جنگ نرم بسیار پیچیده و ناملموس است و با ظواهری آراسته و دلربا بر عقاید و باورهای گروه هدف تأثیر می‌گذارد و هدفش ایجاد تشکیک و تردید در اذهان و در نتیجه منزوی ساختن سوژه هدف می‌باشدکه آرام و بدون خشونت و استفاده از قوه قهریه «هدف» را منهدم می‌سازد، حال با یک شگرد این چنینی چگونه باید مقابله کرد؟!

جنگ نرم فضایی غبارآلود ایجاد می‌کند به‌طوری‌که چشم غیرمسلح نمی‌تواند مسیر درست را تشخیص دهد. حرکت در جاده غبارآلودی که ماشین جنگ نرم به راه انداخته یا به کندی صورت می‌پذیرد که آن هم بایستی خیلی محتاطانه باشد زیرا یک لحظه غفلت سقوط به دره انحطاط را در پی خواهد داشت و این نیز برای همگان میسر نیست، فقط افرادی می‌توانند حرکت کنند که دارای اندکی تجربه و آگاهی می‌باشند و طبعاً حرکت برای عده‌ای نیز میسر نیست و اینها چون فاقد بصیرت و بینش و دید کافی هستند و از طرفی دارای اعتقادات عمیق دینی می‌باشند ناچارند متوقف شوند تا بعدها با اندیشه و تدبر بیشتر تمرکز یافته و درستی مسیر را تشخیص دهند که این توقف بی‌شک خسارت‌هایی را در پی دارد وچه بسا با فاصله افتادن بین خود و مقتدا (ناشی از توقف). مسیر را گم کند!
اما عده‌ای در همین توفان و فضای غبارآلود حاصل از فتنه (جنگ نرم) به راحتی مسیر را یافته و به سرعت پا به پای مولا و مقتدای خویش می‌روند اینها اهل دل و با بصیرت‌اند حق را که با باطل ممزوج شده، تمییز می‌دهند؛اینها اراده‌های محکم و پولادین دارند. بنابراین حرکت پا به پای رهبر و راهنما هرگز گمراهی نخواهد داشت.
رهبر و ولی، شاخص است تا نگاه‌ها معطوف این شاخص است هرگز ضلالت امریکا نمی‌یابی و این در سایه خرد و تیز بینی حاصل از بصیرت عمیق دینی و سیاسی میسر و محقق می‌شود. شاخص اسلام در عصر غیبت امام عصر(عج) و نیز معیار و ملاک تشخیص حق از باطل، ولی فقیه زمان است و بس!
در جریان جنگ صفین ابو نوح حِمیَری در سپاه امیرالمؤمنین (ع) و پسر عمویش ذوالکلاع در سپاه معاویه بود.
ذوالکلاع علاوه بر شجاعت و سرداری، رئیس فامیل خود بود و اعضای فامیلش به‌خاطر او به سپاه معاویه پیوسته بودند. ذوالکلاع از عمرو عاص شنیده بود که پیامبر اکرم(ص)به عمار یاسر فرموده است:تَقتَلُکَ الفِئةُ الباغیه؛گروه متجاوز و ستمگر تو را می‌کشد!از این رو شک و تردید به دلش راه یافته بود که عمّار در میان کدام سپاه است تا از این راه به‌ دست آورد که حق با امیرالمؤمنین(ع) است یا با سپاه معاویه؟!
خلاصه اگرچه حقیقت برایش روشن شد ولی هدایت نیافت و به دنبال حق نرفت و همچنان در سپاه معاویه ماند تا به‌دست سپاه امیرالمؤمنین(ع) کشته شد.
اما عده‌ای در همین توفان و فضای غبارآلود حاصل از فتنه (جنگ نرم) به راحتی مسیر را یافته و به سرعت پا به پای مولا و مقتدای خویش می‌روند اینها اهل دل و با بصیرت‌اند حق را که با باطل ممزوج شده، تمییز می‌دهند

اما نکته حائز اهمیت در این قطعه تاریخی آن است که بی‌بصیرتی سبب شد تا ولی و حجّت خدا یعنی امیرالمومنین (ع) را شاخص حق و باطل نپندارند و در پی اثبات فرموده پیامبر اکرم (ص)در احوال عمّار یاسر باشند؟! که البته معیار قراردادن عمار نیز شایسته است ولیکن به دلیل کم بصیرتی از شاخص اصلی اسلام یعنی حجت خدا غافل می‌شوند لذا در عصر فتنه، با تدبیر و تعقل و درک عمیق از حقایق و با شناخت دقیق اهداف دشمن و نیز با بصیرت دینی می‌توان پشت سر ولایت امر حرکت کرد که همانا اجابت حقیقی اهدنا الصراط‌المستقیم است.

هنرمندان و جنگ نرم :
جنگ نرم بسیار ظریف و پیچیده است، هنر هم بسیار لطیف و ماهرانه است. هنر بهترین زبان برای فهم یک فرهنگ است. با بصیرت وآگاهی و معرفت بخشیدن به مخاطبین آنها را در مقابل آماج دشمن در جبهه فرهنگی واکسینه می‌کند.
هنر یک رسانه است. هر هنرمند معتقد می‌تواند به عنوان یک رسانه مخاطبین خاصی داشته باشد و بر روان آنها اثر گذار‌تر است. این اثر می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

هنرمند متعهد و بسیجی یقیناً اثر مثبت دارد. هنرمندان بسیجی با خلق آثار فاخر می‌توانند به مقابله با جنگ نرم بپردازند به فرموده مقام معظم رهبری (مدظله العالی) هنر را باید تمام عیار و با قالبی مناسب به میدان آورد، در این قالب مناسب می‌تواند هم اثر فاخر باشد.
هنرمندان می‌توانند به عنوان مشاوران توانمند مسئولان فرهنگی، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های مقابله با جنگ نرم را طراحی و تصمیم‌سازی کنند. این در قالب یک هسته تفکر هنرمندان ممکن است.
هر هنرمند در عرصه‌ای که ذوق و توان و استعداد هنری دار د می‌تواند یک فرمانده باهوش و با تدبیر باشد.
در همان عرصه مشی دشمن را رصد کند و با اشراف اطلاعاتی که نسبت به اهداف و مقاصد دشمن پیدا می‌کند می‌تواند راهکار مقابله‌ای را ‌ترسیم کند.
جنگ نرم در سرزمین فرهنگی رخ می‌دهد. آفند و پدافند در این جنگ نیز هنرمندانه صورت می‌گیرد. 3 اصلاً این جنگ تقابل دو هنر است هنر اسلام و هنر کفر و نفاق که در مقابل هم هستند.
در صدر اسلام و ماقبل آن هم از این دست جنگ‌های هنری را شاهدیم. در زمان حضرت موسی (ع) با هنر ساحری و جادوگری به مقابله با پیامبر خدا برخاسته و لیکن هنر حضرت موسی غالب شد و ساحرین شکست خوردند. عرب جاهلی با هنر فصاحت و بلاغت و شعر سرایی به مقابله با پیامبر اکرم(ص) پرداختند ولیکن مغلوب هنر معجزه‌آسای پیامبر خدا(ص) یعنی قرآن کریم شدند.
امروزه هنرمندانه باورها و اعتقادات جامعه اسلامی را نشانه گرفته‌اند. در این اقیانوس عظیم فرهنگی، هنرمندان بسیجی می‌توانند نقش غواصان ژرف اندیش را ایفا کنند، خود را به بصیرت و معرفت دینی مجهز سازند و با شناخت عمق استراتژی فرهنگی دشمن اولاً به مبانی فکری شیطانی آنها هجمه نموده و ثانیاً هوشمندانه در مقابل حملات دشمن ایستادگی کنند و یقیناً هنرمندان عزیز ما که از بسیجیان متعهد و ولایی هستند در این زمینه می‌توانند بازیگر موفقی باشند.
جنگ نرم در سرزمین فرهنگی رخ می‌دهد. آفند و پدافند در این جنگ نیز هنرمندانه صورت می‌گیرد

البته تاکتیک دشمن در هر منطقه از کشور خاص و ویژه است زیرا هنرمندانه طراحی می‌کند و ما بایستی متناسب با شرایط محیطی و اوضاع و احوال منطقه خود سیستم دفاعی داشته باشیم. مثلاً ممکن است فرهنگ اصیل و بومی استان را آماج قرار دهند. بخواهد روحیه سلحشوری و وفاداری به اصول اسلامی و انقلابی، حسن برادری و دوستی و پاکی و عطوفت را زائل کند.
اینجاست که با تولیدات هنری می‌توان دشمن را ناکام گذاشت. شعر، داستان، نمایش و فیلم انحرافی دشمن را می‌توان با همین ابزار و لیکن از منظر دین، قدرتمندانه پاسخ داد. ان‌شاءالله همانگونه که در جبهه سخت، رزمندگان دلاور جبهه اسلام طی هشت سال دفاع مقدس با توکل به ذات اقدس الهی موفق به شکست دشمن شدند رزمندگان جبهه فرهنگی یعنی هنرمندان عزیز نیز با نصرت الهی و الهام از منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر جبهه کفر و نفاق چیره شوند.

خداوند در قرآن كریم آیه‌ی 217 سوره‌ی مباركه‌ی بقره می‌فرماید: "و لایزالون یقاتلونكم حتی یرّدوكُم عَنْ دینِكُم إن استطاعُوا". به این معنی كه «دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند». واژه لایزالون، دلالت بر استمرار دارد و گویای این است كه دشمنان همیشه با شما در جنگ هستند منتهی بسته به شرایط مكانی و زمانی نوع این جنگ ممكن است متفاوت باشد. گاهی جنگ، جنگ نظامی است. گاهی اقتصادی است و گاهی نیز فرهنگی.

اصولاً جنگ‌هایی كه از نوع نظامی است و از وسایل و ادوات نظامی در آن استفاده می‌شود، به‌عنوان جنگ سخت یا Hard War مشهور است. ولی اگر در این جنگ از وسایل و ادوات و كالاهای فكری و فرهنگی استفاده شود، اصطلاحاً به آن Soft War یا جنگ نرم اطلاق می‌كنند. بنابراین شاخصه‌ی جنگ نرم، استفاده از ابزارهای فكری و فرهنگی است.»
در واقع تعریف علمی جنگ نرم عبارت است از «استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن به منظور تاثیرگذاری بر عقاید، فرهنگ، سیاست، احساسات، تمایلات، رفتار و مختصات فكری دشمن با توسل به شیوه‌‌هایی كه موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی می شود».
بنابراین جنگ نرم را می‌توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه‌ای دانست كه جامعه را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شكست وا می‌دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه‌ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و... از اشكال جنگ نرم است.

پیشینه تاریخی :
به نظر می‌رسد جنگ نرم و مفاهیم همسان از قبیل عملیات روانی، جنگ روانی، قدرت نرم، جنگ سفید و... قدمتی به اندازه حیات بشری دارد.
با این وجود «جنگ نرم» با مختصات جدید خود بعد از شروع جنگ سرد Cold War و در اوج آن یعنی در دهه 1970 با مشاركت اساتید برجسته علوم سیاسی و علوم ارتباطات از جمله جوزف نای، هارولد لاسول، جان كالینز، اعضای برجسته آژانس اطلاعات مركزی آمریكا (سیا) CIA و فرماندهان ارشد پنتاگون با تاسیس مركزی تحت عنوان «كمیته خطر جاری» طراحی، تدوین و عملیاتی شد كه مهم‌ترین هدف آن بمباران تبلیغاتی علیه بلوك شرق و به ویژه شوروی بود كه ظاهراً بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این كمیته به «كمیته صلح جاری» تغییر كرده و همچنان فعال است و كانون تهاجمات روانی آن جهان اسلام و به ویژه جمهوری اسلامی ایران و هواداران منطقه‌ای آن از جمله حزب اله، حماس و كشورهای دوست ایران می‌باشد.

قدرت نرم از سه سطح راهبردی، میانی و تاكتیكی تشكیل می‌شود:
1- سطح راهبردی: این سطح از قدرت نرم كه متأثر از فرهنگ استراتژیك كشور است، به سطح رهبران و نخبگان یك كشور باز می‌گردد و بالاترین سطح رویارویی قدرت نرم تلقی می‌شود.
2- سطح میانی: این سطح از قدرت نرم بر عنصر مردمی قدرت ملی كشور تأكید دارد. قدرت نرم در این سطح، از فرهنگ ملی متأثر است هدف، سلب اراده و انگیزه از مردم و بی‌تفاوت نمودن جمعیت‌های همراه و تبدیل آن‌ها به جمعیت‌های معارض، مخالف و بی‌تفاوت و شكل دادن به نافرمانی‌های مدنی با ایجاد شكاف بین دو سطح راهبردی و میانی است.
3- سطح تاكتیكی: هدف اصلی از جنگ نرم در این سطح، سلب اراده و روحیه مقاومت در جبهه حریف است.

حوزه جنگ نرم :
1- حوزه اجتماعی 2- حوزه فرهنگ 3- حوزه سیاسی

مخاطبان جنگ نرم :
با توجه به اهمیت دوچندان این مسئله رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با اشاره به جنگ نرم عظیمی كه دشمنان در مقابل ملت ایران و نظام اسلامی به راه انداخته‌اند، نخبگان فكری از جمله دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها را به هوشیاری و فعالیت مبتنی بر فكر و تدبر در این عرصه فرا خواندند و تاكید نمودند: «دانشجویان عزیز افسران جوان ایران و جمهوری اسلامی در جبهه مقابله با جنگ نرم دشمنان و جریان شیطانی متكی بر زور و تزویر و پول هستند... در این منطقه بسیار حساس، جمهوری اسلامی با قدرت روز افزون خود در مقابل سلطه گران جهانی ایستاده است و طبعا شبكه بزرگ صهیونیستی، كمپانی‌های جهانی و مراكز پولی كه عرصه سیاسی آمریكا و اروپا را نیز هدایت و اداره می‌كنند قدرت عظیم ملت ایران و جمهوری اسلامی را دشمن می‌پندارند و با آن مقابله می‌كنند.»
باید این نكته را در نظر داشته باشیم كه چون قشر دانشگاهی بیشتر با مقوله‌ی فكر و فرهنگ ارتباط دارد، در جنگ نرم دشمن نیز این قشر در اولویت‌های بالای آن‌ها قرار می‌گیرد. حال اگر در قشر تجّار، بازرگانان و... وارد شویم، مباحث اقتصادی و جنگ اقتصادی همچون تحریم و... بیشتر مدّنظر است و مباحث ایدئولوژیكی و فكری چندان موضوعیت پیدا نمی‌كند. بنابراین دانشگاهیان كه بیشتر با دانش، كتاب، ایدئولوژی و فرهنگ و... سر و كار دارند، گروه مخاطب و هدف اصلی دشمن در جنگ نرم هستند.
جنگ نرم را می‌توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه‌ای دانست كه جامعه را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شكست وا می‌دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه‌ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و... از اشكال جنگ نرم است

در مورد نقش اساتید دانشگاه در مقابله با جنگ نرم نیز این نكته حائز اهمیت است كه نقش روشنگر آن‌ها برای دانشجویان بسیار اساسی است. استادان دانشگاه می‌توانند ادراك مناسب از وضعیت موجود را به دانشجویان خود منتقل كنند. بدون شك اگر دشمنان ما مانند آمریكا و اسرائیل، حرف‌های جذابی می‌زنند، دلشان برای این كشور نسوخته یا دنبال منافع ملی ما نیستند. انگیزه‌های آن‌ها از توجه به كشورهای خاورمیانه را می‌توان در عراق و افغانستان مشاهده كرد. بنابراین جذابیت‌های ظاهری كه دشمن در قالب القائاتش ایجاد می‌كند، باید توسط اساتید برای دانشجویان كالبدشكافی شود.

ویژگی های جنگ نرم :
جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و اتكا به قدرت نرم از ویژگی‌های بسیار زیاد و متنوع برخوردار است كه مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1. جنگ نرم در پی تغییر قالب‌های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی است.
2. آرام، تدریجی و زیرسطحی است .
3. جنگ نرم نمادساز است: تصویری شكست خورده، ناامید و مأیوس از حریف ارائه می‌شود و در مقابل مهاجم با نمادسازی و تصویرسازی خود را پیروز و موفق نشان می‌دهد. در این ویژگی عملیات روانی در حد اعلای، خود انجام می‌شود.
4. پایدار و بادوام است: نتایج جنگ نرم در صورت موفق بودن، پایدار و بادوام خواهد بود. هدف اصلی در جنگ نرم تغییر باورها و اعتقادات است. چنانچه این تغییر حاصل گردد، به راحتی تغییر مجدد و بازگشت به حالت اولیه میسر نمی‌باشد.
5. جنگ نرم پرتحرك و جاذبه‌دار است: جنگ نرم كه به صورت تدریجی و آرام شروع می‌شود، در نقطه‌ای به دلیل ایجاد جاذبه‌های كاذب، خود جامعه هدف را برای تحقق اهداف به كار گرفته و از این طریق بر دامنه تحركات آن افزوده می‌گردد. در واقع با گذشت زمان، بسیاری از بازیگران و حتی بازیگردانان جنگ نرم به صورت خواسته یا ناخواسته از درون جامعه هدف به استخدام كارگزاران اصلی جنگ نرم در می آیند.
6. جنگ نرم هیجان‌ساز است: با نمادسازی‌ها، اسطوره‌سازی‌ها و خلق ارزش‌های جدید، در جنگ نرم از احساسات جامعه هدف نهایت استفاده انجام می‌گیرد.

مدیریت احساسات یك ركن در مهندسی جنگ نرم به حساب می‌آید. در مدیریت احساسات، تلاش می‌شود از احساسات و عواطف جامعه هدف به عنوان پلی برای نفوذ در افكار و اندیشه‌ها برای ایجاد تغییر و دگرگونی در باورها استفاده شود. احساسات و عواطف به دلیل تحریك پذیری، زمینه‌های خلق بحران را فراهم می‌سازد.
7. جنگ نرم آسیب محور است: دشمنان در جنگ نرم با شناسایی نقاط آسیب جامعه هدف در حوزه‌های ذكر شده، فعالیت‌های خود را سامان داده و با خلق آسیب‌های جدید، بر دامنه تحركات خود می‌افزایند.
8. جنگ نرم چندوجهی است:دراین جنگ، ازتمامی علوم، فنون، شیوه‌ها و روش‌های شناخته شده و ارزش‌های موجود استفاده می‌گردد.
9. جنگ نرم تضادآفرین است: تضادهای به وجود آمده از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را برهم می‌زند و زمینه‌های بروز بحران و درگیری‌های داخلی را فراهم می‌سازد. بنابراین تخریب وحدت ملی یكی از پیامدها و ویژگی‌های جنگ نرم است.
10. جنگ نرم تردید آفرین است:به مرور بر دامنه این تردیدها افزوده شده تا در نهایت به ایجاد تغییرات اساسی در باورها و ارزش‌ها دست یابد.
11. جنگ نرم از ابزار روز استفاده می‌كند: از ظرفیت‌های فضای مجازی، ماهواره، تلفن همراه و... در این جنگ استفاده می‌شود.

عرصه‌ها و ابزارهای جنگ نرم :
- رسانه (کتاب –مطبوعات – نشریات – رادیو-اینترنت – خبر گزاری‌ها)
- ادبیات (داستان –شعر – رمان – طنز)
- بین الملل(دیپلماسی – سازمان‌های بین‌الملل – عملیات روانی سفارتخانه‌ها اپوزیسیون خارج از کشور)
- هنر (فیلم – هنرهای تجسمی –تئاتر – موسیقی)

تاكتیك های جنگ نرم در رسانه‌های غربی :
1- برچسب زدن: مانند تروریسم – بنیادگرایی– حقوق بشر
2- تلطیف و تنویر:از تلطیف و تنویر (مرتبط ساختن چیزی با كلمه‌ای پر فضیلت) استفاده می‌شود تا چیزی را بدون بررسی شواهد بپذیریم و تصدیق كنیم.
3-استفاده از نمادهای مذهبی و یا ملی و انتساب به اشخاص و جریان‌هایی كه مورد احترام توده‌های عمومی مردم هستند تاكتیك انتقال نامیده می‌شود. در این تاكتیك از ابزارهای گوناگون از جمله طنز، كاریكاتور، داستان كوتاه، شعر و موسیقی و... استفاده می‌شود.
4- تصدیق: حمایت اشخاص معروف (سیاستمداران، هنرمندان، ورزشكاران، دانشمندان و...) و گروه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی از فردی یا جریانی تصدیق نامیده می‌شود.
5- شایعه: هر شایعه در برگیرنده بخش قابل توجهی از واقعیت می‌تواند باشد (تاكتیك تسطیح در شایعه‌سازی) ولی ضریب نفوذ آن بستگی به درجه ابهام و اهمیت آن دارد. در واقع هر چقدر شایعه پیرامون مسائل «مبهم» و«مهم» باشد همان مقدار ضریب نفوذ آن افزایش می‌یابد.
6- كلی گویی:تاكتیك كلی گویی، تاكتیكی است كه سعی می‌شود ذهن مخاطب متوجه حواشی و شاخ و برگ نشده و در رابطه با هسته مركزی پیام، حساسیت نداشته و آن را بدون بررسی و كنكاش بپذیرد كه به همین دلیل برخی این تاكتیك را «بی حس سازی مغزی» نیز می‌نامند.
7- دروغ بزرگ:بدین معنی كه پیامی را كه به هیچ وجه واقعیت ندارد، بیان می كنند و مدام بر «طبل تكرار» می كوبند تا ذهن مخاطب آن را جذب كند.
8- پاره حقیقت گویی:بخشی از خبر نقل و بخشی را نقل نمی‌كنند. خبر هنگامی كامل است كه عناصر خبری در آن، به شكل كامل مطرح شوند.
در تاكتیك «پاره حقیقت گویی» حذف یكی از عناصر به عمد صورت می‌گیرد و بیشتر اوقات عنصر«چرا» حذف می‌شود.
9- انسانیت زدایی و اهریمن سازی:در این تاكتیك با استفاده از برچسب زنی صفات منفی به حریف از جمله دزد، قاتل، دروغگو و... به توجیه حملات و تهاجمات علیه رقیب می‌پردازند.
10- ارائه پیشگویی‌های فاجعه آمیز:ارائه اخبار و آمارهای آلوده به دروغ از وضعیت سیاسی، اقتصادی كشور و فاجعه آمیز بودن آینده كشور در صورت تداوم وضع موجود، ذیل این تاكتیك تعریف می‌شود كه شعار «تغییر» نیز در این رابطه از سوی یكی از نامزدها پیگیری می‌شد.
11- قطره چكانی: اطلاعات و اخبار در زمان‌های گوناگون و به تعداد بسیار كم و به صورتی سریالی ولی نامنظم در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد تا مخاطب نسبت به پیام مربوطه حساس شده و در طول یك بازه زمانی آن را پذیرا باشد.
12- حذف (سانسور): در این تاكتیك با حذف بخشی از خبر و نشر بخشی دیگر به ایجاد سوال و مهم‌تر از آن ابهام می‌پردازند و بدین ترتیب زمینه تولید شایعات گوناگون خلق می‌شود.
جنگ نرم تضادآفرین است: تضادهای به وجود آمده از طریق جنگ نرم، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را برهم می‌زند و زمینه‌های بروز بحران و درگیری‌های داخلی را فراهم می‌سازد. بنابراین تخریب وحدت ملی یكی از پیامدها و ویژگی‌های جنگ نرم است

13- جاذبه‌های جنسی:استفاده از نمادها و «مانكن ها» و همچنین از گویندگان خبری با ظاهری فریبنده ضمن جذب مخاطب، موجب ارتقاء سطح اثرپذیری پیام و غفلت از هسته مركزی و ادبیات آن می‌شود.
14- ماساژ پیام:پیام با انواع تاكتیك‌ها ماساژ داده می‌شود كه از آن مفهوم و مقصودی خاص برآید.
15- ایجاد تفرقه و تضاد: مهم‌ترین هدف این تاكتیك، ایجاد گسست بین مردم و نظام سیاسی است كه باعث تزلزل و تنزل اعتماد عمومی مردم نسبت به پذیرش رژیم سیاسی می‌شود.
این تاكتیك به شدت مورد توجه بنگاه‌های خبرپراكنی و استكبار جهانی در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران است و در چند ماهه اخیر بر شدت بهره‌گیری از آن افزوده‌اند.
16-ترور شخصیت:در زمانی كه نمی‌توان و یا نباید فردی مورد ترور فیزیكی قرار گیرد با استفاده از نظام رسانه‌ای و انواع تاكتیك‌ها به ترور شخصیت می‌پردازند.
17- تكرار:برای زنده نگه داشتن اثر یك پیام با تكرار زمان بندی شده، سعی می‌كنند این موضوع تا زمانی كه مورد نیاز هست زنده بماند. در این روش با تكرار پیام، سعی در القای مقصودی معین و جا انداختن پیامی در ذهن مخاطب دارند.
18- توسل به ترس و ایجاد رعب:متخصصان جنگ نرم، ضمن تهدید و ترساندن مخاطبان به طرق مختلف به آنان چنین القاء می‌كنند كه خطرات و صدمه‌های احتمالی و حتی فراوانی بر سر راه آنان ممكن كرده است و از این طریق، آینده‌ای مبهم و توام با مشكلات و مصائب برای افراد ترسیم می‌كنند.

19- مبالغه:با اغراق و بزرگ نمایی یك موضوع، سعی در اثبات یك واقعیت دارد. كارشناسان جنگ روانی، از این فن در مواقع و وقایع خاص استفاده می‌كنند.
20- مغالطه: شامل گزینش و استفاده از اظهارات درست یا نادرست، مشروح یا مغشوش و منطقی یا غیرمنطقی است، به این منظور كه بهترین یا بدترین مورد ممكن را برای یك فكر، برنامه، شخص یا محصول ارائه داد.
متخصصین جنگ نرم، مغالطه را با «تحریف» یكسان می‌دانند. این روش، انتخاب استدلال‌ها یا شواهدی است كه یك نظر را تایید می‌كند و چشم پوشی از استدلال‌ها یا شواهدی كه آن نظر را تائید نمی‌كند.

راهكارهای رسانه‌های داخلی در مقابله با جنگ نرم رسانه‌های غربی:
1- باورپذیری جنگ نرم و تلاش در راستای خروج از وضعیت انفعالی
2- هوشیاری و شناسایی تکنیک‌های جنگ نرم و معرفی ماهیت آن توسط رسانه‌های داخلی
3- تلاش برای ایجاد وحدت، همبستگی و همگرایی بیشتر رسانه‌های داخلی
4- همكاری و هماهنگی رسانه‌های داخلی در انتقال و انعكاس حرف‌های اساسی نظام
5- وحدت کلمه در منافع ملی و مصالح نظام
6- موضع‌گیری و اقدام به موقع و یکپارچه در مقابله با جنگ نرم
7- فرصت سازی از موقعیت بوجود آمده علیه طراحان جنگ نرم
8- تکرار و پافشاری بر حقه و ترفندهای جنگ نرم
9- تمرکز و افشای جنگ نرم قبل از شروع آن
10- قدرت نمایی رسانه‌های داخلی در مقابله با هجمه خبری جنگ نرم
11- افزایش قدرت نفوذ رسانه‌های داخلی بر فضای خارج از کشور
12- تلاش گسترده برای اثرگذاری بیشتر در داخل كشور
13- بسترسازی برای آگاهی بخشیدن مخاطبان اصلی جنگ نرم
14- پرهیز از انحراف و یا جو زدگی رسانه‌های داخلی در مقابله با بحران‌های زودگذر
15- بررسی کارکردهای رسانه‌های نوین در خصوص جنگ نرم

جنگ نرم به هرگونه اقدام نرم ، روانی و تبلیغات رسانه ای که جامعه را هدف گرفته باشد و بدون درگیری و با استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وا دارد گفته می شود.

به تعبیر دیگر جنگ نرم استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن به منظور تاثیر گذاری بر عقاید ، فرهنگ ، سیاست ، احساسات ، تمایلات ، رفتار و مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی می شود است .
اهمیت جنگ نرم از مقایسه ی آن با جنگ نظامی آشکار می گردد ، بدان معنا که در جنگ نظامی از ادوات نظامی استفاده می شود و به آن جنگ سخت (HARD WAR ) گویند اما در جنگ نرم (SOFT WAR ) از وسایل و ادوات فکری و فرهنگی استفاده می شود و نقطه قابل تامل همین جاست که در جنگ سخت حریم مشخص و بعضاً خارجی است و هدف خاک و جان مردم است اما در جنگ نرم هدف تفکرات و فرهنگ مردم است که حاکی از عمق و خطر افزون این نوع جنگ ، نسبت به جنگ نظامی است .
اهمیت جنگ نرم از مقایسه ی آن با جنگ نظامی آشکار می گردد

حال این تفکر که حمله رسانه های مخالف به جبهه ی جمهوری اسلامی ایران در جنگ نرم از سال 1388 ( پس از انتخابات ریاست جمهوری ) آغاز شده است تفکری کاملاً خام و عبث است . شبکه VOA از سال 1375 ، شبکه MBC فارسی از سال 1386 و شبکه BBC فارسی از 1387 آغاز به کار کرده اند و در فاصله زمانی کلید خوردن این شبکه ها تا نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران زمان فوق العاده ی جهت طراحی یک نقش جامع در راستای تحریم فرهنگ و افکار عمومی مردم ایران بوده است به طوری که طبق آمارهای به دست آمده در هفته های قبل از انتخابات و ماههای پس از انتخابات تعداد مخاطبان این شبکه ها به اوج خود رسیده است.
این رسانه ها با اشاعه ی شایعاتی از قبیل طرح مسئله ی تقلب ، دستگیری ، کشتار ، موارد امنیتی و اطلاعاتی ، تعرضات جنسی در زندانها ، خفقان و ... بر آتش اغتشاشات دامن گسترده ای زدند.

در این راستا شیوه ی اصلی BBC این بود که کلیت مباحث ، در یک دایره طراحی شده ، و به روش قورباغه ی پخته ، کارکرد می یافت . بدین صورت که مثلاً کارشناسان استودیو دلایلی را در قالب تحلیل مطرح می کردند و سپس ارتباط مستقیم برخی آدمهای معمولی ، تحت عنوان مخاطبان بی بی سی صوتی می گرفت و بعد از این ، ارتباط با رئیس ستاد مردمی کاندیدای مورد نظر بر قرار می شد و مجدداً کارشناسان داخل استودیو و ... جملگی صحبتهای یکدیگر کپی کرده و با افزودن شاخه و برگ به آن ، به خورده بیندگان این شبکه می دادند و این چنین بود که یک خبر جزیی و یا یک شایعه به صورت کاملاً واقعی و کارشناسان در ذهن مخاطبان نقش می بست.
از سوی دیگر شبكه ی VOA با نشان دادن تصاویر متوالی از درگیریهای خیابانی پس از انتخابات و زیر ذره بین گذاشتن یك قسمت از این تصاویر و ایجاد ارتباط مستقیم با مخاطبان و شاخ و برگ دادن به موضوع مورد نظر توسط بیننده ی روی خط ، زمینه برای پذیرا شدن شایعه ی مورد نظر تكمیل می گشت و این اصل سوم نظریه ی شایعه می باشد ( شاخ و برگ دادن به موضوعی در جهت اقناع مخاطب)البته موضوع به همین چند رسانه و تاكتیك های آنها ختم نمی گردد، جنگ نرم به دلیل پیچیدگی و اتكاء به قدرت نرم از ویژگی های متنوعی برخوردار است كه مهمترین آنها عبارتند از :
1) جنگ نرم در پی تغییر قالب های ماهوی جامعه و ساختار سیاسی آن است.
2) آرام ، تدریجی و زیرسطحی است.
3) در جنگ نرم تصویری شكست خورده ، ناامید و مأیوس از حریف ارائه می شود و در مقابل ، مهاجم با نمادسازی و تصویرسازی و خود را پیروز و موفق نشان می دهد و در اینجاست كه عملیات روانی با توانی فوق العاده صورت می گیرد.
4) پایدار و بادوام است یعنی نتایج جنگ نرم در صورت موفق بودن ، پایدار و با دوام خواهد بود.قابل ذكر است كه هدف جنگ نرم تغییر باورها و اعتقادات است و چنانچه این تغییر صورت پذیرد ، یا گذشت به حالت اولیه به راحتی امكانپذیر نخواهد بود .
در جنگ سخت حریم مشخص و بعضاً خارجی است و هدف خاک و جان مردم است اما در جنگ نرم هدف تفکرات و فرهنگ مردم است که حاکی از عمق و خطر افزون این نوع جنگ ، نسبت به جنگ نظامی است

5) جنگ نرم با تحرك و جاذبه دار است. جنگ نرم به تدریج و آرام شروع می شود و در نقطه ی به دلیل ایجاد جاذبه های كاذب و با گذشت زمان ، بسیاری از بازیگران و حتی بازیگردانان آن به صورت خواست و ناخواست از درون جامعه مورد هدف با استخدام كارگذاران به این جنگ در می آیند.
6) جنگ نرم با خلق از ارزشهای جدید ، اسطوره سازی و نماد سازی ، هیجان ساز است.این نوع جنگ از احساسات جامعه ، نهایت استفاده را می برد به طوریكه از اركان مهندسی جنگ نرم مدیریت احساسات است.به این صورت كه تلاش می شود از عواطف و احساسات جامعه مورد نظر برای نفوذ در افكار و اندیشه ها در جهت ایجاد دگرگونی در باورها استفاده می شود كه در نتیجه بحران آفرین می گردد.
7) جنگ نرم آسیب محور است.آسیبهای اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، و میدان مانور جنگ نرم است. دشمنان در جنگ نرم با شناسایی نقاط آسیب جامعه مورد نظر در حوزه های ذكرشده ، فعالیت های خود را سامان داده و با خلق آسیب های جدید ، بر دامنه تحركات خود می افزایند.
جنگ نرم چند وجهی است . پر دامنه بودن و برخوردداری از وجوه مختلف از دیگر ویژگیهای جنگ نرم است، د راین جنگ از تمامی علوم ، فنون ، شیوه ها و روشهای شناخته شده و ارزشهای موجود استفاده می گردد.

9) جنگ نرم تضاد آفرین است . جنگ نرم از محیطهای آسیب دار در جامعه شروع می شود و با ایجاد گسل های متعدد در بخشهای گوناگون جامعه و از طریقه متفاوت كردن باورها ، ارزشها و شكل دهی به رفتارهای جدید ، اعضای یك جامعه را در برابر همه قرار می دهد. تضادهای بوجود آمده از طریق جنگ نرم ، همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را بر هم زده و زمینه های بروز بحران و درگیرهای داخلی را فراهم می سازد ، بنابراین تخریب و وحدت ملی یكی از پیامدها و ویژگیهای جنگ نرم است.
10) جنگ نرم تردیدآفرین است . ایجاد تردید و بدبینی نسبت به بسیاری از مسائل یك اصل و قاعده است حركت در این جنگ با خلق تردید و ایجاد ناامیدی و یاس شروع می شود و برای توفیق با نوپردازی به صورت ظریف و آرام در باورها و اعتقادات اساسی تردید ایجاد می وشد و به مرور بر دامنه این تردیدها افزوده شده تا د رنهایت به ایجاد تغییرات اساسی د رارزشها و باروها دست یابند.
11) جنگ نرم از ابزار روز استفاده می كنند در این نوع جنگ ، از پیشرفته ترین تكنیك ها ی روز استفاده می گردد . فضای مجازی و سایبری ، محیط اصلی جنگ نرم در شرایط كنونی به حساب می اید .این فضا ، امكان اغواگری با ایجاد جاذبه های گوناگون و خلق بسترهای لازم برای سوار شدن به امواج احساسات را به خوبی فراهم می سازد.
خداوند در آیه ی 217 سوره ی مبارکه بقره می فرماید: دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند واژه ی ( لایزالون )در این آیه دلالت بر استمرار دارد و گویای این است که دشمنان همیشه با شما در جنگ هستند منتهی بسته به شرایط مکانی و زمانی نوع این جنگ ممکن است متفاوت باشد

قدرت نرم از سه سطر تشكیل شده است كه عبارتند از :
1 ) سطح راهبردی : این سطر از قدرت نرم كه متاثر از فرهنگ استراتژی كشور است ، به سطح راهبران و نخبگان یك كشور با می گردد و بالاترین سطر رویارویی قدرت نرم تلقی می شود .در جنگ نرم سال گذشت ایران ، این سطر به طور كامل و دقیق اجرا و به نتیجه نسبتاً مطلوبی بین خواص رسید و د راینجا بود كه قدرت وارد سطح بعدی می شد.2 ) سطح میانی : این سطح از قدرت نرم بر عنصر مردمی قدرت ملی كشور تاكید دارد . قدرت نرم در این سطح ، از فرهنگ ملی متاثر است و هدف ، سلب اراده و انگیزه از مردم و بی تفاوت نمودن در جمعیتهای همراه و تبدیل انها به جمعیت های معارض مخالف و بی تفاوت و شكل دادن به نافرمانیهای مدنی با ایجاد شكاف بین دو سطح راهبردی و میانی است و رسانه های غربی در جهت مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران بر این سطح دامن زده و با نمایش تصاویر ارسالی از سوی برخی افراد مورد حمایت خود ، از هیچ گونه شایعه براكنی و اغماضی دریغ نكردند.
3 ) سطح تاكتیكی : هدف اصلی از جنگ نرم در این سطح ، سلب اراده و روحیه مقاومت در جبهه حریف است.

تاكیتهای جنگ نرم در رسانه های غربی علیه نظام جمهوری اسلامی به كار گرفته شد، عبارتند از :

1) برچسب زدن ، از جمله تروریسم ، نقض حقوق بشر ،بنیاد گرایی و ...
2) تلطیف و تنویر ، یعنی مرتبط ساختن چیزی با كلمه پر فضیلت تا جایی كه چیزی را بدون بررسی شواهد بپذیریم و تصدیق كنیم.
3) تاكتیك انتقال كه استفاده از نمادهای مذهبی و یا ملی و انتساب آن به اشخاص و جریانهای كه مورد احترام توده های عمومی مردم هستند ، مانند استفاده از رنگ سبز د رجریان فتنه
4) تصدیق : حمایت اشخاص معروف ( سیاستمداران ، هنرمندان ، ورزشكاران ، مذهبیون و ... ) از فردی یا جریانی خاص ، و این تاكتیكی بود كه درباره برخی خواص نظام صورت پذیرفت و حمایت یك جانبه های انها از فردی خاص باعث تحریف افکار عمومی و افزایش اختلافات بیش از پیش گشت.
5) شایعه ، كه می تواند بخش قابل توجهی ازواقعیت باشد ، اما ضریب نفوذ آن بستگی به درجه ابهام و اهمیت ان دارد ، در .واقع هر چقدر شایعه پیرامون مسائل مبهم و مهم می باشد ، به همان مقدار ضریب نفوذ آن افزایش می یابد.
6) كلی گویی كه درآن سعی می شود ذهن مخاطب متوجه حواشی و شاخ و برگ نشده و دران رابطه با هسته مركزی پیام ، حساسیت نداشته و آنرا بدون بررسی و كنكاش بپذیرد كه به همین دلیل برخی این تاكتیك را (بی حسی سازی مغزی ) نیز می نامند.
7) جنگ نرم بسیار متنوع و زیاد است اما در اینجا به همین چند نكته كفایت می كنیم
هر چند که نقشه های دشمن کاملاً دقیق و موشکافانه بود ، اما در راستای تخریب بزرگترین اصل نظام یعنی ولایت فقیه ،کارساز نشد و شاید به جرات بتوان گفت دلیل عمده ی شکست دشمن ایمان و وحدتی بود که از این نقطه برخواسته است

نتیجه گیری:

خداوند در آیه ی 217 سوره ی مبارکه بقره می فرماید: دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند واژه ی ( لایزالون )در این آیه دلالت بر استمرار دارد و گویای این است که دشمنان همیشه با شما در جنگ هستند منتهی بسته به شرایط مکانی و زمانی نوع این جنگ ممکن است متفاوت باشد.
و این همان چیزی است که ما در طول هشت ماه جنگ نرم ناظر بر آن بودیم و از آن در دو نکته بر می اید:
دشمنان همواره در جنگ بودند و تلاش مستمر داشتند با توجه به زمان و مکان نوع جنگ متفاوت بوده از بررسی جنگ نرم طی هشت ماه در سال گذشته به خوبی به این نتیجه می رسیم که رسانه ها
عمده ترین نقش را درجبهه های مقابل جمهوری اسلامی ایران ایفا می کردند و اگر از سر انصاف برآییم مهندسی جنگ نرم نیز به بهترین نحو ممکن انجام شد ، هر چند که نقشه های دشمن کاملاً دقیق و موشکافانه بود ، اما در راستای تخریب بزرگترین اصل نظام یعنی ولایت فقیه ،کارساز نشد و شاید به جرات بتوان گفت دلیل عمده ی شکست دشمن ایمان و وحدتی بود که از این نقطه برخواسته است.

خداوند در آیه‌ی 217 سوره‌ی مباركه‌ی بقره می‌فرماید: "و لایزالون یُقاتلونكم حتی یُرَّدوكُم عَنْ دینِكُم إن استطاعُوا". معنای آیه این است كه دشمنان شما همواره با شما در جنگ هستند. واژه لایزالون، دلالت بر استمرار دارد و گویای این است كه دشمنان همیشه با شما در جنگند منتهی بسته به شرایط مكانی و زمانی نوع این جنگ ممكن است متفاوت باشد. گاهی جنگ، جنگ نظامی است. گاهی اقتصادی است و گاهی نیز فرهنگی.

اصولاً جنگ‌هایی كه از نوع نظامی است و از وسایل و ادوات نظامی در آن استفاده می‌شود، به‌عنوان جنگ سخت یا Hard War مشهور است. ولی اگر در این جنگ از وسایل و ادوات و كالاهای فكری و فرهنگی استفاده شود، اصطلاحاً به آن Soft War یا جنگ نرم اطلاق می‌كنند. بنابراین شاخصه‌ی جنگ نرم، استفاده از ابزارهای فكری و فرهنگی است.
كشورهای استكباری به این نتیجه رسیده‌اند كه همان‌‌گونه كه استعمار به شیوه‌های قدیم، دیگر جواب‌گوی نیازها و اقتضائات امروزه نیست و باید در قالب استعمار نو وارد برخی از كشورها شد، از طریق جنگ سخت نیز چندان نمی‌توان موفقیت‌های مورد نظر را كسب كرد. بنابراین سعی می‌كنند با تمركز بر مسائل فكری، ایدئولوژیك و فرهنگی و در واقع با گشودن جبهه‌ی جنگ نرم، به اهداف خود برسند.
امروزه با استفاده از تكنولوژی‌های ارتباطاتی مانند سایت‌ها، وبلاگ‌ها و... این تأثیرگذاری از سوی آن‌ها راحت‌تر اعمال می‌شود. شیوه‌ی عمده‌ی این تأثیرگذاری نیز به این صورت است كه ابتدا مجموعه مؤلفه‌هایی را در ارتباط با یك موضوع استخراج می‌كنند؛ یعنی در رابطه با موضوعی كه می‌خواهند القائی در مورد آن داشته باشند، چند مؤلفه را استخراج كرده و سعی می‌كنند دست‌كم نیمی از این مجموعه مؤلفه‌ها صادق باشد. آن‌گاه این اطلاعات صحیح را به‌عنوان پوشش و چتری به‌كار می‌گیرند تا در دل آن، چند موضوع خلاف واقع و نادرست را با تجزیه و تحلیل‌هایی و به‌عنوان كالا و خدمات فكری و فرهنگی به كام مخاطب بریزند.
بنابراین با جذابیت ظاهری كه برای مخاطبان ایجاد می‌كنند، آن‌ها را در پی بردن به انگیزه‌ی اصلی، دچار مشكل كنند. زیرا هنگامی‌‌كه مخاطب می‌بیند چند مورد از این مؤلفه‌ها صحیح است، دیگر كل آن پدیده و تحلیل ارائه شده از آن را می‌پذیرد. دشمنان از این طریق می‌توانند اهداف مورد نظر خود را به مخاطب تحمیل كنند.
"فمَن اعْتَدی عَلیكم فاعْتَدوا علیه بِمثل ما اعتَدی عَلیْكم"
یعنی وقتی دشمنان با شما وارد جنگ شدند، شما هم با آن‌ها مقابله به مثل كنید

طبیعتاً راه مقابله با جنگ نرم كه امروزه به‌طور ویژه دانشگاهیان ما درگیر آن هستند، این است كه اولاً درك كنیم كه این هم یك نوع جنگ است. گمان نكنیم جنگ، فقط جنگ نظامی و سخت است. طرف مقابل ما در این جنگ نیز به دنبال اهداف و منافع خاص خود است و چیز دیگری مدّنظرش نیست. درك این‌كه در شرایط جنگ نرم قرار داریم، كمك می‌كند تا واقعیات اجتماعی و سیاسی پیرامون‌مان را بهتر ببینیم.
نكته‌ی دوم این‌كه باید درك كنیم اگر در رابطه با یك پدیده از سوی رسانه‌های بیگانه چند مؤلفه به صورت ظاهراً صحیح القاء می‌شود، مؤلفه‌های فراوان دیگری هم وجود دارد كه در قالب این چند مؤلفه‌ی صحیح، به صورت خلاف واقع و كذب به خوراك فكری برای مخاطبان تبدیل می‌شود. اگر قشر جوان و دانشجویان ما دریابند كه مجموعه‌ی این مؤلفه‌ها، لزوماً صادق نیست و در دل مؤلفه‌های درست، بسیاری از مؤلفه‌ها به صورت كاذب وجود دارد، از جذابیت ظاهری كه از طریق القائات فكری و فرهنگی می‌تواند بر افكار تأثیر بگذارد، كاسته می‌شود. در این رابطه باید دائماً آگاهی‌بخشی و یادآوری صورت پذیرد.

آیه‌ی 194 سوره‌ی بقره می‌فرماید: "فمَن اعْتَدی عَلیكم فاعْتَدوا علیه بِمثل ما اعتَدی عَلیْكم"؛ یعنی وقتی دشمنان با شما وارد جنگ شدند، شما هم با آن‌ها مقابله به مثل كنید. اگر جنگ، جنگ نظامی است باید از طریق نظامی وارد شد؛ "و أعِدّوا لهم ما اسْتَطعتم مِن قُوّة". اگر جنگ، جنگ اقتصادی است، به همان شیوه و اگر جنگ، جنگ فرهنگی و فكری است باید مقابل به مثل ما هم به همان صورت شكل بگیرد. بنابراین در كنار موارد پیش‌گفته و شاید به‌عنوان یك محور اساسی، باید مقابله به مثل هم با همان شیوه‌های فكری- فرهنگی و تقویت افكار سالم در ضمیر جامعه كار كرد. تلاش برای تقویت روز‌به‌روز باورهای سالم، هجمه‌های فرهنگی و نرم را نیز خنثی خواهد كرد.
باید این نكته را در نظر داشته باشیم كه چون قشر دانشگاهی بیشتر با مقوله‌ی فكر و فرهنگ ارتباط دارد، در جنگ نرم دشمن نیز این قشر در اولویت‌های بالای آن‌ها قرار می‌گیرد. حال اگر در قشر تجّار، بازرگانان و... وارد شویم، مباحث اقتصادی و جنگ اقتصادی همچون تحریم و... بیشتر مدّنظر است و مباحث ایدئولوژیكی و فكری چندان موضوعیت پیدا نمی‌كند. بنابراین دانشگاهیان كه بیشتر با دانش، كتاب، ایدئولوژی و فرهنگ و... سر و كار دارند، گروه مخاطب و هدف اصلی دشمن در جنگ نرم هستند.
در مورد نقش اساتید دانشگاه در مقابله با جنگ نرم نیز این نكته حائز اهمیت است كه نقش روشنگر آن‌ها برای دانشجویان بسیار اساسی است. استادان دانشگاه می‌توانند ادراك مناسب از وضعیت موجود را به دانشجویان خود منتقل كنند. بدون شك اگر دشمنان ما مانند آمریكا و اسرائیل، حرف‌های جذابی می‌زنند، دلشان برای این كشور نسوخته یا دنبال منافع ملی ما نیستند. انگیزه‌های آن‌ها از توجه به كشورهای خاورمیانه را می‌توان در عراق و افغانستان مشاهده كرد. بنابراین جذابیت‌های ظاهری كه دشمن در قالب القائاتش ایجاد می‌كند، باید توسط اساتید برای دانشجویان كالبدشكافی شود.