Savehsara

Aliabadi

بررسی جامعه شناسی عاشورا : تاسیس و نقش هیات های خودجوش مردمی شیعه و حسینه ها

هیات ها نهاد اجتماعی وتشکل های مردمی خودجوشی هستند که از نظر اجتماعی نقش وتاثیر بسزایی در طول تاریخ در تداوم مبارزات نهضت شیعه برعهده داشته . این هیات ها در واقع تریبون حق گویی و زبان حق گوی زینب کبری بوده و هستند و از سازمان دهی متنوع و بومی زیادی این نهاد خودجوش مردمی برخورردار است.با توجه به این امر شایان توجه و اهمیت پژوهشگران و فرهنگ شناسان است. همین تنوع ها زیبایی و اصالت خاصی به همه هیات ها در همه کشورها در همه شهرها و در همه روستاها داده.

اگر ازهر شهری به شهر دیگر و یا روستایی سفر کنید این تنوع توی هیات ها و مراسم هایشان بخوبی به چشم میخورد. گفتمان پیدایش هیات ها و دسته ها و شکل گیری و ادامه بقاء و رشدشان بحثی جالب و قابل تعمق برای پژوهشگران حوزه فرهنگ و دین است .این موضوع بخش مهمی از بحث های کلاسیک جامعه شناسی ادیان و دینی را تشکیل میدهد که کار علمی در باره نقش اجتماعی و تاثیرات عاطقی این هیات ها کم کار رویش انجام شده و به بررسی و پژوهش های بیشتری نیاز دارد.

با تمامی حسن ها یی که این هیات ها ی مذهبی و شیعی در تحولات اجتماعی دارند ،ممکن است که در طول تاریخ در برخورد با دو عامل عوام زدگی و مدرن گرایی افراطی دچار اسیب هایی شوند و درکارکرد این هیات ها اختلال ایجاد شود. این نهاد خودجوش مردمی مومن و حق جوی ما در طول تاریخ بعنوان یک میراث فرهنگی دینی و اجتماعی غیر محسوس شکل گرفته ودرخورمراقبت و توجه و پژوهش هستند.

اصل ایجاد هیات ها نه تنها جالب بلکه یک پدیده فوق العاده بی نظیری در تاریخ اسلام و شیعه است. یعنی در زمانهای پیشین و در قرون گذشته که شاهان مستبد و بیگانگان بر ملت ها و یا کشورهای مسلمان حکومت میکرده اند و مردم قدرت ابراز نظر نداشته اند در قالب همین هیات ها مردم به کمک عشق ایی که به امام حسین (ع) شان داشته اند همه درد و دلهایشان را به شکلی بسیار زیبا ،ساده ، گیرا وگاه بسیار خرمندانه و تیزبینانه علارغم شمشیرحاکمان بیگانه بیان میکرده اند.اگر همین ادعیه ها که بخشی از مناجات مهم است، بررسی شود می بینیم هنوز از دید جامعه شناسانه رویش کار علمی کم انجام شده ویا در بخش هایی کاری صورت نگرفته.

این هیات ها بعنوان یکی از میراث های مهم فرهنگ عاشورا نیاز به حمایت و برنامه ریزی کیفی دارند تا به بهترین وجه از انها مراقبت شده باشد. دوبیماری ممکن است به بدنه هیات های مذهبی درطول زمان اسیب برسانند. یکی از این دو موارد بیماری عوام زدگی ( برداشت های محدود از نهضت شیعه وعاشورا و رواج خرافات) و دیگری بیماری مدرن گرایی بی محتوا است. هر دو این پدیده ریشه در سطحی نگری و عدم توجه کافی به عمق نهضت شیعه و علل و انگیزه های اصلی نهضت عاشورا دارد. چند انگیزه اصلی این نهضت خداپرستی ، حق جویی و عدالت جویی و نجات جامعه از مدیریت ستمگرانه و عهد جاهلی معاویه ویزید بود.

نهضت عاشورای امام حسین( ع) دارای قوه دینامیکی قوی است که پیامد ان نجات و سلامت جامعه و اگاهی جامعه به حقوق و مسئولیت های اجتماعی خویش است.

یکی از راههای بازدارنده اسیب های هیات ها بازگشت به همان خلوص و ایمان قلبی اعضای قدیمی هیات هاست.در نسل های گذشته یک هیات بوسیله چند انسان مومن و خالص و با صفا اداره میشد که از فطرت سالم خودپیروی میکردند و چه بسا کارهای بسیارباشکوه راانجام و به نتیجه مطلوب و عالی نائل میشدند.

یکی از نقش های مهم هیات ها از دیدجامعه شناسی حفظ سنت و آئین های اجتماعی است. این هیات ها بمثابه ظرفی نگهدارنده بسیاری ازسنت های اجتماعی مثبت هستند. این ظرف این امکان را ایجاد کرده که سنت های اجتماعی بسیار با ارزشی به زندگی فرهنگی خود در هر زمان ادامه دهند و علاوه بر تاثیر اجتماعی مثبت در روحیه مردم ،بخشی از فرهنگ زنده و متحرک را تشکیل میدهد که توانایی خلاقیت معانی و مفاهیم هنری و حتی درمان بخشی اجتماعی را در بسیاری مواقع داراست. بطور مثال موضوع عاشورا و ایام عاشورا الهام بخش هنرمندان بسیاری است این انگیزه و عاطقه مذهبی انان را قادر میسازد دست به ساختن اثار تازه ایی بزنند و هیات های مذهبی یکی از مکان های مناسب ایندسته فعالیت های دینی و فرهنگی است. اگر به اثار معروف هنرمندان جهان در موزه ها بنگیریم بسیاری از این اثار متاثر از عواطف و شور دینی است بطور مثال اثار میکل انژ .

راه دیگر بازدارنده اسیب هیات ها تقویت اگاهی ،دانش و روح پژوهشهای دینی و اجتماعی حق جویانه اعضای ان و بهبود شیوه مدیریت کیفی برنامه های ماهانه و سالانه هیئت هاست. بطور مثال یکی از برنامه های مدیریت کیفی هیات ها تقویت توانمندی افراد با استعداد جوان و نوجوانان بوسیله دادن اموزش های مناسب در بخش تبلیغات سمعی و بصری ایام عاشوراست. هیات ها بعنوان یک نهاد فرهنگی مذهبی میتواند خدمات بسیاری به جامعه ارائه دهند. این هیات ها نقش و وظیفه سنگینی بعنوان روشنگران حسینی مانند زینب کبری (ع)بر دوش دارند. زیرا ایندسته با ایمان ،شور واخلاص خویش انگیزه های نهضت امام حسین (ع) را درمیان نسل های بعدی با زبان مردم اشنا زنده نگه میدارند. توجه به رفتار خوب و مودبانه ، اراستگی ظاهر و تمیزی و مرتب بودن لباس و کفش و داشتن وسایل کار منظم برروی مخاطبان خود بخود تاثیر مثبت میگذارد. برعکس مداحی که با ناخن های نگرفته، سرو وضع نا منظم و موهای شانه نکرده ودر هم ریخته مقابل مردم حضور پیدا میکند و دائم دنبال یادداشت هایش میگردد تاثیر مناسبی در مجلس نخواهد داشت. یک مداح نقش اموزشی بر روی مخاطبانش دارد و برای احترام به مقام والای امام حسین (ع) رعایت این ریزه کاری ها در کارش لازم است.

اگر به هیات های مذهبی بی تقاوت باشیم به مرورزمان گردو غبارروی های زیادی روی هیات ها می نشیند و تعداد علاقه مندان وبخصوص از تعداد اعضای جوانش کاسته میشود و اعضای مسن ان نیز بتدریج براثر فوت دیگر حضورنخواهند داشت وکیفیت کارهیات نشست می کندودیگر هیات ان حال وهوای گذشته را نخواهد داشت. برنامه ها بعلت رکود از عمق و روشنگری لازم ، از روح حماسی ونجات بخش کمتری برخوردارخواهند شد . این رکود بمنزله نزول کیفی کار هیات هاست . حتی ممکن است در مواردی از این خلا شرکت های سرمایه داری تبلیغاتی منفعت جو برای سود خویش سوء استفاده کنند و بنجلات خود را به قیمت گزافی به خورد جوانان بدهند و تاوانش را خانواده ها بپردازند.

بیماری دیگرشیوع بیماری مدرن زدگی و مدهای بی خاصیتی است که باز منشعب ازسطحی نگری و متاثراز مدهای غربی است و در یک نگاه مثل وصله ناجور نمایان میشوند و رنگ و جلوه و اصالتی ها را بیرنگ میکند و حتی ممکن است کیفیت سنتی هیات ها که رنگ و بوی اصیل خودرا هنوز حفظ کرده را نیز برهم بزنند. پیروان این طریقیت بعلت سطحی نگری و بعلت ضعف شخصیت دارای اندیشه ازاد واراده آزاد نیستند.گرداننده سکان کشتی وجودشان دست دیگری است. آموزش وشناساندن روح معنوی ،حماسی و معرفتی عاشورا و خصال جوانمردانه امام حسین (ع) ویاران باوفا و باایمانش میتواند ایندسته کمبودها و کاستی ها را بخوبی جبران نماید و برعکس روح جوانمردانه و حماسی عاشورا رابشکل خلاقانه و بسیار شفاف بیان نماید.

در زمان معاویه روش او استفاده از ابزار نرم فریب بود که بشکل یک بیماری جامعه انزمان را بتدریج تخریب میکرد. انزمان فریب و حیله گری بسبک ماکیاولی تیزترین ابزار معاویه محسوب می شدو هدف او نابودی خاندان اهل بیت (ع) بود.در انزمان معاویه با ابزار نرم و حتی سوء استفاده از دین چنان ذهن ها را مخدوش کرده بودکه بسیاری از ساکنان شام ( شام انزمان شامل چند کشور می شد) که معاویه در ان حکمرانی میکرد برداشت های غلطی داشتند. وقتی که امام علی ( ع) سر نمازضربت خوردند وبه شهادت رسیدند جماعتی فریب خورده می گفتند مگر علی نماز هم میخواند و مسلمان هم بوده ؟

هر نوع سطحی نگری چه ازنوع مدرن اش وچه مدل عهدبوقی اش دوروی یک سکه اند و به مرور زمان به بافت های سالم جامعه اسیب میرسانند. یکی ازنتایج مخرب سطحی نگری اجتماعی تعطیل شدن عقل وگسترش حماقت و بی تفاوتی نسبت به سرنوشت انسانهای دیگر است. نتایج منفی دیگر رشد سطحی نگری رواج خرافات ،عدم پذیرش مسئولیت جمعی و عدم اصلاح خیر اندیشانه اجتماع است.
شیعیان دوره امام علی (ع) وشیعیان دوره امام حسین (ع) از روشن بین ترین ، اگاهترین وفداکارترین و مومن ترین وعدالت جو ترین انسانهای زمان خویش بودند که فریب معاویه و یزید را نخوردند و خلوص و ایمان خویش را در تصمیات و اعمال خویش که هزینه های سنگینی برایشان داشت اگاهانه ، شجاعانه با جان و دل پذیراشدند و استقامت و صبر خویش را نشان دادند. زیرا خداترسی را به ترسیدن از بنده ستمگر و ظالمی ترجیح دادند .این خالصان انسانهای آزاده تاریخ هستند که زیر بار بردگی بنی امیه نرفتن . مسلمان یعنی یک انسان آزاده و حق دوست. مسلمان یعنی کسی که بقول پیامبر گرامی از دست و زبانش مسلمانان درامان باشند و کسی را نیازارد. شناختن این انسانها نعمت های تاریخ شیعه ونهضت امام حسین (ع) برای مسلمانان است.

در زمان معاویه دستگاههای مطبوعاتی و تبلیغاتی اوچنین وانمود میکردند که معاویه دنیاخوار و پول پرست و کشنده مومنین حق جو دیندار و امام علی(ع) که عارف و امیر مومنین و عدالت جو ترین انسان تاریخ است فردی است بی دین. ایندسته سیاه نمایی هاابزار نرم معاویه( یعنی برای رسیدن به پول و مقام استفاده وسوء استفاده از هر وسیله وابزاری را برای خود مثل شیطان مجاز میدانست . شیطان به دلیل این کجروی رانده شده درگاه رحمت حق شد.) ضربات کینه توزانه بنی امیه علیه نهضت شیعه بوسیله چشم وگوش و دست بردگان خواری انجام میشد که برای مثال برای رسیدن به حکومت ری دست به هر نوع همکاری و شرکت در هر قسم جرم و ستمی نسبت به امام حسین (ع) وخاندانش و یارانش بودند.

وسوسه های شیطان همیشه از کانال پول و کسب درامد حرام اجراء میشود. اما می بینیم زینب کبری (ع) در رویارویی باسخت ترین شرایط با نیروی ایمان ، شجاعت ونیروی کلام علی وارش با بیان حقایق واقعه کربلا و بیان تک تک اعمال سیاه یزید و دستیارانش زلزله ای مهیبی در دستگاه ستمکار یزید به پا نمود و شیعیان بسیاری مقدم حضرت زینب را در مصر ، مدینه و سوریه گرامی داشتند و با این ایمان و توان ونیروی بی نظیر نه تنها یزید را در برخوردهای مختلف اش رسوا کرد ،بلکه از بازمانده خاندان امام حسین ( ع) به خوبی در مقابل خطرات و حملات دستگاه یزید نگهداری نمود.

دستگاه استبدادی معاویه با تصرف پول بیت المال و دادن بخشی ازان بعنوان رشوه به سبک دوره جاهلی افراد را زرخریدمیکرد. یکی دیگر از راههای خرید بردگان زرخرید دستگاه درباری معاویه و یزید دادن پست و مقام بشرط شرکت و همکاری درجرمهایی بود که مرتکب می شدند. روح اسلام با هر نوع بردگی منافات دارد و آزادی انسان از همه بندها هدف دین اسلام بوده وهست. به این دلیل در اسلام دادن و گرفتن رشوه حرام اعلام شده.

پایه واساس حکومت امام علی (ع) بر اساس عمل به اصل عدالت وخیرجامعه بود که با اهداف وفلسفه زیاده خواهی و پول پرستانه بنی امیه معاویه و یزید در ضدیت بودند ودر زمان امام حسین (ع) یزید این تضاد هاراعلنی کرد یکی از بدترین اعمال یزید بدعت گذاری وتخریب جامعه و بازگشت به بسط و ربط های دوره جاهلیت بود یعنی رشوه و رواج خلاف کاری و کجروی شیوه حکومتی اش شده بود. تابه ائین اسلام که بسان جوانه درختی که پیامبرگرامی با زحمت و تلاش بسیاری دررشد ان کوشیده بود خلل وارد نماید. امام حسین (ع) با نه بزرگ تاریخی خود به بدعت های یزید و کجروی های او خط پایانی کشید. زیرا مانند پدربزرگوارش امام بود و هدایت و مدیریت و نجات جامعه از خطرات یکی از وظایف مهم او بود.

یزدیان مدرنی هستند که سعی درایجاد اخلال کارکرد هیات ها دارند و اجرای مراسم سینه زنی و سوگواری را نفی میکنند. که اینهم بخشی از برنامه ابزارنرم مدرن است. در پشت بهانه های انها این مطلب پنهان است که حقایق فاجعه قتل عام خاندان ، نواده و شجره پاک پیامبربزرگوارو نهضت شیعه به هیچ شکلی ووجه ایی بیان وتشریح و بازتاب نشود تامردم یزیدان مدرن را نشناسند و راه امامان بزرگوارشهید شیعه ناشناخته بماند . پیام های ان رنگ فراموشی بخود بگیردودرغبارزمان نهضت حق جویی شیعه برای مردم ناشناخته بماند. حق و حقیقت شخصیت امام حسین (ع) و طرح تاریخی عاشورا یش مطرح نشود تامردم به حق خود که حکومت عادلانه است دست نیابند . این افکار بخشی از افکار انارشیستی به تقلیید از تفکرات سکولاربستی غربی است که بطور افراطی و بدون استدلال با هر گونه انگیزه و عواطف مذهبی سرمخالفت و جدل دارند بدون اینکه استدلال و منطقی را بیان کنند. با توجه به این واقعیت که هر جامعه ای صفات و خصوصیات و ساختارهای خود را دارد و نمی شود چیزی که در یک جامعه دیگر اتفاق می افتد حتما برای همه جامعه ها تعمیم داد. زیرا هر جامعه ای ساختارهای فرهنگی مخصوص به خود و نیازهای خاص فرهنگی خود را دارد. جامعه ما در طول تاریخ یک جامعه معنوی بوده و با جوامع کلیسایی قرون وسطی که راه افراط را طی کردند و بعد راه تفریط را طی کردند فرق بسیاری دارد و در طی تاریخ می بینیم که سکولاریست اروپایی نیز نتوانست در جوامع اروپائی همه مشکلات را حل کند و امروزه بحران های مالی و بحران فرهنگی در مدیریت اجتماعی دامنگیر این کشورهاست . سطح بیکاران همواره رو به رشد است. درصد بسیار کمی دارای حق مالکیت شده اند و درصد وسیعی تا اخر عمر مستاجر و پرداخت کننده قسط باقی می مانند و در ایام سالمندی نگران اداره زندگی و مخارج بالای پرستاری شان هستند زیرا درامد بازنشستگی شان کفاف اجاره خانه و پرستاری شان را ممکن است ندهد.
جامعه ما با سرگذشت تاریخی بسیار کهن اش ، یکی از مهمترین خصوصیت فرهنگی ان معنویت گرایی ، حق جویی و عدالت خواهی است و امام حسین ( ع) اسوه ماست. امامی است که همه احساس اش می کنند و درکش می کنند.

نقش هیات های مسئول و روشنگرا درزمان فعلی مانند نقش زیبنب کبری است تا پیام مظلومیت و برحق بودن نهضت امام حسین (ع) و یاران وفادارش را درهمه زمانها و همه نقاط جغرافیای کره زمین به همه بشریت یعنی به همه کشورهای جهان ابلاغ نماید ودر همه زمانها وقرنها این صدای حق جوو عدالت خواه به گوش هرانسان آزاده ایی برسدو همه انسانها به حقوق خویش که عدالت است واقف گردند. مگر نه این است که یکی از اصول اصلی شیعه عدالت خواهی است؟ عدالت خواهی و عدالت جویی امامان شهید شیعه هم درسخن است هم در عمل. این تک ستاره گان و نابغه های درخشان طریقت خدا ونجات بخش های اجتماعی با عمل و زندگیشان وشهادتشان نشان دادند که ندای حق جویانه شان برای نجات انسانها و جامعه از بند و طناب اسارت و بردگی شیطانی امثال معاویه ویزید است ومی بینیم که بعد از شهادت امام حسین (ع) افرادبسیاری از کرده خود پشیمان و گروه توابین را تشکیل دادند که این حرکت و جنبش متاثر از نهضت کربلا بود. هیات های شیعی در تشکیل هویت مذهبی نقش دارند.

شهیدان کربلا بشکل اگاهانه و خالصانه جانشان را نثارخدا کردند تا بند بردگی امثال یزید را نپذیرند و اسوه ایی برای جامعه باشند. وقتی ایات قرآن را میخوانیم ، این چنین درک میشود که پیام قرآن اموزش افراد جامعه بسوی جامعه پاک ،دوستدار خدا، سعادتمند ،برخوردار ازعدالت ،آزادی ،مجهز به مشعل اگاهی، فهم ،شعور وجدان مسئول وحساس و مزین به دانش وعلم و توانمندی است. پیامبر گرامی (ص) ، امام علی (ع) ،امام حسن (ع) و امام حسین (ع) نشانه های راه بودند که مسلمانان تحت مدیریت خردمندانه انان به سعادت دنیاو اخرت نائل ایند.انتقام گیرنده خون امام حسین (ع) درهمه عصرها و درهمه زمانها از همه یزیدیان ثارالله است.

هیات ها برپا شدند تا پرچم نهضت امام حسین(ع) براهش ادامه دهد. اگر تصور کنیم که نقش این هیات ها محدود به چند روز عزاداری است بخطا رفته ایم.

همانطور که میدانیم این هیئت ها بعنوان یک نهاد اجتماعی خدادوست وخودجوش درداشنا وعاشورا دوست گاه با امکانات بسیارمحدودشان اغلب وسیله خیر و احسان اجتماعی بی شماری را برای محرومان فراهم کرده اند و چه صندوق های حسنه و چه قدرکارهای خیرانه و چه احسانات پنهان بسان جوانمردی های امام علی( ع) ( امیر المومنین (ع) شبهادر تاریکی کامل عیارمنشانه چهره اش را می پوشاند و بشکل پنهانی برای محرومان و یتیمان آذوقه ومایحتاج زندگی میبرد تا دمی مثل دیگران در آرامش و سعادت زندگی کنند او رویش را می پوشاند تاکسی او را نشناسد و اینگونه آبرو و عزت این انسانهای بدون حامی محفوظ باشد.) انجام داده اند که درهیچ کاغذی به عمد بیان نشده تا برای خدا کرده باشند زیرا راه خدا از میان خدمت به مردم عبور میکند.

یکی از مهترین احسان این دوستداران حسین (ع)اشکال مختلف احسان غذا ، لباس و پول درطول سال است با انچه که دارند و از انچه که میخورند واز انچه که می پوشند ،می بخشند تابه این شکل ارادت خویش را به امام بزرگوارشان به این زیبایی و خلوص بیان کرده باشند.

امروزه می بینیم وقتی یک رهبر نجات بخش مردمی فوت میکند. تنها بزرگداشتی که ازاو نجام میشود این است که هر سال یک تاج گل به افتخارش بر سرقبرش قرار میدهند. اما ائین یادبود از امام حسین(ع) بسیار وسیع و عمیق تر از این حرفهاست. علاوه بر احسان های رایج در کل جامعه صدها بنیاد مردمی و اجتماعی برای بزرگ داشت روح جاویدان و پاک اش با عواطف پاک ایجاد شده ومیشود. چه بسیار صندوق های قرض الحسنه و بیمارستان و کتابخانه و دانشگاه و شیرخوارگاه که با نیت امام حسین (ع) تاسیس شده و نام پرشکوه امام حسین (ع) بر ان با رنگ عشق رقم خورده. این ابداعات یعنی تاج گل احسان ها و اعمال نیک بخششی است که به نیت امام حسین (ع) انجام میگیرد و تمامی ندارد. این تاج گلی افتخارامیز عشق شیعیان در هر عصری و مکانی به امام عزیزشان است که نثارشهید بزرگ و پاک امام حسین(ع)میشود.

چه خوب بود این سنت خیراندیشانه احسان نمودن و وقف به نیت شهدای کربلا در همه جوامع اسلامی برای محرومان رایج میشد تا مسلمان محروم این کشورها طعم عدالت و مسلمان بودن و پیام های قران را بیشتر احساس کنند و این سنت ها برای جهانیان درس عبرت و آموزه معنوی شود تا بدانند چرا امام حسین (ع) قیام کرد؟ این دسته اعمال مثبت اجتماعی زندگی بخش برشمرده در بالااز برکات و خیرات نهضت حسینی است.
نقش مهم هیات ها بعنوان نهاد خود جوش مردمی بوسیله مراسم و آئین ها و نمادها عامل مثبت ایی در تقویت عواطف مذهبی وتوسعه روح حقیقت جویی و عدالت دوستی و بسط فرهنگ خدادوستی و برادروار و گسترش فرهنگ صلح زیستی ،انسان دوستی وبخشش ، احسان و همدردی با انسانهاست.

هیات ها بعنوان گویندگان دینی اجتماعی وفرهنگی بشکل هنری با کمک گیری از شعر و و موسیقی کلامی بازگو یان و روایان حوادث عاشورا هستند. با نیروی صداقت کلام رسا و موسیقی کلامی دلنشین و شورانگیز هنری می توانند وظیفه خویش را بخوبی با موفقیت به انجام برسانند. یک مداح دارد میتواند تصاویری مانند پرده تئاتر و سینما خلق نماید که برروی جمع وحتی افراد دیگر کشورها که مسلمان نیستند تاثیر گذار باشد. اخلاق نیک ، صداقت ، متانت شخصیت و عواطف و احساس مذهبی قوی یک مداح میتواند مثل کار یک هنرمند در این تاثیر گذاری برمخاطبان نقش مهمی ایفاء نماید. در میان ابیات اشعار عناصر فرهنگی بسیاری همراه دیگر آموزه های اخلاقی نیز بیان میشود که ارزشهای مذهبی و فرهنگی با ان به نوعی بیان میشوند و تاثیرگذارند.

فرهنگ تقویت تقوا و دوری از جرایم فردی و اجتماعی ،احترام به حقوق دیگرانسانها از دیگر فرایندهای معنوی درازمدت فرهنگ عاشوراست. فردی که عشق امام حسین (ع) در وجودش قرار گرفته دارای وجدان حساسی است واز اعمال جرم امیزدوری میجوید.زیرا در مرام حسینی شیعه ،راه خدا وحب وعشق خدا از میان بی شمار اعمال خیرمیگذردوشرایط رستگاری کار درراه خداست.