید منتظر فرصت بود تا در هنگام مناسب بتوانید به طور طبیعی نظر خود را عنوان کنید. به هر حال، در هنگام عصبانیت، سعی کنید خشم خود را فرو ببرید. در متون اسلامی، بخصوص اخلاق اجتماعی، عنوان "کظم غیظ"، یعنی خشم فرو بردن، عنوانی شناخته شده است.
صحنه پردازی های ذهنی(154): بیش ترین کاری که در این زمینه انجام شده است توسط ماکسیک مولتسبی(155) و آلبرت آلیس(156) بوده است که از روش تصور منطقی هیجانی برای مبارزه با اهمال کاری استفاده کرده اند. آنان تأکید دارند که تا حد امکان موضوع اهمال کاری خود را زیاد جلوه ندهند، بلکه در عوض در جهت جبران آن تلاش کنند. طبیعی است، وقتی کارتان را به موقع انجام نداده اید، پشیمان و ناراحت هستید. ولی به جای ایجاد رخوت و سستی در خود، باید وقت را غنیمت شمرد وآینده را دریافت.(157)
سرور عارفان امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «ان ماضی یومک منتقل و باقیه متهم، فاغتنم وقتک بالعمل»؛(158) به راستی در گذشته روز تو (که در آن هستی) انتقال یافته و رفته، و باقیمانده از آن نیز متهم است (و یقین نیست که بدان برسی یا نه) پس در این صورت، وقتی را که در آن هستی به انجام کار غنیمت شمر. بنابراین، باید از جا برخاست و به عمل کوشید.
دسترسی به استعدادهای انسانی(159): بعید نیست اهمال کاری زاییده بینش منفی گرایانه انسان نسبت به کار و طرز تلقّی ما باشد. چون این کار را مشکل دیده اید، به آن رغبت نشان نداده اید. باید توجه داشت که وقتی با دیدی منفی به موضوع می نگریم، توانایی خود را به فراموشی می سپریم و یا از آن غافل می شویم. شاید هم توجه به نکات منفی ما را از جهات مثبت و امتیازات آن کار غافل کند.
درمان: 1. در این صورت، برای رفع مشکل همان طور که بیش از این گذشت، باید از برنامه های کوتاه مدت بهره برد. هر برنامه را مقدمه برنامه های بعدی قرار داده و گام به گام نتایج کار را مدنظر قراردهید. ناراحتی ها و سختی های زودگذر را فدای اهداف عالی بعدی کنید که ثمرات ماندگاری خواهد داشت.
2. توجه داشته باشید که فرار از انجام کار اهمال کاری است و ممکن است لذت و راحتی کاذبی را به همراه داشته باشد، اما رنجی را که در پیش دارید سخت ماندگار بوده و پیامدی ناگوار خواهد داشت.
3. با تجربه، تحرک و تلاش امروز برای رسیدن به فردایی بهتر گام بردارید.
4. در نظر بگیرید یک لذت جنسی، که به شکل منطقی و اصولی انجام گرفته، چگونه آرامش را به همراه می آورد، ولی آن گاه که به تکرار و افراط افتاد رنج آور شده و ضایعاتی جبران ناپذیر به بارمی آورد.
5. به هر حال، راه های مختلف استفاده از اوقات فراغت زندگی را پیدا کنید.
[
code]http://migna.ir/khandaniha/religion[/code]l
منبع گزارش بانك مقالات روانشناسي و سلامت
اجتناب از تنبلي و به تعويق انداختن كارها
تنبلی شما برای یک پروژه است؟ یا به یک عادت تبدیل شده است؟
برای مقابله با تنبلی و طفره رفتن:
از یک پروژه آسان شروع کنید،
به این سوالات پایه پاسخ دهید،
همچنان که به سوالات جواب می دهید، پاسخ ها را پیش روی خود نگه دارید:
می خواهید چه کار کنید؟
* هدف نهایی چیست؟ نتیجه چه خواهد بود؟
می تواند واضح یا مبهم باشد.
* گام های اصلی برای رسیدن به هدف چیست؟
خیلی وارد جزئیات نشوید و گسترده بیاندیشید.
* تا کنون چه کرده اید؟
به یاد داشته باشید که شما قسمتی از این مسیر هستید، حتی اگر از طریق تفکر باشد.
طولانی ترین سفر با نخستین قدم آغاز می شود.
چرا می خواهید این کار را بکنید؟
* بزرگ ترین انگیزه تان چیست؟
اگر انگیزه منفی دارید، ذهنتان را مشغول نسازید.
این یک شروع صادقانه و خوب است.
با این همه، اگر انگیزه تان منفیست، دوباره بکوشید و آن را به گونه مثبتی بیان کنید.
* چه نتایج مثبت دیگری از رسیدن به این هدف حاصل می شوند؟
تعیین این نتایج، سودهایی را که ممکن است از آن ها اجتناب کنید،
آشکار می سازد. به آینده ای بهتر بیاندیشید!
به هرچه در مسیرتان قرار می گیرد، توجه کنید.
* چه چیزی با قدرت شما قابل تغییر است؟
* به چه منایعی خارج از وجود خودتان نیاز دارید؟
منابع فقط مثل پول یا ابزار، فیزیکی نیستند و شامل زمان،
افراد/استادها/افراد بزرگ تر، و حتی گرایش ها و رفتارها نیز هستند.)
* اگر پیشرفت نکنید چه اتفاقی می افتد؟
بد نیست کمی خودتان را بترسانید!
برنامه های خود را گسترش دهید؛ موارد زیر را لیست کنید:
* گام های اصلی و واقع گرایانه
یک پروژه زمانی که در مراحل مختلف ساخته شود، آسان تر است.
با گام های کوچک شروع کنید.
همچنان که پیش می روید، جزئیات و پیچیدگی ها را نیز بیافزایید.
* هر یک از این مراحل چقدر زمان می برد؟
یک برنامه زمان بندی به شما کمک می کند تا روند پیشرفتتان را مشاهده کنید.
در مسیری که قرار است طی کنید، ایستگاه هایی هم وجود دارند، پس روحیه تان را تقویت کنید.
* چه موقعی از روز، هفته، و … را به کار اختصاص می دهید؟
این به شما کمک می کند تا یک عادت کاری جدید را به خود بیاموزید.
یک محیط کاری خوب بسازید و
از حواس پرتی ها دوری کنید
(لذت بردن از یک کاری وقتی که از عوامل حواس پرتی به دور باشید، بسیار آسان تر است.)
* پاداش هایی که در هر ایستگاه خواهید داشت
و نیز چیزهایی که قرار است در هر ایستگاه از آن ها بپرهیزید.
* زمان لازم برای مرور
یک دوست مورد اعتماد بزرگتر یا خبره تراز خودتان بیابید
تا به انگیزش و نظارت بر پیشرفتتان کمک کند.
موارد زیر را قبول کنید:
* آغازهای اشتباه و خطاها را به عنوان یادگیری تجارب بپذیرید.
آن ها می توانند خیلی مهم تر از موفقیت باشند.
و به «تجربه» معنی می دهند.
* حواس پرتی ها و تنبلی ها
وجود آن ها را انکار نکنید ولی از وسوسه شدن و امتحان آن ها بپرهیزید.
* احساسات
وقتی کارها خوب پیش نمی روند، ناامیدیتان زا اقرار کنید.
بپذیرید که مشکلی داشتید ولی کاری برای آن انجام دهید.
* تخیلات
خودتان را در موفقیت و کامیابی ببینید.
و نهایتاً: اگر تنبلی برایتان یک عادت است، آن را ترک کنید.
روی کارها و پروژه هایی که سررسیدشان نزدیک است، متمرکز شوید و از آن جا شروع کنید.
شما نمی توانید در این بخش موضوع جدید پست کنید شما نمی توانید در این بخش به موضوعها پاسخ دهید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش ویرایش کنید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش حذف کنید شما نمی توانید در این بخش رای دهید شما نمیتوانید به نوشته های خود فایلی پیوست نمایید شما نمیتوانید فایلهای پیوست این انجمن را دریافت نمایید
