Savehsara - ساوه سرا Forums-viewtopic-داستان باغ گياهشناسي و بوتانيك در چيتگر تهران

Aliabadi

داستان باغ گياهشناسي و بوتانيك در چيتگر تهران

براي ساخت هيماليا دوازده هزار كاميون خاك آورديم!

وقتي وارد باغ مي شويد اولين قطعه باغ صخره اي است كه درون آن، گياهان صخره دوست كاشته شده است. در كنار آن نيز يك آبشار و يك درياچه به نحو زيبايي طراحي شده.
نزديك به چهل سال پيش در نزديكي شهر تهران، قبل از اينكه حتي پارك چيتگر هم وجود داشته باشد، عمليات ساخت يك باغ آغاز شد. باغي كه حالا «باغ ملي گياهشناسي ايران» نام گرفته است. شايد آن موقع خيلي ها در رؤياهايشان هم تصوير چنين باغي را نمي ديدند. چطور مي شد در زميني كه خار و خاشاك هم به زور روييده بودند باغي ايجاد كرد آن هم به اين عظمت و زيبايي!
شما هم مي خوهيد راجع به اين باغ اطلاعات بيشتري كسب كنيد. پس مصاحبه ما با «مهندس كريم كريمي نوروزي» مسئول بازديدهاي اين باغ را بخوانيد.
چه زماني اين باغ تأسيس شده است؟
باغ گياهشناسي ملي ايران در سال ۱۳۴۷ تأسيس شده و تقريباً ۱۵۰ هكتار مساحت دارد و يكي از يازده بخش تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع است. همچنين جزو ده باغ گياهشناسي بزرگ دنياست و به عنوان مادر مطالعات گياهشناسي در ايران عمل مي كند.
شما از چه زماني در اين باغ شروع به فعاليت كرديد؟
من از سال ۱۳۵۲ و از طريق سپاه ترويج فعاليتم را در اين مؤسسه آغاز كردم. ابتدا مسئول قسمت بذر و نهال بودم و پس از بازنشستگي دكتر جليلي، رئيس مؤسسه، امور بازديدها را به من سپردند.
ارتباط اين باغ با ساير باغ هاي گياهشناسي دنيا چگونه است؟
از نظر گياهي ارتباطمان را با باغ هاي گياهشناسي دنيا شروع كرده ايم. اين رابطه ابتدا فقط با هفت تا هشت باغ بوتانيك دنيا بوده كه خوشبختانه در حال حاضر اين ميزان به پانصد باغ رسيده. باغ هاي مهمي مثل «كيو» در لندن كه قديمي ترين باغ و به عنوان مادر گياهشناسي دنياست و همچنين «پالمن گارتن» در آلمان، «ايلونويز» در شيكاگو، «بروكلين» و «لانگ وود» در نيويورك كه جزو باغ هاي زيباي گياهشناسي دنيا هستند.
راجع به خود باغ و قسمت هاي مختلف آن كمي توضيح دهيد.
باغ ما جزو باغ هاي بسيار ديدني است. باغ هاي گياهشناسي همگي از اصول خاصي تبعيت مي كنند و مي بايد قسمت هاي مختلفي را داشته باشند كه ما اين قسمت ها را در باغ لحاظ كرديم؛ مثل: قطعه چين و ژاپن، مديترانه، اروپا، هيماليا و…
باغ طوري طراحي شده كه نشان دهنده الگويي از باغ هاي ايراني باشد. اين باغ از دو بخش كلي تشكيل شده؛ بخش گياهان زنده و بخش گياهان خشك شده كه بخش گياهان زنده خود از دو قسمت گياهان موجود در كشور و گياهان خارجي تشكيل شده و هر كدام در قطعه مخصوص خود جاي گرفته است.
اين باغ از چه قطعاتي تشكيل شده است؟
اين باغ از قطعات زيادي تشكيل شده است. وقتي وارد باغ مي شويد اولين قطعه باغ صخره اي است كه درون آن، گياهان صخره دوست كاشته شده است. در كنار آن نيز يك آبشار و يك درياچه به نحو زيبايي طراحي شده. تعداد زيادي از گونه هاي كاشته شده در اين قسمت غيربومي بوده و براي اولين بار وارد كشور شده است. قطعه بعدي، قطعه مديترانه اي است كه گياهان موجود در آن، همه از گياهان وارداتي مخصوص منطقه مديترانه است. جلوتر كه برويم قطعه چين و ژاپن قرار گرفته كه در آن نمونه هاي باغ هاي ژاپني با معماري خاص خود به نمايش گذاشته شده است و گونه هاي بومي كشور چين و ژاپن در اين قطعه كاشته شده است.
باغ پياز از قسمت هاي ديگر اين مجموعه است كه گياهان پياز داري چون لاله، زنبق، سنبل و لاله واژگون و نرگس و… در آن كاشته شده و با نام فارسي دره نرگس نامگذاري شده است. آربراتوم قسمت ديگري است كه به معناي كلكسيوني از درخت ها و درختچه هاي ايران و دنياست. گياهان اين قسمت از نظر تجانس رنگ، ارتفاع گياه و … بايد همخواني داشته باشند. بخش هاي ديگر شامل قطعه البرز، زاگرس، هيماليا، ايران و توران و جنگل هاي خزري است كه در هر كدام سعي شده گياهان اقليم خودشان كاشته شود.
پستي و بلندي ها و كوه هايي را كه در اين باغ وجود دارد چگونه ايجاد كرده ايد؟
كار خيلي مشكل بود؛ چون زمين اين باغ دشتي بدون هيچ گونه ناهمواري خاص بود. مثلاً ما براي ساختن مدلي طبيعي از رشته كوه هيماليا (آخرين كوهي كه ساختيم) بيش از دوازده هزار كاميون خاك به اينجا آورديم و براي اينكه همانند هيماليا شود، سنگ هاي گرانيتي بزرگي از طالقان هم به اينجا منتقل كرديم و در اين كوه قرار داديم
گونه هاي گياهي مربوط به هر قطعه را چگونه جمع آوري كرديد؟
همچنين براي اينكه در قطعه كاسپين بتوانيم گياهان مخصوص همان ناحيه را داشته باشيم، درختاني مثل انار وحشي، ليلكي، شب خسب، شيردار، افرا و پايه خرمالوي وحشي يا فرمندي را از جنگل هاي شمال آورديم و براي نگهداري آنها مقدار زيادي خاك اسيدي از كف جنگل هاي شمال تهيه كرديم تا كاملاً به اقليم اصلي شان شباهت داشته باشد. گاهي كاركنان اين مجموعه، بخصوص قسمت بذر و نهال، براي پيدا كردن نمونه هاي گياهي و بذرهاي آنها از جان مايه گذاشته اند. روزهاي بازديد هم از شنبه تا چهارشنبه است.
احداث باغ گياهشناسي ملي ايران توسط متخصصان ايراني نزديك به ۴۰ سال طول كشيده است.

باغ گياهشناسي ملي ايران از سال ۱۳۴۸ فعاليت خود را در غرب آزادشهر منطقه ۲۲فعلي آغاز كرده و جزو ده باغ گياهشناسي بزرگ دنياست و مادر گياهشناسي در ايران به شمار مي رود. در اين باغ رويشگاه هاي مختلفي از كشور و همچنين برخي رويشگاه هاي مهم دنيا ايجاد شده است. اين باغ ابتدا با عنوان مؤسسه گياهشناسي ملي تأسيس و سپس به عنوان باغ گياهشناسي ملي شناخته شد، ولي بعد از مدتي با مؤسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع ادغام و به يكي از بخش هاي تحقيقاتي آن مؤسسه تبديل شده است.
باغ ملي گياهشناسي از دو قسمت «باغ و هرباريوم» تشكيل شده كه به ترتيب شامل مجموعه زنده و مجموعه خشك شده از گياهان هستند.
قسمت اول، باغ گياهشناسي زنده است كه از بيش از سه هزار گونه از انواع گياهان از قبيل درخت، درختچه، پيچ، بوته و پياز و ... تشكيل شده و علاوه بر اهداف تحقيقاتي و علمي كه دارد با هدف آموزش براي ارائه خدمات آموزشي ـ فرهنگي به شهروندان سازماندهي شده است. قطعات عمده در باغ گياهشناسي ايران به شرح زير است:
۱) رويشگاه هاي مهم كشور نظير جنگل هاي خزري، زاگرس، البرز و بيابان هاي كشور،
۲) رويشگاه هاي مهم جهان نظير اروپا، آمريكا، آسيا (هيماليا و چين و ژاپن)،
۳) قطعات تخصصي نظير سيستماتيك (رده بندي گياهي) گياهان دارويي و صنعتي، آربراتوم، گياهان پياز ايران و باغ ميوه ايراني،
۴) قطعات آموزشي ـ نمايشي شامل باغ هاي سنگي و صخره اي، باغ هاي نمايشي، آبشارها و درياچه ها،
5) گلخانه هاي مناطق گرمسيري، مناطق معتدل و سردسير.
قسمت دوم، «باغ هرباريوم» يا گنجينه گياهان است كه در آن، نمونه هاي گياهي به صورت خشك و با روش خاصي شناسايي، طبقه بندي و نگهداري مي شوند. اين مجموعه در حقيقت، موزه نباتات خشك است كه در حال حاضر با داشتن ۲۴۷هزار نمونه گياهي شامل «گياهان استاني» و ... يكي از معتبرترين هرباريوم هاي منطقه خاورميانه و بزرگترين و مجهزترين آنها در كشور است.
«مهندس كريمي نوروزي» كارشناس گياهشناسي اين باغ در اين باره مي گويد: «بيشتر اين گياهان به وسيله همكاران قسمت بذر و نهال جمع آوري شده اند. آنها به دنبال اين گياهان همه جا را گشته اند تا جاي هيچ نمونه اي در باغ خالي نباشد و چه بسا شب هايي را به اجبار در كوه و دشت ها به سر برده اند.»
علاوه بر اين، تعداد زيادي نمونه گياهي از ساير كشورهاي دنيا از طريق مبادله در اختيار مؤسسه قرار گرفته و در هرباريوم ملي ايران نگهداري مي شود.
اين باغ كه ميراث ملي ماست در قطعه زميني از مراتع ملي شده به مساحت ۱۵۰هكتار در اراضي چيتگر در غرب منطقه ۲۲ احداث شده است. ارتفاع آن از سطح دريا ۱۳۲۰متر و داراي آب و هواي نيمه خشك و ميزان بارندگي متوسط سالانه در اين محل ۲۴۰ ميلي متر است. حداكثر درجه حرارت ثبت شده آن در ماه هاي تير و مرداد ْ۴۳ ـ ۴۲ سانتي گراد و حداقل حرارت هوا در زمستان پايين تر از ْ۱۰ سانتي گراد است. طرح جامع باغ به نحوي پيش بيني شده است كه نشان دهنده الگويي از باغ ها و جنگل هاي ايران باشد.

منبع : همشهری محله ۲۲
منبع گزارش سايت گياه شناسي نوين