Savehsara - ساوه سرا Forums-viewtopic-عکس‌های مساجد ساوه و روستاهای آن

Aliabadi

تاثیر درمانی و آموزشی مثبت فراگیری صنایع و حرفه های دستی

آموزش صنایع دستی از جمله آموزش سبد بافی وحصیر بافی برای دسته های مختلف اجتماعی بطور مثال بخصوص کودکان استثنایی و معلولین، زندانیان تاثیر مثبت و کارسازی داشته و باعث شرکت فعالانه ایندسته افراد در فعالیت های اقتصادی مثبت و مفیدجامعه است. از نقطه نظر درمانی هنر حصیر بافی باعث مهارت کار با دست وانگشتان وتقویت بخش موتوری یعنی ماهیچه های ظریف دست وتقویت سلسله اعصاب بوده درواقع نوعی نقش درمانی و تراپی را برای بیماران و معلولین ایفاء می نماید که باعث ایجاد آرامش و تسکین در حین کار و احساس رضایت از دستاوردهای موفق امیز خویش است. زیرا فرد تجربه موفقیت در کار و تولید راعینا تجربه می نماید.

حصیر بافی و سبد بافی امروزه یکی از ارقام کالاهای صادراتی و گردشگری کشورهایی شرق آسیا مانند اندونزی، تایلند، هند، مالزی ، فلیپین و ویتنام و چین رابه سراسر جهان تشکیل میدهد و درامدهای ارزی بزرگی را بخود اختصاص داده.

ناگفته نماند که از ظروف و سبدهایی که بوسیله نی نرم و الیاف و برگ گیاهان نرم در ایران بافته میشود مصارف فراوانی درزندگی کشاورزی از جمله جمع اوری محصولات و حمل و نقل کالا و مایجتاج زندگی و نظم و سازمان دادن به وسایل اطراف محیط داشته و دارد.استفاده از ایندسته ظروف حصیری و سبد بافی در مرتب نگهداشتن اشیاء پراکنده موثر است و برای حفاظت از محیط زیست نیززباله های ایجاد شده از ایندسته الیاف طبیعی به شکل ساده تری قابلیت تبدیل شدن به کود گیاهی را دارند و به محیط زیست آسیبی وارد نمی شود.

ردپای مصارف حصیر بافی در زندگی شهری

امروزه علاوه بر الیاف طبیعی از الیاف مصنوعی نیز برای تولید کالاهایی درزندگی شهری مانند کیف زنانه ، تهیه سبدهای جادار برای خرید و دیگر مصارف زندگی استفاده میشود .از دیگر مصارف حصیر بافی و سبد بافی هنرهای دستی بروز شده شامل تهیه بخشی از مبل و مان کاربردی منازل شهری است. بطور مثال تهیه جامدادی و یاجادادن وسایل بازی برای اطاق کارکودکان ، تهیه جاحوله ای حصیری چهارگوش برای دیگر اشیاء حمام ، تهیه ظروف چهارگوش حصیری و سبد بافی شده برای جادادن هر نوع لوازم خرد و ریز منازل چه در آشپزخانه و یا در اطاق نشیمن، تهیه جای سوزنی برای بانوان خانه دارو خیاط. امروزه با اینکه بسیاری ازوسایل از پلاستیک ساخته می شود ولی از زیبایی و کارایی حصیر و سبد بافی در زندگی روزانه و مصارف ان کاسته نشده بخصوص اینکه این وسایل با هنر و زیبایی امیخته باشد بعنوان بخشی از مبلمان و تزئینات زندگی روزانه مصارف چشم گیری دارد.

مواد لازم برای هنر حصیر بافی

هرنوع الیاف گیاهی ازجمله ترکه ، ساقه، برگهای مقاوم سلولزی، برگ خرما، ساقه های نی و یا گندم و جو برای تهیه سبد، زیرانداز، انواع ظروف چهارگوش وگرد مناسب است و با توجه به کاربرد ان از مقاومت های متقاوتی برخوردار است. ازنخ های محکم پنبه ای و پشمی برای ایجاد مقاومت بیشتر و اسان تر کردن بافت حصیر بخوبی استفاده میشود.

برگهای گیاه ذرت

درروستاهای فرانسه یکباردیدم که کشاورزان با برگهای بدون هزینه گیاه ذرت جامدادی چهارگوش و ظروفی حصیری گرد وچهارگوش و زیرقابلمه ایی هایی دست بافت حصیری زیبایی را درست می کردند که برای مصارف روزانه و فروش به توریستان شهری تهیه میشد و از این راه درامدی نیز کسب میکردند. یکی دیگر از اشیاء بدون هزینه این کشاورزان ساخت عروسک های دست سازبرای کودکان با برگهای پهن ذرت بود که گاهی بشکل ساده با نخ درست میشد و گاهی برگها را رنگ امیزی می کردند وگویا در قدیم ساخت این عروسک ها در هر خانواده کشاورزی رایج بوده وبیشتر رونق داشته وامروزه ایندسته کارهای دستی در مدارس ابتدائی انها هنوز رونق دارد. زیرا کشاورزان در قدیم پول زیادی نداشته اند تا عروسک های چینی خریداری کنند بلکه با مواد موجود در محیط زندگی خویش ایندسته عروسک ها را با الیاف طبیعی ذرت تهیه میکردند. در روستاهای دیگردیدم بوسیله مقداری پشم و پارچه های کهنه که ازلباسهای بی مصرف باقی مانده بود برای کودکانشان عروسک تهیه میکردند ودیگر پولی صرف خرید عروسک نمی شد. در عوض این پولها صرف هزینه تحصیلی کودکان میشد.
با توجه به مناسبات جغرافیایی و گیاهی هر منطقه از الیاف فراوان بومی با توجه به نیاز کشاورزان و ساکنان امکان تولید بعضی از مواد اولیه مورد نیاز در جهت مصارف کاربردی حمل و نقل و سهولیت زندگی کشاورزان هست.بطور مثال در شمال کشوربعلت بافت گیاهی نی های فراوانی که در انجا میرویند، ساخت حصیر و سبد ساده وکم هزینه است.

نقش حصیر بافی در معماری و مسکن

درمناطق جنوبی کشوربعلت دارا بودن آب و هوای استوایی گرم و رشد نیزارها تهیه حصیر برای سقف منازل و نیز کف پوش زمین ومحل زندگی رایج است و نیز درساخت دیوار منازل نیز ار حصیر استفاده میشود. مصارف دیگرحصیر برای حصار باغ وحیاط منازل است. اگر این حصیرها با رنگهای مناسب و خوش رنگی مانند سبز، آبی کبود ، بنفش تیره و یا سرمه ای خوشرنگ رنگ امیزی شودبعنوان ارقام صادراتی ارزش تبادل کالایی بیشتری یافته و میتواند دررقابت با صادرات دیگر کشورها موفق باشد.

سهولت بیشتر درحمل و نقل بوسیله حصیر بافی در مناطق روستایی

درمناطقی که اب و هوای استوایی دارند از بافت حصیر برای ساختن کلاه کار در مقابل گرمای خورشید ویا بخشی ازقایق و بافت سبد سبزیجات بطور مثال در تایلند ستفاده میشود. یکی دیگر از مصارف مهم از الیاف گیاهی در کشورهای امریکای لاتین ساخت طناب های ذخیم و دست بافت از علف های مقاوم ایی است که با این طنابهای کلفت در روی گذرگاههای رودخانه هاپل هایی برای افراد سبک وزن ساخته میشود تا رفت وامدبین روستاها اسان تر شود. البته در ایران بعلت دارا بودن منابع سرشار نفتی و پلاستیک ساخت طنابهای بسیار کلفت میتواند در ساخت پل های کوچک عابرین بین روستایی بر روی کانال های اب با توجه به رعایت نکات ایمنی و ساختی لازمه میتواند مفید واقع شود.یکی دیگر از موارد استفاده برای جلو گیری از هدر رفتن لباس های دست دوم و بازیافت ان ساخت پل هایی کوچک برروی کانالهای اب کوچک از جنس گلیم های مقاوم و کلفت و بادوام با لباسهای بی مصرف است . و درهر روستایی با دو تیرک چوبی محکم و مقداری گلیم پارچه ای یا پشمی محکم ایندسته پل های بومی قابل تولید است که البته هنوز درروستاهای ایران بشکل کاربردی دیده نمی شود.اگر به برانکاو بیمارستان ها توجه کرده باشید می بینید با یک ایده ساده درست شده که شامل دو تیرک فلزی و مقداری پارچه برزنتی محکم است که قابلیت حمل یک فرد تا 100 یا 120 کیلو گرم را داراست. گلیم هایی که با این لباسهای دست دوم برای تهیه پل های کوچک روی نهرها تهیه میشود اگرروی میله اهنی و یا چوبی محکم نصب شود قابلیت تحمل عابرین عادی را در زمان طولانی خواهد داست و به حمل و نقل عابرین روستایی کمک زیادی میکند. البته ایندسته پل ها برای افراد سنگین وزن مناسب نیستند.

حصیر بافی و توسعه حس هنری
بانوان کشاورزهنرمند ایرانی با بافت حصیر به سبک کم حجم برای نظم و نظام دادن و اسان کردن حمل و نقل روزانه خود از ان استفاده کرده و می کنندودر طول هزاران سال حسی هنری خویش را به حصیرو سبد انتقال داده و نقش ها و موتیوهای هنری زیبا یی خلق نموده اند.
کاربرد حصیر در زندگی روزانه

مصارف شهری و روستایی حصیر فراوان است ازجمله ساخت کلاه حصیری برای کشاورزان تا از نورشدید آفتاب در امان باشند. اسباب بازی وعروسک با الیاف طبیعی بجای پلاستیک از نظر بهداشتی برای کودکان مفید تر است. ظروف منزل برای هر نوع مصارفی، صندوقچه نخ و سوزن ، قندان، صندوقچه آرایش، صندوقچه بزرگ لباس، سبدهای مناسب برای حمل میوه و فراوردهای کشاورزی،سبد لباس های چرک، جا میوه ای، جانانی، جاکفشی، جاحوله ای ، جا نمازی و مهری ، جا کتابی و حتی قفسه کتابخانه ابدائی، حصارهای رنگی زیبا برای بالکن آپارتمان ها، سرپوش و سایه بان رنگی و زیبا برای حیاط منازل وحصار باغچه هاو دهها مصارف دیگر.برای ساختن حصیر و سبد به ابزاری مانند نخ و سوزن و قیچی وکارد و سوهان لازم است تا کاربافت ترکه و نی و علف و کار روی برگها برای ساخت حصیر ممکن گردد. حصیر بافی و سبدبافی در کلیه شهرهای کشورمان از هزاران سال پیش قدمت داشته و در زندگی روزانه کاربردهای فراوان داشته و یکی از منابع و مهارتهای عدم وابستگی به کشورهای دیگر را تشکیل میداده زیرا ریشه این فن و هنردربطن ملت ما بوده و افراد بومی با توجه به بافت گیاهی محیط خویش این دسته فراوردهای بومی را تهیه می کرده اند و ریشه ایندست صنایع کاملا مستقل و متکی به محیط زندگی ساکنین بومی هر محلی بوده وبا مناسبات محلی و بومی ایندسته تولیدات کاملا هماهنگ است .در یک نمایشگاه فراوردهای حصیری ژاپن شرکت کرده بودم هر نوع مبلمان و صندوقچه زیبا کشودار و چهارگوش با نی و گیاه بامبوس به چشم میخورد و هنرمندان ژاپنی مهارت خویش را در بافت حصیر به نمایش گذارده بودند. از ایندست نمایشگاه ها نیز می توان برای حصیر بافان علاقه مند دایر کرد تا مردم با کار و هنر انها بیشتر آشنا شوند.

رشدخودکفایی واستقلال اقتصادی بوسیله گنجاندن برنامه های آموزشی کاربردی وترویج آموزش فنون دستی توسط وزارت محترم آموزش و پرورش در برنامه های درسی مدارس ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان ها

مهمترین مسئله ترویج آموزش ایندسته توانمندی های مهارتهای فنون دستی بطور مثال فن حصیر بافی و سبد بافی و دهها هنر دیگر از جمله نساجی در مدارس ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان توسط وزارت آموزش و پرورش است که بعنوان بخش عملی و کاربردی برنامه های آموزشی کودکان و نوجوانان میتواند مورد توجه قرار گیرد.
یکی ازسیاست های غلط و وابستگی اقتصادی در زمان جکومت پهلوی ازطریق وزارت آموزش و پرورش اعمال می شد یعنی در انزمان با تهی شدن آموزش و پرورش از تجارب و حرفه هایی که هزاران سال مردم ما را در زندگی همراهی کرده بودند شروع شد . مطالب تئوری محتوای آموزشی نیمه دست پا شکسته از سیستم فرانسه بشکلی ناقص اخذ وفضای آموزش و پرورش بدون توجه به نیازهای بومی رااشغال کرد ودر مدارس انزمان به این حرفه ها و توانمندی ها دستی و کاربردی بی توجهی کامل شد و نتیجه ان رشد وابستگی و نداشتن قابلیت های کاربردی فارغ التحصیلان در نسل های بعدی بود که اکثرابعنوان دیپلمه های بیکارقادر به تولید نبودند وفقط خودکار بیک فرانسوی و مطالب تئوری را خوب می شناختند زیرا در انزمان کارگاهی و معلمی و کتابی درست و حسابی نبود که چند تا کار را به این جوانها یاد بدهند وانها چون دست به سیاه و سفید نزده بودنداز عهده بسیاری ازکاری بر نمی آمدند. نتایج حاصله این سیاست غلط اموزشی به منزله کارنامه منفی برای آموزش و پرورش در انزمان محسوب می شد زیرا بین علوم کاربردی و علوم تئوری شکاف وجدایی کامل ایجاد شده بود و به توانمندی های کاربردی که از نسل های پیشین به جا مانده ارجی داده نمی شد و برنامه ای برای تدوین و تشکل ان بعنوان یکی از مواد درسی مهم آموزش و پرورش تدوین نشد.با مهاجرت روستائیان و فوت استادان زبردست صنایع و حرفه های دستی بتدریج از رونق و رشد ایندسته صنایع و حرفه ها کاسته شد. اگر از صنایع دستی یادی میشد بیشتر جنبه دکوری ونمایشی داشت ولی در برنامه های آموزشی مدارس ابتدائی و راهنمایی و دبیرستان جایی نداشت و برای خود جایی باز نکرد. این بی توجهی به آموزش های کاربردی که منشاء ان درفرهنگ ماجاداشت بخشی از سیاست های وابستگی اقتصادی را در انزمان تشکیل میداد.در حالی که می بینیم کلیه کشورهایی که صنعت وکشاورزی پررونقی دارند فقط و فقط در سایه تعالیم کاربردی فنون و حرفه هاوتکنیک ها و تعلیم مشاغل و استادان حرفه های دستی به این جایگاه دست یافته اند. در کشورهای اسیای شرقی هنوز این تعالیم در بین مردم رایج و مرسوم است و کاربردهای ان در زندگیشان اثر مثبت داشته و منبع ارزی و درامدی را برای ساکنان بومی تشکیل میدهد و درجلب گردشگری از ان نیز استفاده های زیادی میشود.

در هیچ مدرسه ایی انزمان کارگاهی مخصوص ایندسته فعالیت ها در برنامه های درسی گنجانده نشد و درس حرفه و فن بشکل دست و پا شکسته در دوره راهنمایی در بسیاری از مدارس بشکل تئوری تدریس میشد و نتیجه این موفقیت ها در نهایت تهیه پیش بند آشپزی بود که مادران شب ها می دوختند تا فرزندشان سرکلاس نمره بیاورد وبعدها اصلا استفاده ای نداشت و بعنوان دستمال و دستگیره برای بلند کردن قابلمه های داغ از ان استفاده میشد. .در انزمان تقلیید از برنامه های درسی ناقص فرانسه رایج بود وکسی با این تعلیمات به جایی نرساند. نتیجه ان رشد نیافتن توانمندی های مورد نیازنسل های جوان جامعه برای تولید کالا و خدمات مورد نیاززندگی شان بود.توجه به برنامه های آموزشی عملی وکاربردی خوشبختانه امروزه درکشورمان در حال رشد خوبی است و امید است با همکاری علمی و فنی مابین وزارت محترم آموزش وپرورش و سازمان صنایع دستی رونق بیشتری یابد.

لازمه ترویج فنون و حرفه های دستی تاسیس اطاقی بعنوان کارگاه صنایع دستی از جمله حصیر بافی و سبد بافی و پرورش درخت و گیاهان در مدارس است که هر دانش اموزی با ایندسته حرفه های بسیار ساده و شیرین ملی مانوس شود. یکی از پیشنهادات به وزارت محترم آموزش و پرورش این است با همکاری شهرداری ها بخشی از پارکهای راکد محلی را برای آموزش عملی و کاربردی دانش اموزان در نظر گرفته شود تا کودکان در باغچه هایی کوچکی که با سرپرستی معلمین حرفه و فن و علوم شان به انها واگذار میشودبا کشت نهال و گیاه و سبزی و گل مانوس شده و با زندگی گیاهان از نزدیک بشکل علمی آشنا شوند نه فقط از روی کتاب و جزوه های حفظی.ایجاد این دسته فرصت ها باعث رشد روحیه تحقیق و علمی مابین شاگردان مدارس شده و بربخشی از آبادانی پارکها و تنوع گیاهی ان میفزاید.

اولین قدم درمسیرتعلیم حرفه های دستی تربیت معلمین مسلط به ایندسته حرفه ها توسط اداره ضمن خدمت است تا معلمین خود به اندازه کافی در این شاخه ها مهارت کافی یافته و بشکل مناسب این توانمندی ها را به دانش اموزان تعلیم و انتقال دهند .معلمینی که فقط باکاغذ و خودکارسروکارداشته و خود الگوی سازندگی و علوم کاربردی نباشند نمیتوانند نسل مستقل و خودکفا تربیت نمایند . آموزش ایندسته حرفه ها انچنان سخت نیست و با توجه به آموزش های از راه دور نیز با هزینه قلیل امکان پذیر است .یادگیری این فنون توام با لذت است و به معلمین فعال و کوشا در این مسیر دادن جوایز علمی خالی از لطف نیست. ایندسته تعالیم کاربردی در درمان و پالایش روحی مثبت کودکان و نوجوانان و نیز رشد قوه خلاقیت تاثیری مهم و مثبت دارد. زیرا باتوجه به تجارب دانشمندان و برنامه ریزان آموزشی همه براین امرمهم واقف هستند که با تربیت مهارتهای دوگانه ذهنی و مهارتهای دستی باعث تقویت و شکوفایی قوه خلاقیت در کودکان و نوجوانان میشود.
اگر توجه بفرمائید می بینید اکثر حرفه ها با مهارت انگشتان بی ربط نیست و تعلیم ایندسته مهارتها و صنایع دستی با ریشه کهن ان در فرهنگ ما عجین شده و بسادگی امکان پذیر است. یکی دیگر از اقدامات مناسب در این مسیر برگزاری نمایشگاهها و ایجاد رقابت های مثبت دانش آموزی در ایندست فعالیت هاست. تجارب علمی نشان میدهد کودکان و نوجوانانی که مجهز به مهارت و حرفه های دستی هستند از اعتماد بنفس بیشتری بهره مند بوده و وقت خویش را بیشتردر خلق اثار ابتکاری صرف می نمایند و دردام اعیتاد ،ماهواره نمی افتند و از مدیریت مثبت زمان برخوردار هستند و زمان خویش را با فعالیت های مثبت پرمی نمایند و از ان لذت نیز می برند . زیرا در زندگی خویش دارای هدف بوده و احساس نشاط و مثبت بودن کرده و احساس خلاقیت و موفقیت را در این فعالیت ها به شخصه تجربه می نمایند و از آرامش روحی و معنوی و رضایت خاطر مناسبی برخوردارند.