Savehsara - ساوه سرا Forums-viewtopic-بیا بنویسیم (8)

jalalfirozi

چند ویژگی از داستان های مدرن را بیان کردیم. اکنون دقیق چند مولفه دیگر از این داستان ها می شویم.
6- ارایه حوادث داستان به شکل نمایشی:
در ذهن دارید که گفتیم در داستانهای مدرن ، نویسندگان از روایتهایی استفاده می کنند که خواننده راحت تر با آن ارتباط برقرار کند و برایشان تازگی داشته باشد. از همین رو استفاده از "دانای کل" در داستان مدرن آنچنان باب نیست. چنین امری باعث می شود تا نحوه روایت در داستان مدرن ، به نمایش نزدیک شود. یعنی نویسنده در داستان مدرن، بجای اینکه بیاید و صحنه و محیط را بوسیله "دانای کل" توضیح دهد - و چیزی را بیان کند که گفتنش شاید ضروری نباشد- ، داستان را بوسیله "من راوی" پیش می برد و اینگونه است که شخصیت – از زبان خودش – چیزهایی را می گوید که ضروری داستان است.
اینگونه، بجای روایت کردن، دیالوگ در داستان به چشم می خورد که باعث عمل و عکس العمل کراکتر ها و در نتیجه، پویایی داستان می شود. به عبارتی این مولفه، وفادار به اصل اول داستان نویسی یعنی " نگو، نشان بده " است که در داستانهای کلاسیک هم دیده می شود اما در داستانهای های مدرن تقویت می شود.
7- تفاوت زبانی شخصیت ها:
تا به حال برایتان اتفاق افتاده فیلمی را ببینید که بازیگر به قدری نقشش را خوب ایفا کند که هیچ بازی ای از گذشته او ذهنتان را درگیر نکند و حس کنید که انگار همین یک نقش را تا به حال داشته و برای این نقش ساخته شده؟ فکر کنید که سرشت او در دنیای واقعیت همان سرشتی است که در نقش آن بازی می کند؟ فکر می کنید چیزی به غیر از اشراف به نقش باعث چنین خلقی شده؟ مسلما خیر. اما نیک می دانیم که یکی از ابزار نزدیک شدن به شخصیت، درآوردن زبان "نقش" ای است که بازیگر می خواهد آن را بازی کند. داستان هم بی تفاوت از این قضیه نیست؛ شخصیت ها در داستان های سنتی شبیه یکدیگرند و زبانشان هم تفاوت فاحشی با هم ندارد. اما در داستان های مدرن، شخصیت ها تکمیل می شوند و نوع صحبت کردنشان در ارتباط با شغل، فرهنگ، درآمد، طبقه اجتماعی، تحصیلات، حالت روحی و روانی و ... است.
یکی تکیه کلام دارد و دیگری از چهار کلام، دو کلامش را فرنگی صحبت می کند و دیگری خاک خورده و کهن صحبت می کند و دیگری اتو کشیده و ... .
این نکته وقتی اهمیت دوچندان پیدا می کند که می خواهیم یک داستان را از طریقی به غیر از "دانای کل" روایت کنیم. چرا که روایت کردن ما، درواقع "بیان" فردی است که داستان را روایت می کند. اگر یک فرد دیوانه داستان را روایت می کند، بیانش باید دیوانه مآب باشد. اگر داستان به طریق نامه نگاری و از طرف شخصی مثل یک معلم ادبیات است، باید رنگ ادبیات در آن مشهود باشد و الی آخر.
8- پایان باز:
پایان اغلب داستان های سنتی و کلاسیک معمولا بسته است. یعنی با اتمام فیزیک داستان، داستان هم واقعا تمام شده است و دیگر جای بحثی در آن نیست. اما در داستان های مدرن ما اغلب با پایان باز رو بروییم. یعنی هرچند که داستان به لحاظ سطر ها تمام شده است اما همچنان در ذهن خواننده ادامه دارد. به عبارتی نویسنده داستان را حول ماجرایی تا نقطه ای ادامه می دهد و از آن پس، ادامه آن را به خواننده وا می گذارد. حال چه خوش، چه ناخوش. البته پرواضح است که منظورمان از "ادامه داستان تا نقطه ای از سوی نویسنده" و "ادامه داستان توسط خواننده" به مفهوم وجود "ابهام" در داستان نیست. بلکه نویسنده راهی را انتخاب کرده و داستان را از آن عبور داده و – معمولا- می خواهد تا خواننده آن طور که می خواهد داستان را پیش برد. و یا آنکه مجبور به تفکر شود و راه های مختلف را در ذهنش ترسیم کند و با توجه به داستان وآنچه که در آن آمده، راه معقول را انتخاب کند یا دست به دامان حدس و گمان زند.
پایان باز کمک می کند تا دست نویسنده در ادامه دادن مطلب در آینده باز باشد. مثلا اگر نویسنده یک داستان کوتاه با پایان باز بنویسد، در آینده دستش باز است که اثرش را به داستان بلند یا رمان تبدیل کند و یا آن را بخشی از یک داستان بلند یا رمان قرار دهد. این مولفه در ارتباط با "عدم قطعیت" است.
9-عدم قطعیت :
دو به شک بودن، تردید و دو دلی از موضوعاتی هستند که بازارشان در جهان مدرن گرم است. به عبارتی کلمه "صد در صد" در همه امور جاری نیست و کلمات "احتمال" ، "شک" و "گمان" پرکاربرد ترند. در داستان های مدرن نیز ما با عدم قطعیت رو بروییم. چرا که بجای "مطلق" با "نسبت" سر و کار داریم. مانند دنیای واقعی خودمان که شاید در همسایگی مان یک فرد به غایت بد زندگی کند اما در شرایطی – مثلا آتش گرفتن خانه همسایه اش- حتی حاضر شود که جان خودش را هم به خطر بیندازد؛ بدون آنکه کسی بخواهد به او مزد و پاداشی بدهد.
عدم قطعیت بر کل داستان مدرن سایه می افکند و حتی ممکن است که خود داستان هم با عدم قطعیت تمام شود. مثلا در یک داستان پلیسی مدرن، نویسنده ذهن خواننده را به سوی حدس زدن قاتل می کشاند اما در انتها مشخص می شود که قتلی در کار نبوده و قضیه، یک خودکشی بوده.
عدم قطعیت به نوعی باعث تکثر می شود. چرا که وقتی ما از موضوعی با شک و گمان صحبت می کنیم، در واقع به طور نسبی از آن موضوع یاد می کنیم. مثلا داستانی را طرح کنیم که آقا و خانمی با یکدیگر ازدواج می کنند. قدر مسلم داستان فقط حول دوست داشتن و علاقه زن و مرد به یکدیگر نیست. بلکه مسائل دیگری هم در آن مطرح می شود. مثلا انتقام از پدر دختر( بعلت وجو کینه ای قدیمی )، زندگی کردن با خانم برای آزار و اذیت بیشتر پدرش. انگیزه برای ازدواج کسب ثروت آن خانواده و گرفتن انتقام از پدر آن خانواده بوده هر چند که مهر دختر به دلش نشسته و ... .
اگر در یادتان باشد گفتیم که نویسنده داستان های سنتی، معمولا از مرام و عقیده ای خاص دفاع می کند. مثلا برای زیبا نشان دادن زندگی ، دو نفر را طراحی می کند و داستان را به نفع آنکه خوش بین و هر لبی که تر می کند، به خواسته اش می رسد، جلو می برد. اما همین قضیه در داستان مدرن به این گونه می شود که دو فرد به تصویر کشیده می شوند بدون اینکه جانب یکی شان گرفته شود. گاهی این پیشی می گیرد و گاه آن یکی. در نهایت هم داستان با یک تصویر از هر دو نفر به پایان می رسد که هم پایان باز باشد و هم قطعیتی از هیچکدام از شخصیت ها در دست نباشد که کدام پیروز است. در واقع در چنین مثالی و مثال های مشابه، این خواننده است که اختیار پذیرفتن را دارد. چرا که نظر نویسنده، به تنهایی اعمال نشده که همه خوانندگان فقط آن را ببینند.
عدم قطعیت ارتباط تنگاتنگی با "بی طرفی و خونسردی راوی" دارد.
ادامه دارد...