Savehsara - ساوه سرا Forums-viewtopic-روستاي كهن الوير بخش خرقان شهرستان ساوه

Aliabadi

روستاي الوير---- بخش خرقان---- شهرستان ساوه

ريشه تاريخي نام الوير
پيشينه تاريخي روستاي الوير

ال به معنای کوه و وير به معنای ياد می‌باشد و روی هم رفته الوير به معنای کوه يادگار است.
الوير دارای سابقه طولاني می‌باشد وبه يقين يکی از قديمی‌ترين روستاهای ايران است و با توجه به شواهد و قراين می‌توان آن را دست کم باقيمانده دوره مادها وهخامنشياندانست.
حمدالله... مستوفي در کتاب نزهت القلوب تالیف سال ۷۴۰ هجری قمری الوير را يکی از دهات بزرگ خرقان قلمداد کرده‌است. عين عبارت ايشان چنين است
خرقانين ، ولايتی است كه چهل پاره ده دارد واز اقليم چهارم هوايش به سردی مايل است و آبش از چشمه‌ها که از آن کوه‌ها برمی خيزد و داراي غله و ميوه ميباشد و پنبه کمتر باشد. آبه، اروان، اليشار، کلنجين، طبشکری، الوير و سيف آباد از معظمات قرا آن است.
منبع گزارش سفرنامه
[code]http://kimiaairline.blogfa.com[/code]

موقعيت جغرافيايي

الوير" دهی است در بخش خرقان ساوه که در سمت شمال غربی ساوه قرار گرفته است و حدود 70 کيلومتر از ساوه و150کيلومتراز تهران فاصله داشته وارتفاع آن از سطح دريا 1800متراست ، طول جغرافيايی آن 49 درجه و59 دقيقه شرقی و عرض جغرافيايی آن 35 درجه و23 دقيقه شمالی می باشد.
الوير از نظر لغت از گزوه کلمات البرز والوند بوده که ال به معنای کوه و وير به معنای ياد می باشد و روی هم رفته به معنای کوه يادگار است. هم چنان که البرزوالوند به ترتيب به معنای کوه بلند وکوه دامن گسترده می باشند.
جنوب شرقی تا جنوب غربی اين ده را دو کوه به نام های دونزده پرون(Donzdahparoon) و ملا(Mella)احاطه نموده اند وبين اين دو کوه دره ای به نام دره چورونگه (Dara choronaga) وجود دارد که در فصل های بارندگی آب اين دره از وسط ده می گذرد.

[code]http://alvir.savehsara.aftab.cc[/code]

در فرهنگ لغات استاد دهخدا اين عبارت در برابر کلمه ی الوير آمده است:
الوير دهی است از بخش خرقان شهرستان ساوه در هفت هزار متری شمال خاوری خرقان . در کوهستان واقع و سردسير است. سکنه آن 1522 تن شيعه هستند که به فارسی و لهجه ی تاتی و ترکی سخن مي گويند.آب آن از قنات و زهاب و رودخانه محلي و محصول آن غلات ، سيب زمينی ،بنشن و انگور و ... .شغل مردم زراعت و گله داری و گليم و جاجيم بافی است. اکثر مردان برای تامين معاش به تهران مي روند. راه نيمه شوسه به زرند دارد که در مواقع غير بارانی از آن ماشين می توان برد . از آثار قديم آن دو قعله خرابه يکی در وسط آبادی وديگری در اراضي مزرعه شور است که در نتيجه کاوش آثار قديم ديده مي شود. در اين ده نه باب نجاری ، چهارده باب آهنگری ، هشت باب کفشدوزی ، دو باب خياطی و يک باب دبستان است. مزارع شور ، دارخانی ، نزديک ميان چشمه ، باقربلاغی ، چشمه ی رمضان ، کوپين زرنده ، محمد صالح و اوزون بايير جزء اين ده است. از ايلهای شاهسون بغدادی و عرب کله کو در بهار به حدود اين ده مي آيند. زيارتگاهی دارد. از فرهنگ جغرافيايی ايران ج 1). و رجوع به نزهه(ت) القلوب چ ليدن ص 73 شود. لازم به ذکر است که اعداد و ارقام ارائه شده در شرح بالا مربوط به زمان حال نمی باشد. همانطوری که اشاره شد الوير از نظر لغت از گروه کلمات البرز والوند می باشد بنابراين به همان اندازه که البرز والوند در تاريخ ايران سابقه دارند الوير نيزدارای سابقه می باشد وبه يقين يکی از قديمی ترين روستاهای ايران است وبا توجه به شواهد وقراين می توان آن را دست کم باقيمانده دوره مادها و هخامنشيان دانست. حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب تاليف سال 740هجری قمری الوير را يکی از دهات بزرگ خرقان قلمداد کرده است . عين عبارت ايشان چنين است :
خرقانين: ولايتی است چهل پاره ده دارد واز اقليم چهارم هوايش به سردی مايل است وآبش از چشمه ها که از آن کوه ها برمی خيزد و درو غله وميوه باشد وپنبه کمتر باشد .
آبه ، اروان ، اليشار ، کلنجين ، طبشکری ، الوير و سيف آباد از معظمات قرا آن است .

محله ها
1- جملوا (Jamalava):
به معنای جمال آباد می باشد. اين محله در جنوب غربی ده قرار گرفته و خود به تنهايی به دو محله تقسيم می شود: بالان محله (Balan mahalla) و جيرين محله (Jirin mahalla) که به معنی
محله های بالا وپايين می باشد و آب دره چورنگه از وسط اين محله می گذرد
2- منگان محله (Monegan mahalla):
يعنی محله ميانی يا محله ی وسط.
3- جيرين ده (Jirin deh):
يعنی پايين ده.
[code]http://www.alvir.ir[/code]

مكانهاي تاريخي و باستاني الوير
محوطه تاريخي الوير: روستاي «الوير» در هفتاد كيلومتري شمال غرب ساوه، در بخش خرقان قرار دارد و يكي از روستاهاي باستاني منطقه محسوب مي‌شود. در محدوده اين آبادي سه تپه باستاني وجود دارد كه عبارتند از:
تپه الوير: سفال‌هاي سطحي آن مربوط به دوره تاريخي و اسلامي اس
قلعه الوير: اين قلعه از سنگ و خشت است و سفال‌هاي ساده و لعابدار منقوش آن مربوط به دوره‌هاي ساساني و اسلامي تا زمان صفويه است.
قلعه گبري: اين قلعه در دو كيلومتري شرق الوير و در جبهه شمالي رودخانه خرقان قرار دارد. آثار باستاني اين تپه بر روي صخره‌اي مستقر شده است و يك هكتار وسعت دارد. ارتفاع اين تپه نسبت به اراضي مزروعي حدود بيست متر بيشتر است. قدمت سفال‌هاي سطح اين تپه ـ اغلب قرمز رنگ با نقش ـ به هزاره‌هاي چهارم و سوم و برخي از سفال‌ها به هزاره دوم و اول ق .م تعلق دارد.

[code]http://ark1212.tebyan.net[/code]

قلعه الوير
قلعه‌ تاريخي‌ الوير در شمال‌ غربي‌ شهرستان‌ ساوه‌ قرار دارد. الوير يك‌ روستاي‌ تاريخي‌محسوب‌ مي‌شود كه‌ سه‌ تپه‌ باستاني‌ در محدوده‌ آن‌ وجود دارد. قلعه‌ الوير در كنار تپه‌ دوم‌ قرار دارد و از سنگ‌،خشت‌ و سفال‌هاي‌ ساده‌ و لعابدار منقوش‌ آن‌ چنين‌ استنباط‌ مي‌شود كه‌ قدمت‌ آن‌ به‌ دوره‌هاي‌ ساساني‌ و بعد ازاسلام‌ تا زمان‌ صفويه‌ مي‌رسد. در ۲ كيلومتري‌ شرق‌ الوير يك‌ تپه‌ باستاني‌ قرار دارد كه‌ قدمت‌ سفال‌هاي‌ پراكنده‌پيرامون‌ آن‌ به‌ هزاره‌ چهارم‌، سوم‌ و دوم‌ قبل‌ از ميلاد مي‌رسد

[code]http://khabar.pconline.ir[/code]

قلعه‌ الوير - ساوه‌
قلعه‌ تاريخي‌ الوير در شمال‌ غربي‌ شهرستان‌ ساوه‌ قرار دارد. الوير يك‌ روستاي‌ تاريخي‌محسوب‌ مي‌شود كه‌ سه‌ تپه‌ باستاني‌ در محدوده‌ آن‌ وجود دارد. قلعه‌ الوير در كنار تپه‌ دوم‌ قرار دارد و از سنگ‌،خشت‌ و سفال‌هاي‌ ساده‌ و لعابدار منقوش‌ آن‌ چنين‌ استنباط‌ مي‌شود كه‌ قدمت‌ آن‌ به‌ دوره‌هاي‌ ساساني‌ و بعد ازاسلام‌ تا زمان‌ صفويه‌ مي‌رسد. در ۲ كيلومتري‌ شرق‌ الوير يك‌ تپه‌ باستاني‌ قرار دارد كه‌ قدمت‌ سفال‌هاي‌ پراكنده‌پيرامون‌ آن‌ به‌ هزاره‌ چهارم‌، سوم‌ و دوم‌ قبل‌ از ميلاد مي‌رسد و همچنين‌ از اين‌ تپه‌، سفال‌هاي‌ متعدد مربوط‌ به‌دوره‌ ساسانيان‌ تا عصر ايلخانيان‌ كشف‌ شده‌ است.

[code]http://www.amordad.net[/code]

تپه الوير: شامل سفالهاي سطحي كه مربوط به تاريخ اسلام است.
قلعه الوير: كه از سنگ و خشت و سفالهاي ساده و لعابدار تشكيل شده ، از اين اثار چنين بر مي آيد كه مربوط به دوره هاي ساساني و اسلامي تا زمان صفويه باشد

[code]http://www.arakintt.com[/code]

زبان و گويش الويري
گويش الويري از مشتقات زبان پهلوي ميانه بوده و به گويش تاتي معروف است.

[code]http://sfida-markazi.ir[/code]

جمعيت روستاي الوير
آمار رسمی جمعيت روستا بر اساس سرشماری سال 1385 , تعداد خانوار : 167
عنـــوان كــــل با ســـواد بی ســـواد
كل جمعيت 435 نفر 238 نفر 175 نفر
جمعيت مردان 205 نفر 142 نفر 54 نفر
جمعيت زنان 230 نفر 96 نفر 121 نفر
چارت مقايسه ای آمار جهت بررسی نسبت ها با جمعيت كل
آمار جمعيت
افراد باسواد
افراد بی سواد

100 %
كـل جمعيت 47 %
نسبت مردان 53 %
نسبت زنان
55 %
جمعيت باسواد 60 %
نسبت مردان 40 %
نسبت زنان
40 %
جمعيت بیسواد 31 %
نسبت مردان 69 %
نسبت زنان
سايت وزارت كشور، سازمان شهرداري ها و دهياري هاي كشور

[code]http://www.vil.ir[/code]

وضعيت اقتصادي
كشاورزي

محصولات زراعي
گندم جو
برنج پنبه
نخود عدس
كلزا گلرنگ
ذرت لپه
كنجاره آفتابگردان
لوبيا چيتي لوبيا سفيد
لوبيا قرمز چغندرقند
يونجه شبدر
گوجه خيار
سيب زميني پياز
كدو حلوايي هويج
هندوانه طالبي
خربزه گرمك
ساير محصولات زراعی
-----------------
محصولات باغي
انگور سيب
هلو آلو
زردآلو آلبالو
گيلاس گلابي
گردو بادام
كشمش فندق
پسته انار
ساير محصولات باغی

سايت وزارت كشور، سازمان شهرداري ها و دهياري هاي كشور

[code]http://www.vil.ir[/code]

مراسم وسنت ها، جشنها ي الوير
مراسم ديني
مراسم نوروز
--------
شهداي روستاي الوير
ساوه- يادواره 26 شهيد روستاي الوير بخش خرقان شهرستان زرنديه روز جمعه با حضور خانواده معظم شهدا و برخي يادگاران هشت سال دفاع مقدس در اين روستا برگزار شد.
روستاي الوير از توابع بخش خرقان است كه در دوران دفاع مقدس 26 شهيد، 10 جانباز و سه آزاده تقديم انقلاب اسلامي كرده است.

[code]irna.ir[/code] سايت ايرنا

--------------
پوشش محلي الويري ها
روستاهای آوه و الوير «پيرون» piron پيرهن گشاد و بلند، بدون يقه و دارای سه دکمه در جلو است و تا بالای زانو را می‌پوشاند. آستين آن ساده و بدون دکمه است. در برخی موارد يقه پيراهن تنها با يک دکمه بر روی دوش بسته می‌شود. جليقه: جليقه جلو باز و بدون آستين است. در شهر ساوه آن را «جيزقاله» و در مامونيه و لالايين «جليزقه» می‌نامند. پوستی (پوستین): پوستی را از پوست گوسفند که پشم آن چيده نشده است،‌ تهيه می‌کنند. بيشتر چوپانان در فصل زمستان پوستی به تن می‌کنند. پوستين را در مامونيه «کورک»، در روستای الوير «بالارکوک» و در روستای خشکرود «کلک» می‌نامند. کپنک: لباس کپنگ را چوپانان در فصل زمستان می‌پوشند و آن را از پشم گوسفند و يا موی بز در محل تهيه می‌کنند. تمان: تمان تن پوشی گشاد و راحت و مانند زيرجومه (زير شلوار) است. جنس آن از کرباس و بيشتر به رنگ‌های آبی و مشکی است. اعيان و خوانين از پارچه‌های رنگ کبود برای تهيه و دوخت آن استفاده می‌نمايند.

پوشاک مردان:
کلاه پهلو: کلاه پهلو را تنها مردان خانواده‌های اعيان و خوانين بر سر می‌گذارند. اين کلاه را در روستای لالاوين «کلاه دوره دار» و در روستای الوير «شبگاه» می‌نامند .

تن پوش
قبا: از جنس کرباس، نازک، آستين‌دار و بلند است و تا زير زانو را می‌پوشاند. قبا را بيشتر در فصل بهار و تابستان به تن می‌کنند. در روستای لالايين قبا را «دون» می‌گويند. پيرهن: پيرهن را در شهرهای ساوه، مامونيه و روستاهای آوه و الوير «پيرون» piron و در ساير نقاط «کوينک» می‌نامند.
پاپوش
کفش ملکی: تخت آن لاستيک و رويه آن از نخ پنبه بافته می‌شود. اين کفش را در روستای آوه و مامونيه «گيوه» و در چناقچی «کش لاستيکی» می‌گويند. پوتون: از لاستيک و ساق بلند است. در روستاهای غاذم‌آباد و الوير آن را «چکمه» می‌گويند.

پوشاک زنان
سرپوش
تن پوش
پاچين: پاچين يک تکه و بدون يقه است و از دوش تا مچ پا را می‌پوشاند و دو تا سه دکمه در جلو دارد. برای دوخت آن از پارچه‌های رنگی گل‌دار به رنگ‌های قرمز، سبز و سفيد استفاده می‌کنند. پاچين را در روستای آقچه قلعه «پاچون» می‌گويند. کوينک: پيرهن گشاد، بدون یقه با سه دکمه در جلو و آستین‌دار است و تا بالای زانو را می‌پوشاند. برای تهيه و دوخت آن ازپارچه‌های گل‌دار به رنگ‌های آبی و قرمز استفاده می‌کنند. قربند: دامن چين‌دار بلندی است و همراه کوينک به تن می‌کنند. تهيه و دوخت آن ده تا دوازده متر پارچه نياز دارد. قربند را در روستاهای غاذم‌آباد و الوير «شلته» می‌گويند. کت: بيشتر از جنس مخمل است و بيشتر در مراسم عروسی به تن می‌کنند. جليقه: مانند جليقه مردان و بيشتر به رنگ‌های شاد است. تمان: مانند نوع مردانه است، با اين تفاوت که در دوخت آن تنها از پارچه سياه رنگ استفاده می‌کنند. در روستای الوير شلوار زنانه را «نظومی» (نظامی) می‌گويند.

[code]http://www.behtour.com[/code]