Savehsara - ساوه سرا Forums-viewtopic-بیا بنویسیم (10)

jalalfirozi

داستانهای پست مدرن
چند مقاله درباره این ساختار می خوانم و سعی می کنم تا ذهنم را سازماندهی کنم تا یک "قاعده" بدستم بیاید اما چه کنم که همه اش "بی قاعدگی" است! بی قاعدگی ای که حتی نمی توان تعریف واحدی از آن پیدا کرد!!
***
چند خطی را درباره داستانهای کلاسیک و مدرن صحبت کردیم. حالا نوبت به ساختار داستان های پست مدرن و آشنایی با این گونه می رسد.
کمتر از چهل – پنجاه سال است که داستان های پست مدرن چشم گشوده اند. مشخص است که شالوده داستانهای پست مدرن، تحت تاثیر فلسفه و اندیشه پست مدرن بوده و هست. اما قصد ما منحصرا پرداخت به نوع داستانی آن می باشد. ( از داستانهایش خیری ندیده ایم که بخواهیم برای فلسفه اش دست به سینه تا زانو خم شویم)
هجو، هنجار گریی و طنز از اولین و بارزترین ویژگی های هر داستان پست مدرنی است که نوشته می شود. چرا که داستان پست مدرن، داستان " قرار" نیست؛ بلکه داستان " فرار" است. داستان معنا ومفهوم نیست، بلکه داستان به سخره گرفتم تمام معانی و مفاهیم است و تمام آن، چیزی جز بازی با کلمات نیست.
گفتیم که داستان های کلاسیک مانند تکه های پازلی هستند که پشت سر هم روی جای پازل چیده می شوند. و داستانهای مدرن هم مانند پازلی هستند که تکه های آن در دست شماست و شما در چینش آن آزادی عمل دارید. اما اگر بخواهیم داستان پست مدرن را به پازل تشبیه کنیم، باید بگویم مثل این است که به شما چند بسته پازل مختلف – با طرح و عکس های مختلف- بدهند و بگویند از هر کدام یک مشت تکه پازل بردارید؛ مقداری وسایل دیگر –از نخود لوبیا و لوله بخاری و گربه و کتاب و آنتن تلویزیون گرفته تا هر چیز دیگری که احیانا در ذهنتان است – را هم در اختیارتان بگذارند و بگویند اینها را بدون اینکه پیرو نظمی باشید، کنار هم بچینید تا پازلی دیگر بوجود آید! از همین رو است که مثلا می بینیم یک مقدمه، یک شعر بسیار طولانی و یک تفسیر شعر و یک سخنرانی در کنار هم گرد می آیند و نامش می شود رمان پست مدرن ( بجای آنکه نگارنده از علامت تعجب استفاده کند، گه گاه جلوی هر عبارتی که خواستید، عدد یک را با خطی بزرگ بنویسید و زیر آن یک خرمگس قرار دهید تا داستان نویسان پست مدرن ملتفت آگاهی شما نسبت به مشقات بسیار فراوان آنها در تولید "رمان" شوند)
ما می توانیم داستانهای کلاسیک و مدرن را برای شخص دیگری بیان کنیم چون دارای "طرح" می باشند. اما اگر همین قصد را درباره داستان های پست مدرن بخواهیم انجام دهیم، گفته هایمان شبیه یک هذیان زده مست می شود که هیچ قاعده ای در گفتارش نیست. علت آن هم این است که داستان های پست مدرن، فاقد "طرح" می باشند. یعنی قبل آنکه حادثه ای جان بگیرد، در نطفه خفه می شود و حادثه بی درارتباط دیگری خلق می شود.زیرا چیزی بنام "علت" در این داستان ها وجود ندارد. مثلا داستان می تواند درباره ازدواج دو فرد شروع شود و همین که کمی از داستان پیش رفت، نویسنده آن را متوقف کند و درباره جغرافیای فرانسه صحبت کند و دوباره بگوید که اصلا زن و مردی در این داستان نبوده که بخواهند با هم ازدواج کند ( عدد یک بعلاوه یک خرمگس).
بنابراین کاملا مشخص است که اگر با تفکر بر روی داستان های کلاسیک و مدرن، به نتیجه ای می رسیم؛ با تفکر بر روی داستانهای پست مدرن از هر نتیجه ممکنی دور می شویم. زیرا در داستان پست مدرن، اساسا چیزی بنام "مرز" وجود ندارد. مثلا یک فرد در حال قدم زدن در پارک است که بدون هیچ دلیلی تبدیل به مورچه می شود.
بر خلاف داستان نویسان کلاسیک و مدرن که سعی بسیاری می کنند تا داستانشان را بصورت حقیقی برای خواننده جلوه دهند، داستان نویسان پست مدرن به هر طریق ممکن سعی می کنند تا "داستان" بودن نوشته را برای خواننده بازگو کنند. این سعی در قالب مولفه های داستان های پست مدرن، آشکار می شود.

مولفه های داستان پست مدرن :

1- قانون شکنی و قاعده گریزی: هیچ گونه قانونی برای نوشتن یک داستان پست مدرن وجود ندارد. این بی قانونی از خود پست مدرنیسم نشات می گیرد که پابند "واقعیت" و "قاعده" نیست. حتی می توان گفت که مولفه های داستان های پست مدرن هم، بی قاعدگی ای هستند که در لباس قاعده ظاهر می شوند.
2- ساختار شکنی و قیام علیه هرگونه نظم در داستان و وحدت تکه های داستانی: تناقض، افراط ، تفریط ، هجو، صعب الفهمی داستان و ... باعث می شود تا نتوان به این گونه داستان، ساختار و نظم بخشید و آن را در قالب نظم و ساختار برسی کرد. از آنجایی هم که هر تکه از داستان می تواند تکه قبلی را نفی کند ، چیزی بنام وحدت در این داستان ها دیده نمی شود. زیرا اگر در داستانهای سنتی و مدرن،یک پاراگراف را شروع به نوشتن کنیم؛ پاراگرافهای بعدی الزاما در تبعیت از پاراگراف قبلی تحریر می شوند. اما در داستان های پست مدرن چنین اتفاقی نمی افتد و همانگونه که گفته شد، داستان می تواند قطع شود و به موضوع کاملا بی ارتباط دیگری پرداخته شود و این موضوع در قالب داستان عرضه شود.
3- حضور نویسنده به عنوان راوی: نویسنده در داستانهای پست مدرن وارد متن می شود و با شخصیت ها درگیر می شود، با خواننده صحبت می کند، بیانیه می خواند و با این کار، عمدا یک بار دیگر به خواننده تلنگر می زند که این یک "داستان" است.
4- بی توجهی به طرح و ساختار داستان: داستان نویس پست مدرن فی البداهه است و تاکید بر جنبه "نوشتن" اثرش دارد. اینگونه نیست که مدتها و مدتها به طرحش فکر کند و طرح از پیش تعیین شده ای را در ذهن بپروراند و بعد، روی کاغذ پیاده کند. از این رو – با توجه به عدم طرح پذیری – شروعی برای داستان نیست که بخواهد پایانی یگانه داشته باشد. بلکه داستان می تواند چندیدن شروع و چندین پایان داشته باشد. مثلا درباره پایان داستان یک زن و شوهر: یک پایان اینکه با هم آشتی می کنند. یک پایان اینکه زن می میرد. و یک پایان اینکه زن و شوهر به هوا می روند. و نویسنده هم پیشنهاد می کند که عجیب و غریب و ترین پایان را انتخاب کنید.

ادامه دارد