Savehsara

Aliabadi

شناخت تاريخ تمدن شهر ساوه و اطراف ان بخشي از هويت فرهنگي ايرانيان

عوامل تهديد براي نابودي هويت علمي و فرهنگي ملتي گاهي عواملي خارجي از جمله هجومات نظامي مي باشند مانند حمله مغولان و سوزاندن كتابخانه هاست كه در تاريخ ساوه شاهد ان بوده ايم و( حتي ماركو پولو ان را در كتابش نقل كرده به اخر مقاله رجوع شود) ، يكي از عوامل ركود فرهنگي اين شهر در 800 سال پيش بشمار مي ايد. زيرا به يكباره ريشه فرهنگي بين نسلهاي قديم و نسلهاي جديداين شهرقطع ميشود و با از بين رفتن كتابخانه و مراكز و تاسيسات شهري اين شهر شريان فرهنگي، كه نسلها را تغذيه مي كرد از بين مي رود . تخريب تجارب جمع اوري شده نسلها و مرگ انسانها و ايجاد بي نظمي اسيب هايي است كه مغولان به جامعه ان روز ساوه وارد مي اورند كه تا قرنها بر اين شهر تاثير منفي داشته زيرا نسلهاي بعدي بايد بسياري تجارب را از نو ازمايش مي كردند تا با جمع اوري تجارب مثبت پديده فرهنگ سازي انجام ميشد. نقش فرهنگ و ثبت تجارب فرهنگي و علمي به عنوان كتابخانه در شهر هاي ايران ،عاملي بود كه به جامعه ايراني دوره قرون وسطي كمك مي كرد تا توان علمي بهتر داشته بعنوان مثال، مانند اشنائي به علم مكانيك و اشنائي به ساير علوم ايرانيان دست به اختراع اسياب هاي ابي زده و بر مشكل ابياري و كشت توفيق مي يافتند ورشد ابزارهاي نوين كمك ميكرد تا ايرانيان زودتر مرحله كشاورزي را پشت سر نهاده ووارد دوره جامعه صنعتي شوند ولي با تخريبات مغولان به بخش فرهنگي وكتابخانه هاي اين كشوراين حركت در قرون وسطي متوقف مي شود چون منابع علمي به صورت عظيمي صدمه ديده بود. صدها سال براي ترميم اين اسيب وقت لازم بود. فرهنگ مانند يك روح و بال براي يك جامعه است و حفظ و تقويت ان ازباعث رشد ان جامعه است. ساوه هم به مانند شهرهاي ديگر ايران قرباني حملات مغولان شد و اسيب هاي فراوان ديد ومهمترين اسيب از ميان رفتن و نابودي اثار فرهنگي در اين شهر بود. البته بعد از حمله مغول در تاريخ ساوه عوامل ديگري هم در ركود فرهنگي شهرساوه شركت داشتند كه در مقاله ديگر مفصل تر به ان پرداخته مي شود و عدم توجه به شهر ساوه از رقابت خاندان قاجار با گروه زنديان منشعب ميشود. يك مثال ديگر هجوم نظامي نيروهاي غربي به شهربغداد و ايجاد هرج و مرج در ان بود كه بزرگترين موزه بغداد در كنار اثار ديگرانباشته ازاثارفرهنگ ايراني و تاريخ ايران بود كه به غارت ميرود واسيب شديد مي بيند. اثار باستاني بخش مهمي از اثار فرهنگي كشوري را تشكليل ميدهند كه بيانگر هويت فرهنگي و ملي يك كشور است كه خوشبختانه با روشهاي نوين قابل حفاظت هستند

گاهي عوامل تخريب اثار باستاني ، ريشه در نفع اقتصادي عده ايي مجرم دارد كه بواسطه خلاف كاري دست به تخريب و فروش و قاچاق اين اثار فرهنگي كه مي زنند و جز پول و دزدي هيچ چيز برايشان اهميت ندارد و تنها نيروي قضايي و دواير انتظامي جوابي است به انها. گاهي هم علت تخريب اين اثار در بي اطلاعي عده ايي از مردم بومي به ارزش فرهنگي و تاريخي اين اثار مي باشد كه اموزش هاي لازمه در اين زمينه را از كانالهاي فرهنگي بدست نياورده اند و از روي كم سوادي و نداشتن علم كافي( به ارزش و تاثير نقش تاريخ در تربيت و اموزش نسل هاي بعدي) اين اثار را تخريب مي كنند لازمه رفع اين مشكل هم اموزشهاي فرهنگي مناسب در اين مورد از سوي محققين و دانشگاه ها و مراكز فرهنگي از طريق رسانه هاي عمومي به مردم است. اسيب شناسي و ايجاد روشهاي پيشگيري از اسيب ها وظايف مراكز علمي است. حفظ اين اثار يعني حفظ تاريخ فرهنگي ايران .هويت فرهنگي است كه ديگر كشورها را متوجه حضوريك ملتي در صحنه جهان مي كند. تقويت روحيه مذهبي مانند احساس امانت داري در اين امر بسيار موثر است، زيرا هويت ملي يعني شناسنامه ملي يك كشور ، كشوري كه مجهز به اين شناسنامه است اينده موفقي هم در پيش دارد. خوشبختانه در ايران با بودن سازماني فرهنگي مانند سازمان ميراث فرهنگي و مراكز ايرانشناسي و دانشكده هاي باستان شناسي ، اين مراكز و سازمانها مي توانند تا حدود زياد جوابگوي اين مشكل باشند. يكي از وظايف مهم سازمان ميراث فرهنگي حفظ امانت ملي يعني اسناد ملي است كه با مجهز شدن به روشهاي علمي روز مانند استفاده از روشهاي ديجتال و عكاسي و چاپ و تهيه موزه وكپي برداري از اصل با روش هاي علمي توفيق بيشتري عايد مي شود. تعليم اين علوم در دانشگاهها واستفاده از تمامي روشهاي علمي ، تضميني درحفظ اسناد باستاني و فرهنگي ايران است. اميداست كه سازمان ميراث فرهنگي و ساير مراكز علمي در اين امر موفق باشند و از همه نيروهاي علمي كشور در اين امر بهره بگيرند. ساوه و اطراف ان يكي از مهمترين مناطق تمدن سازباستاني است كه در تكوين هويت ايراني سهيم بوده و هست وشناخت علمي تاريخ تمدن ساوه قسمتي از تاريخ تمدن ايرانيان است كه به هزاره هاي گذشته بر مي گردد. تاريخ شهر ساوه و اطراف ان به مانند كوه يخي است كه فقط قسمت جزيي ان بررسي شده وقسمت اعظم ان هنوز ناشناخته باقي مانده . ما از هزاره هاي پيشين ان هيچ نميدانيم اما صدها اثر عيني باستان شناسي از ان دوران در ساوه و اطرافش استخراج شده. در حالي كه در هزاران سال پيش در اينجا تحولات بسياري رخ داده و جاي تحقيق دارد

با توجه به منابع باستان شناسي غني فراواني كه از ساوه و اطراف ساو ه ( تپه اوه و نوبران و روستا هايش) در طول 70 ساله اخير به شكل رسمي و غير رسمي بدست امده و تاكنون موزه ايي در شهر ساوه براي اين اثار تاسيس نشده تا اين اثار را به مردم اين خطه و محققان و دانشمندان ايرانشناسي و گردشگران ايراني و جهان و بخصوص هم ميهنان ساوه ايي معرفي كند. تاسيس موزه اثار باستاني در ساوه امري مهم در حفاظت اين اثار است و نقش ديگر اين موزه در زايندگي علمي ان است زيرا هر ساله با اثار جديدي كه يافت مي شود به مقاديرفرهنگي و علمي ان افزوده ميشود و در طول چند سال قادر است به موزه ايي بزرگ تبديل شود ومي تواند به يكي از منابع مهم اسناد تاريخ و هويت ايران و ايرانشناسي در جهان شناخته شود و به اين وسيله روابط جديد فرهنگي ار طريق ساوه و ساير دانشگاههاي ايرانشناسي توسعه يابد. لازمه اين توسعه هم ايجاد موزه باستاني در شهر ساوه و ايجاد رشته باستان شناسي و ايران شناسي در دانشگاه ساوه است . تا ساوه مكاني براي تردد محققان ايران شناسي و گردشگران فرهنگي جهان گردد. موزه ايران هم تاكنون اثار بدست امده از ساوه و اطراف ان را معرفي نكرده و ايجاد سايتي براي معرفي اين اثار در اين مورد از سوي موزه ايران براي محققان مفيد و ضروري است
در زمان رژيم سابق اين منطقه باستاني محل تاخت و تاز باستان شناسان انگليسي و فرانسوي و غيره بود كه نتايج ان غارت و سرقت بسياري از اثار تاريخي روستاهاي ساوه بود و اثار بيشماري در روستا ها اشياء امامزاده ها ناپديد شدند و اثار تخريبات و غارت انها هنوز هم در چندين روستا قابل مشاهده است بعد از انها اين مناطق از شر غارت گران محلي در امان نمانده و لازمه امنيت اثار تاريخي اين مناطق تدوين سياست هاي مناسب مجازات و تشويق از سوي وزارت ارشاد و سازمان ميراث فرهنگي است. با توجه به رشد ساختمان سازي وتوسعه شهري و كندو كاو ها درعصر فعلي اين مناطق ، اين مناطق در معرض اسيب هاي جديد و تخريب اثارباستاني قرار دارند كه به نابودي اثار يافته شده منجر مي شود و با نابودي ان قسمتي از هويت تاريخي و ملي ايرانيان هم نابود ميشود. روشهاي حفاظتي جديد با توجه به سياستهاي مفيد و تشويقي سازمان ميراث فرهنگي مي تواند مردم را تشويق كند كه اين اثار را به سازمان ميراث فرهنگي در ساوه ارجاع دهند و براي كساني كه هر گونه اثار تاريخي را به سازمان و نهادهاي وابسته قانوني تحويل مي دهند پاداش و تشويق نامه هايي هم صادر شود. بودن موزه و سازماني مسئول در خود شهر ساوه مانع از بين رفتن اين اثار ميشود

با وجود اينهمه اثار تاكنون بررسي و تحقيقاتي باستان شناسي جامع ايي كه در مورد شهر ساوه و روستا هاي اطراف ان باشد به چشم نمي خورد و يا بسيار ناچيز و كمرنگ است. اين اثار در گوشه هايي همچنان خاك مي خورند و به دست فراموشي سپرده شده .شناسه هايي كه تاكنون در مورد ريشه هاي تاريخي و فرهنگي شهر ساوه و روستا هاي ان در طول هفتاد ساله اخير داده شده بسيار نا چيز وتاسف اوراست. در اين مورد شهر ساوه مظلوم واقع شده. شناختن اين سرزمين باستاني كه قسمتي از تاريخ تمدن سرزمين ايران و هويت ايران را تشكيل ميدهد ، ساوه و اطرافش كه زادگاه فرهنگ و تمدن و ابزار سازي بوده و قدمت تاريخي ان به 6000 سال مي رسد نيازمند تشريح علمي بيشتر مي باشد. زيرا تحقيق و شناساندن هر تكه مهم باستاني در ايران از جمله شهر ساوه و اطراف ان كمكي است بزرگ به شناخت تاريخ تمدن وهويت ايرانيان درتاريخ جهان و نقش ملت ايران در اين دستاورد مهم بشري كه نا گفته مانده است. امروزه همه كشورها در جهان در پي ان هستند كه به شكل مصنوعي هم شده براي خود تاريخ تراشي كنند تا در ليست فرهنگي براي خود جايي باز كنند ، نسل هاي اينده شان از ان تغذيه كنند و اين كار را با سياست هايي مانند موزه سازي اعمال مي كنند ، اهميت كشورشان را در زمينه تمدن سازي به جهان نشان دهند، وهم اينكه بازار گردشگري تاريخي و باستاني را در كشور خود رونق دهند و اين بازارها را به كشور خود اختصاص دهند ، در حالي كه كشور ما تاريخ بسيار غني و عظيمي دارد كه دانشكده هاي باستان شناسي وايرانشناسي در كشورمان در شناساندن علمي ان مي توانند نقش پررنگي ايفا كنند و در تثبت جايگاه فرهنگي ما در جهان اهميت دارد و نيز ايران كشوري است كه گردشگري نوع باستاني و فرهنگي ان علاوه بر ساير توانهاي ديگرش از جايگاه عالي برخوردار است

براي رفع اين مشكل در مورد شهر ساوه با تاسيس موزه ايي در ساوه و حفاظت اثار بدست امده، شناسايي اين اثار به ملت ايران و جهان،ثبت ديجيتالي وچاپي ان و بهره برداري از روشهاي مدرن عكاسي اسناد يافته شده ، ايجاد دانشكده باستان شناسي و ايرانشناسي در ساوه، ايجاد تيم هاي تحقيقاتي باستان شناسي وتاريخي از سوي سازمان ميراث فرهنگي ، دانشگاه تهران وساير دانشگاههاي باستان شناسي ايران، نوشتن نتايج عيني تحقيقات باستان شناسي و رونمايي به شكل كتاب و مقاله و اثار تصويري و عملي مي گردد تا اين اسناد تاريخي حفظ و تدوين شوند. يكي از راهكارها نوشتن پايان نامه دكتر ا در رشته باستان شناسي در باره شهر ساوه و اطرافش است
تحقيق و پژوهش در مورد شهر ساوه و اطراف ان براي باستان شناسان ايراني مشتاق حائض اهميت مي باشد تا به شناخت ان به تاريخچه ابزارسازي و رشد تمدن بشري از جمله سفال سازي ، فلز كاري، ساختمان سازي و معماري وسنگ تراشي غيره در اين منطقه ايران نائل ايند و ريشه هنر قالي بافي و صنايع دستي در گدشته ها قرار دارد. شهر فرهنگي و باستاني ساوه و اطراف ساوه تاكنون موفق به داشتن حتي يك سايت باستان شناسي هم نشده اند. تاسيس موزه اثار باستاني ساوه در رشد فرهنگي اين مناطق موثر است .هويت باستاني يكي از انگيزه هاي گردشگري در جهان براي مناطق و شهرهاي باستاني محسوب مي شوند كه ساوه هم اين پتانسيل را به مقدار فراوان داراست و توان كار افريني در اين بخش را دارد . اگر به سرزمين مصر سفر كرده باشيد ، گردشگران از كشورهاي اباد فقط براي ديدن اين اثار و اماكن تاريخي به منطقه گرم و بياباني و خشك سفر مي كنند و رنج سفر را به خود مي خرند تا با اندوخته هاي تمدن بشري اشنا شوند

هنور منابع بسيار باستان شناسي هست كه راكد مانده و نيازمند كار تحقيقي مي باشد، باستان شناسان ايراني در اين مورد تحقيقات و كتابهاي زيادي ننوشته اند تا هويت فرهنگي و تاريخي قسمتي از خاك ايران يعني ساوه و اطراف ان بهتر شناسانده شود. تا حمله مغولان اين شهر يكي از مراكز فرهنگي ايران بود و داراي كتابخانه بزرگي بوده كه ماركو پولو در قرون وسطي از ان در سفر نامه اش ياد مي كند1. اميد است با فعاليت هاي خلاق اين شهر نقش ديرينه فرهنگي خود را دوباره باز يابد. كتابخانه و مراكزعلمي و فرهنگي و دانشگاهها از لوازمات تمدن سازي است وايرانيان مردمي بوده اند كه به فرهنگ و علم هميشه علاقه داشته و دارند وبه اين خاطر هم هميشه علا رغم هجومات نظامي بيگانگان در زمينه تمدن سازي و فرهنگ سازي در تاريخ فعال بوده اند وريشه ان در فرهنگ دوستي وخصلت هنرو خلاقيت ملت ايران نهفته است. علاقه گذشتگان در حفظ اين اثار هر چند كم بي تاثير نبوده.يكي از كانالهاي اتصال و تغذيه فرهنگي هر قومي اشنائي به تاريخ و هويت فرهنگي و علمي خود است، مجهز بودن به نوشته هاي مكتوب يعني كتابخانه و مراكز فرهنگي است كه از لوازمات رشد تمدن است . لازمه ان توجه به دستاوردهاي خود و سرگذشت تمدن و علم و تكنيك و ابزارسازي خود در گذشته است كه شامل تاريخ خود ميشود كه با تاسيس موزه اين تاريخ متبلور و عيني مي شود و .نقش فرهنگي با حفظ گذشته و يادگارهاي ان به وسيله موزه و دانشكده باستان شناسي، تاريخ و ايرانشناسي و گسترش كتابخانه ها و مراكز علمي و تحقيقي ميسر مي شود. ملتي كه به هويت خويش اگاهي دارد مي داند كه هويت علمي و فرهنگي دارد مي تواند قوام داشته باشد و با اصالت فرهنگي خود به زندگي فرهنگي خود ادامه دهد و واقع بينانه برحجم كمي و كيفي ان بيفزايد. و در مقابله فرهنگها بر ارزش ها و تجارب خود اتكاء كند. ساوه هم بعنوان يكي از شهرهاي فرهنگي با هويتي باستاني و تاريخي ايران نياز به تاسيس موزه دارد و نيز تاسيس كتابخانه هاي علمي ديجيتالي ،كه با هزينه كم براي اين شهر امكان پذير است تا زمينه رشد فرهنگي مناسب براي دانشجويان و شهروندان ساوه ايي در عصر فعلي بهتر تحقق يابد

براي علاقه مندان به شناخت هويت فرهنگي وعلمي ايراني و نيز ساوه سايت هاي ايرانشناسي، فرهنگي و علمي را هم ضميمه مي كنم

سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران بخش ايرانشناسي بخش گذري بر ايران شامل منابع http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=220

بنياد ايران شناسي در همه استانها http://213.176.111.8/

معاونت مجلس و امور استانها http://dpp.irib.ir/index.php?option=com_content&task=section&id=66&Itemid=258

دانشكده علوم ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران http://literature.ut.ac.ir/departments/archeology/index.htm

http://www.ichto.ir/Default.aspx
سازمان ميراث فرهنگي http://gomchto.ir/

1.
Saveh is said to have possessed one of the greatest libraries in the Middle East, until its destruction by the Mongols during their first invasion of Iran.[4]^ a b Polo, Marco and Rustichello da Pisa (1903). Henry Yule and Henri Cordier. ed. The Travels of Marco Polo: The Complete Yule-Cordier Edition. http://www.gutenberg.org/files/10636/10636-8.txt
http://en.wikipedia.org/wiki/Saveh

ترجمه ، از سفرنامه ماركو پولو، .... ساوه داراي بهترين و بزرگترين كتابخانه هاي منطقه خاورميانه بود كه توسط حمللات دسته اول مغولان از بين رفت