تاریخ: یکشنبه 10 بهمن 1389 - 18:10 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
ترخون
ترخون، گياهی پايا به ارتفاع ۳۰ سانتيمتر تا ۱ متر است و دارای برگهای ساده به رنگ سبز است . برگهای قاعده ساقه آن به ۳ لوب تقسيم می‌شود و کاپيتولهای آن کوچک و به رنک سبز و خوشه‌ای است. تکثير آن از طريق پيدايش جوانه‌ها در ريزوم گياه صورت می‌گيرد . قسمت مورد استفاده ترخون برگها و سر شاخه‌ها جوان گياه است.
ترکيبات شيميايی
گياه تازه ترخون دارای ۶۰ تا ۷۰ درصد استراگول، ۱۵ الی ۲۰درصد اوسيمن (ocimene) و متيل کاوياکول (methylchaviacol) می‌باشد. همچنين مقدار کمی نيز تانن در ترخون وجود دارد.
خواص درمانی
اشتها آور، مقوی ....
محل رويش
منشا اصلی ترخون در دره‌های آبرفتی روسيه و نواحی غربی آمريكاي شمالي بوده‌است اما اکنون پرورش آن در تمام نقاط ايران معمول است.
توضيح از مولف = ترخون يكي از سبزي هاي مورد علاقه آشپزخانه ايراني است و در غذاهاي ايراني شامل آش ها ، سوپ ها و بعضي سس هاي غذا مورد استفاده قرار ميگيرد و از خشك شده ان براي معطر كردن دوغ و ماست و خيار ، سبزي خوردن ، ترشي جات استفاده فراوان ميشود.
***********************
ترنجبين
ترنجبين، شيرابه‌های برگ و ساقه‌های گياه خارشتر که ملين بوده و جوشانده آن برای سرفه و درد سينه مفيد است.
************************
تره
تره (Allium ampeloprasum ssp. persicum) از گياهان خوراکی است. رنگ آن سبز است و آن را در دسته سبزي ها به شمار می‌آورند. برگهای آن به شکل نوارهای بلندی است که از ريشه آغاز می‌شوند و در امتداد طولی شکاف دارد.
اين گياه در آشپزی اروپا چندان شناخته شده نيست و حتی برخی ايرانيان اروپا آن را با پيازچه يکی می‌انگارند. شايد پيازچه «Allium species» نوعی از آن باشد که در آلمان «Dauerlauch یا Ewigerlauch» گفته می‌شود.
************************
جعفري
نوعی سبزي خوراكي که در انواع غذا و سوپ مورد استفاده قرار می‌گيرد. جعفری معمولاً بصورت تر و خشک که عمدتا در کشتزارهای شهرستان اقليد کاشته می شودعرضه می‌شود
توضيح ازمولف = اين سبزي در كشورهاي گرمسير از جمله ايران، تركيه، اسپانيا و ايتاليا بشكل فراوان كشت ميشود و داراي ويتامين هاي فراوان مي باشد و درآشپزخانه ايراني و ساير اشپزخانه ها براي خود جا باز كرده و در بسياري از غذا ها، سوپ ها و سالادهاي ايراني از جعفري استفاده فراوان ميشود.
************************
خارخسك
خارخَسَک يک گياه بوته‌ای است. ميوه ی خارخسک چهار بخشی و نرم است اما خارهاي تيزی دارد. خارخسک در آب و هوای گرم و حتی در كويرها ديده می‌شود. خارخاسک گياهى است علفى، يك ساله، داراى ساقه هاى خوابيده با انشعابات گسترده بر سطح خاك و پوشيده از تار كه برگ و ساقه هاى جوان آن را تارهاى ظريف ابريشمى مى پوشاند. برگ هاى آن متقابل غالباً نامساوى و مركب از برگچه هاى كوچك و ريزى است كه به تعداد ۶-۳ زوج در طرفين دمبرگ اصلى جاى دارند. گل ها زرد كوچك و منفرد هستند. ميوه آن شيزوكارپ ناشكوفا كه در موقع رسيدن قسمت هاى پنجگانه آن از هم جدا و پراكنده مى شوند.هر يك از اين قسمت هاى پنج گانه در سطح بيرونى خاردار است. قسمت هاى مورد استفاده اين گياه، ميوه، دانه، برگ، ريشه و گاهى كليه اعضاى گياه است ولى بيش از همه ميوه آن مورد استفاده قرار مى گيرد. رنگ ميوه هاى آن سبز مايل به زرد، بدون بو و با طعم مشخص است.
kharkhasak
ميوه هاى اين گياه را در اواخر تابستان و اوايل پاييز جمع آورى مى نمايند. اين گياه پراكندگى وسيعى در نواحى مختلف كره زمين دارد. به طورى كه مى توان آن را در غالب نواحى دنيا مشاهده كرد. تركيبات شيميايى گياه خارخاسك شامل رزين، تاش، روغن ثابت، آلكالوئيد، پلى فنل ها و مواد معدنى شامل كلسيم، فسفر، آهن، سديم، پتاسيم، گوگرد، ازت و كلر است. پنج نوع ماده گليكوزیدي نيز دارد كه همه آنها داراى گلوكز است و علاوه بر گلوكز قندهاى رامنوز، آرابينوز را هم شامل مى شود. خارخاسك به عنوان مدر، دفع كننده سنگ هاى مجارى ادرارى و تقويت كننده قواى جنسى به كار مى رود. در طب گذشته براى خارخاسك اثر مدر و دفع كننده سنگ هاى مجارى ادرارى و تقويت كننده قواى جنسى قائل بوده و از آن به عنوان درمان كننده عفونت و التهاب لثه استفاده مى شده است. از فرآورده هاى موجود در بازار مى توان قطره پروستاتان، قطره سنكل و قطره آفروديت را نام برد
************************
چاي كوهي
چای کوهی (نام علمی Hypericum perforatum) گياهی است از تيره کلازياسه (Clusiaceae) که معمولاً به صورت خودرو در ميان کشتزارهای گندم و ذرت يافت می‌شود و به مقدار زياد در آمريکا و اروپا پرورش می‌يابد و در ايران در دامنه کوههای البرز ، چالوس ، البرز ، و نقاط غرب ايران و در مسير قله چين كلاغ به حد زيادی می رويد.
نامهای ديگر آن گل راعی، هزارچشم، علف چای، هوفاريقون است.
گلهای اين گياه به رنگ سفيد يا زرد است که در بالای ساقه به صورت مجتمع به چشم می‌خورد که اين گلها کمی معطر و دارای بوی مخصوصی است. چای کوهی از نظر طب قديم ايران گرم و خشک است و خواص درمانی بسياری دارد اين گياه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند. اين گياه برای درمان مرض کزاز بکار می‌رود و اگر برگ آن را به صورت پودر روی زخمهای عمیق بپاشيد اين نوع زخمها را خوب می‌کند. چای کوهی درمان کننده بيماری مننژيت است؛ درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می‌کند و ضدافسردگی است. اين گياه اشتها را باز می‌کند بنابراين می‌توان آنرا به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد. کسانی که از داروهای آسم و ضدسرماخوردگی و حساسيت استفاده می‌کنند نمی‌توانند چای کوهی مصرف کنند خاصيت اين گياه در درمان افسردگی به اثبات رسيده و مکانيزم اثر ضد افسردگی آن از طريق مهار آنزيمی است.ماده موثره اين گياه هایپريسين می‌باشد که فراورده‌های آن هم بر اساس همين ماده استاندارد سازی می‌شوند و اثر ضد افسردگی گياه نيز مربوط به اين ماده می‌باشد.در واقع اين ماده مهار کننده آنزيم mono amino oxidase Mao می‌باشد که کاملاً مانند داروی ترانيل سيپرومين می‌باشد. از اين گياه دو فراورده دارويی در بازار ايران موجود می‌باشد.قطره هایپيران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند. نکته قابل ذکر در مورد اين گياه و فراورده‌های آن تداخلات زياد آن می‌باشد که مصرف آن را محدود نموده است و دليلش هم مهار آنزيمی است.
تاریخ: یکشنبه 10 بهمن 1389 - 18:18 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
خار مريم
خار مريم (Silybum marianum) نام گياهی دارويی است از خانواده گل ستارها اي ها. اين گياه خود رو بوده و در صحراهای ايران به عمل ميآيد.
اين گياه به حالت خودرو و در ايران بيشتر دردره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان و كلاردشت می‌رويد. خار مريم در درمان ناخوشی‌های گوناگون و از جمله بيماریهای كبد مؤثر است. بخش‌های درمانی اين گياه دانه و برگ آن است و ماده موثر درمانی آن سيلی‌مارين است که در کاهش كلسترول خون سودمند است.
برگهای اين گياه حاوی ماده تلخ و مقوی است و برای درمان کاهش اشتها و نارسايی گوارشی مصرف می‌شود. درمان ناراحتی‌های کبد، كيسه صفرا، طحال، كوليك ناشی از سنگهای صفراوی و زردی از ديگر کاربردهای دانه آن است.
داروی ساخته‌شده از آن در ايران با نام «ليورگل» به بازار آمده و که به صورت قرص‌های ۷۰ميلی گرمی در دسترس قرار دارد.
************************
خار مقدس
خار مقدس (نام علمی: Cnicus benedictus) يکی از گياهان تير ه گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae)، راسته گل مينا (Asterales) است که در نواحی مديترانه‌ای و از جمله ايران می‌رويد.
خار مقدس در ايران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان كهگيلويه وبوير احمد می‌رويد.
رويش
گياهی يک ساله است که بلندای آن تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. دارای برگهای پرزدار بوده که عموماً طولی نزديک به ۳۰ سانتی‌متر و عرض ۸ سانتی‌متر دارند. گلهای آن زردرنگ می‌باشد.
************************
ختمي
خَتمی (Alcea) سرده‌ای از گياهان است از تيره پنيركيان يکساله و خودرو، گل و ميوه و ريشه آن مصرف دارويی دارد.
گل ختمی به ارتفاع دو متر گلهای صورتی، قرمز وسفيد دارد که برای روکش داروها استفاده می‌شود. جنس بزرگی از گياهان گلدار دارای ۲۰۰- ۲۲۰ گونه از نهاوندانگان می‌باشد. بومی مناطق گرم، زير گرمسيری استوايی و نواحی گرمسيری بين دو مدار شمال و جنوب استوا در جهان می‌باشد. گل ختمی در درمان امراض کبدی و جوش صورت اثر سودمندی دارد طرز استفاده آن گلبرگهای آنرا خشک نموده وآسياب کنيد سپس برای هر بار استفاده یک قاشق مرباخوری از پودر آسياب شده را در يک ليوان آب جوشيده سرد شده یا عرق كاسني برای مدت ۸ ساعت خيسانده و مصرف کنيد.
خواص دارويی: طبيعت آن معتدل است، ملين و مسهل قوی، خلط آور، ضد سرفه، پيچش شکم، قولنج و دانه اين گياه در درمان زخم معده نيز سودمند است.
************************
دارواش
دارواش (نام علمی: Viscum album) يک گياه نيمه انگلی راسته سندل (Santalales) می‌باشد و برگ دارد و می‌تواند قسمتی از مواد غذايی خود را توليد کند.
اين گياه انگل درختان می‌باشد ولی خسارت زيادی به آنها نمی‌زند و گياه انگلی خيلی مهمی نيست. بذر آن توسط پرندگاني از قبيل داركوب در تنه درختان قرار می‌گيرد و جوانه می‌زند و رشد می‌کند. اين گياه دارای گلهای زيبایی می‌باشد که حتی بعضی مواقع بخاطر گلهای زيبای آن، آنرا از بين نمی‌برند و اجازه رشد آن را روی درخت می‌دهند .اين گياه ريشه خود را درون شاخه‌ها ساير درختان فرو کرده و شيره خام گياه را گرفته سپس شيره خام را به شيره پرورده تبديل کرده و استفاده می‌کند.
واژه دارواش در فارسي و گيلكي به معنی «علف درخت» است. دکتر معين تلفظ آنرا داروش ذکرکرده است
************************
درمنه
دِرمَنه گياهی يکساله يا چندساله از تيره کاسنی يا همان تيره گل آفتابگردان است. نام علمی اين گياه Artemisia siberia است که در قديم به آن Herba alba گفته می‌شد.( کلمه Herb به معنای گياه يا علف و کلمه alba به معنای سفيدرنگ است.)اين گياه بوی بخصوصی دارد و حدودا سه چهارم از پوشش گياهی فلات ايران از دامنه‌های البرز تا دشتهای جنوبی ايران را فرا گرفته است.ارزش تغذيه‌ای برای دام داشته از علوفه محبوب جهت چرا خصوصا در مناطق کويری به شمار می‌رود .ظاهر گياه تازه و خشک آن تقريباً يکسان است .
************************
رازك
رازَک گياهی دارويی است. کاربرد آن بيشتر در ساخت آبجو است.
رازک از راسته گل سرخ (Rosales) و تيره شاهدانگان (Cannabaceae)، جنس رازک‌ها (Humulus) است.
مشخصات: تيره توت فرنگی گياهی علفی پايا با ريشه‌ای عميق و منشعب گياه دو پايه بوده (نر و ماده) گلهای نر به صورت خوشه‌ای از بغل برگها روئيده و ماده به شکل مخروطی بيضی شکل و مجتمع می‌رويد
خواص درمانی: درمان بی خوابی. آرام کننده تمايلات جنسی. اشتها آور. تقويت معده.مسهل، ضد عفونی کننده می‌باشد.
************************
رازيانه
رازيانه گياهی است گلدار از راسته آپيالس (Apiales)، از تيره چتريان (Apiaceae) از سرده رازيانه‌ها (Foeniculum). اين گياه سرشار از هورمونهای زنانه است و طبيعتی گرم دارد.
رازيانه بومی جنوب غربی آسيا و جنوب اروپا بويژه بخش مديترانه‌ای است
************************
اكليل كوهي
رومارَن يا اِکليل کوهی يا رُزماری يک گياه خشبي، چندساله و معطر است که برگهايی سوزنی‌شکل و هميشه سبزدارد.
رومارن بومی منطقه مديترانه و کشور اوروگوئه است. گلهای آن در رنگهای گوناگون سفيد، صورتی، بنفش يا آبی می‌رويند.
استفاده در آشپزی
از برگهای تازه و خرد شده رومارن به دليل وجود اسانس معطر و روغن فرار و همچنين تانن در سالاد و در تهيه خوراکهای مرغ و ماهی استفاده می‌شود. پودر برگهای خشک شده اکليل کوهی به تنهايی يا همراه با ساير ادويه جات به عنوان چاشنی جهت خوش طعم نمودن غذاها به خصوص سس سالاد به کار می‌رود.
خواص دارويی
از نظر خواص طبی و دارويی رومارن اثر ضدعفونی کننده و معرق داشته و جريان خون را در اندامهای شکمی افزايش می‌دهد و در تحريک ميزان ترشح شيره‌های گوارشی و صفرا بسيار مفيد است. اين گياه شفا بخش برای معالجه رماتيسم، فلج، سستی اعضاء، تشنج، اختلالات عصبی و تنفسی و همچنين نارسايی کبد و کيسه صفرا مفيد و موثر است. اين گياه و سبزی در ايران کمتر مورد توجه طباخان و بانوان آشپز ايرانی قرار گرفته ولی در کشورهای اروپایی جايگاه ممتازی در آشپزخانه داشته و در تهيه سس‌ها و هنگام خوردن گوشت كباب استفاده دارد
مصرف رومارن باعث گشادی رگ‌ها و تقويت گردش خون می‌شود و بنابراين برای جلوگيری از ريزش موها مفيد است.گياه معطر بوته‌ای و پایا، با شاخه‌های بالارونده، که ارتفاع آن به ۲ متر می‌رسد. برگها باريک با انتهائی بدون نوک و سوزنی‌شکل (نازک)، گلها به رنگ سبز تيره و به ندرت صورتی يا سفيدرنگ می‌باشد . اندام داروئی: برگ و سرشاخه‌های گلدار گياه، اندام داروئی رزماری را تشکيل می‌دهد (.دامنه انتشار: پرورش گياه رزماری در بيشتر نواحی ايران معمول می‌باشد . پرورش‌دهندگان عمده گياه رزماری را در دنيا کشورهای شمال آفريقا خصوصاً مراکش و تونس و کشورهای جنوب اروپا خصوصاً اسپانيا، فرانسه، ايتاليا، يوگسلاوی و آمريکا تشکيل می‌دهند. مواد متشکله: ماده متشكله اصلی برگ و سرشاخه‌های گياه رزماری را روغن فرار تشکيل می‌دهد فارماکوپه گياهی بريتانيا ميزان روغن فرار رزماری را ۱% حجم در وزن ذکر کرده است، ولی ميزان روغن فرار اين گياه در نقاط مختلف دنيا بين ۵/۰ تا ۵/۲ درصد گزارش شده است . عمده‌ترين ترکيبات موجود در روغن فرار گياه را ۱و۸ - سينئول (۱,۸ - cineol)، بورنئول (Borneol)، کامفر (Campher)، بورنيل استات (Bornyl acetate)، آلفاپی‌نن (&#۹۴۵; - pinene) و –B پينن تشکيل می‌دهند که بسته به شرايط جغرافيائی محل کشت گياه، ميزان و درصد هريک از اين مواد متغير می‌باشد (۲و۸). ساير ترکيبات طبيعی موجود در برگ و سرشاخه‌های گلدار رزماری شامل اين دسته‌ها می‌شود: فلاونوئيدها مانند جنکوانين (Genkwanin) و لوتئولين (Luteolin)، اسيدهای فنلی مانند اسيد رزمارينيک (Rosmarinic acid)، دي‌ترپن‌ها، تري‌ترپن‌ها، تانن‌ها، مواد تلخ، رزين، ساپونين، پروتئين، چربی، کربوهيدرات، فيبر، برخی املاح و ويتامينها
توضيح از مولف = از اكليل كوهي براي رفع بوي نا مطبوع گوشت موقع سرخ كردن و قرار دادن گوشت در اجاق فر استفاده ميشود. اين گياه همراه پياز و سبزيجات ديگر درظرف محتوي گوشت ريخته ميشود تا بوي گوشت را معطر سازد
************************
روناس
روناس (نام علمی: Rubia tinctorum) گياهی است که به حالت خودرو در مناطق مديترانه، در شمال آفريقا و بعضی مناطق آسيا می‌رويد. ساقه اين گياه پوشيده از خارهای ريز می‌باشد و ارتفاع آن تا حدود دو متر می‌رسد. روناس با استفاده از خارهای ريزي که دارد به ديوار و درختان می‌چسبد و بالا می‌رود.
برگهای آن بيضي، نوک تيز و دراز بوده که به صورت گروهی و به شکل چتر از کنار ساقه بيرون می‌آيد. گلهای روناس کوچک و به رنگ زرد مايل به سبز می‌باشد. ميوه آن گوشتی و به رنگ تيره‌است. ريشه آن به نام روناس معروف است به رنگ قرمز تيره و به صورت دراز، باريک و استوانه‌ای می‌باشد. دارای طعمی تلخ وگس بوده و قسمت مهم اين گياه از نظر طبی بشمار می‌آيد. از ريشه روناس در قديم برای رنگرزی پارچه و نخ استفاده می‌شده‌است.
ترکيبات شيميايی
ريشه روناس دارای ماده‌ای رنگی به نام جوهر روناس می‌باشد که برای زنگرزي بکار می‌رفت ولی بعد از اينکه توانستند اين ماده را به طريقه شيميايی تهيه کنند کشت آن برای تهيه آليزارين متوقف گرديد.
خواص داروئی
روناس از نظر طب قديم ايران گرم و خشک است.
باز کننده گرفتگی‌ها در بدن است.
ادرار آور است وحبس البول را درمان می‌کند.
برای معالجه بيماری فلج آن را با عسل مخلوط کرده و به بيمار بدهيد.
ترشح شير راز ياد می‌کند.
درد سياتيك را رفع می‌کند.
يبوست‌های سخت را معالجه می‌کند.
اشتهاآور است.
قاعده‌آور است.
خارش پوست را برطرف می‌کند بدین منظور می‌توان ازضماد استفاده کرد و يا اينکه جوشانده آن را در وان حمام بريزيد و مدتی در آن استراحت کنيد.
اوره خون را پائين می‌آورد.
جوش خوردن استخوان شکسته را تسريع می‌کند.
تورم را در بدن از بين می‌برد.
ازكمپرس جوشانده روناس برای رفع بيماريهای پوستی استفاده کنيد.
طرز استفاده
دم کرده: يک قاشق مرباخوری ريشه خرد شده روناس را در يک ليوان آب جوش ريخته، بگذاريد به مدت ۱۰ دقيقه دم بکشد. مقدار مصرف آن نصف فنجان سه بار در روز است. جوشانده روناس: ۱۰ گرم ريشه روناس را در يک ليتر آب ريخته و بگذاريد برای مدت ده دقيقه بجوشد. اين جوشيده را در وان حمام بريزيد و برای رفع بيماريهای پوستی در آن استراحت کنيد.
زيان‌ها: همانطور که گفته شد روناس ترشح ادرار را زياد می‌کند و فشار آن را بالا می‌برد بنابرين ممکن است در اثر استفاده زياد ايجاد خون در ادرار کند و در اينصورت بهتر است که روناس با كتيرا خورده شود.
در طب سنتی کرمانشاه روناس ( رینياس در کردی) با زرده تخم مرغ کردی به شکل ضماد برای شکستگی استخوان همراه با آتل به مدت سه روز استفاده می‌شود (منبع محمد اميريان).
************************
ريحان
ريحان (نام علمي: Ocimum basilicum) نام گياهي يکساله از تيره نعناعيان است که آن را «شاه اسپَرَم» و «شاه اسپرغم» نيز گفته‌اند. برگهای معطرش را خام می‌خورند، و لعاب دانه‌های سياهش برای نرم کردن دست به کار می‌رود. در دو نوع سبز و بنفش وجود دارد.
توضيح از مولف = براي معطر كردن دوغ از برگهاي سائيده و پودر شده ريحان بنفش استفاده مي شود كه طعم دوغ را بسيار دلپذير مي نمايد
************************
ريواس
ريواس گياهي است از تيره هفت‌بندان (Polygonaceae) بومی آسيا (به احتمال سيبري يا هيماليا) که از سده شانزدهم در اروپا کشت می‌شد. نوشته‌ها حاکی از آن است که پيش از ميلاد مسيح در چين به عنوان دارو مصرف می‌شد.
ريواس همچنين در دامنه بينالود، کوهستان‌های آذربايجان، و بلندی‌های البرز در شمال تهران روييده و بوميان با چيدن سنگ دور ساقه اش آن را پرورانده و سبب بلندتر شدن ساقه‌اش می‌گردند. ريواس يکی از ره آوردهاي نيشابوراست.
مصرف غذايی
غذاهای ايرانی
اين گياه در غذاهای ايرانی به صورت خام و پخته در سالاد و خورشت کاربرد دارد، اما به دو صورت کلی همراه با کوفته ريزه و رب و پياز و صورت ديگر همراه با گوشت قرمه و سبزی نعناع و جفری پخته می‌شود اين خورشت‌ها ويژه نواحی جنوبی البرز از جمله تهران و سمنان است که اين گياه در دامنه‌های البرز به طور وحشی رشد می‌کند. (رجوع شود به کتاب آشپزی رزا). با ريواس خوشاب و شربت نيز درست می‌کنند.
ارزش غذايی
ريواس دارای برخی عناصر مانند پتاسيم - کلسيم است و از نظر ويتامينها نيز تا حدودی غنی است. دمبرگ ريواس که بخش قابل استفاده آن است دارای مقداری اسيدهای آلی مانند اسيد ماليک است که برای رفع تشنگی و آسان کردن هضم غذا سودمند است. همچنين در طب سنتی ريواس برای دفع بعضی از باکتريهای مضر استفاده می‌شود. مصرف بيش از اندازه ريواس باعث کمبود کلسيم در بدن می‌شود.
مشخصات ظاهری
ريشه: ريواس دارای يک ريشه معمولی است که يک تا دو متر در خاک رشد می‌کند. ريشه ريواس در برابر سرما و يخبندان مقاوم است.
ساقه: ريواس دارای دو نوع ساقه است. يکی ساقه زيرزمينی که به آن ريزوم می‌گويند. ريزوم پس از رشد گوشتی و چوبی می‌شود که از جوانه‌های آن، ساقه‌های هوايی و برگهای پهن بوجود می‌آيد. نوع دوم ساقه در ريواس ساقه‌های هوايی است که تا حدود يک متر نيز رشد می‌کند.
برگ: ريواس دارای برگهايی است که از جوانه جانبی ريزومها بوجود می‌آيند. برگها دارای پهنک نسبتاً پهن هستند. دمبرگ ريواس که بخش خوراکی آن را تشکيل می‌دهد، گوشتی بوده و طول آن به بيش از نيم متر می‌رسد.
گل: به تعداد زياد و به صورت خوشه در انتهای ساقه اصلی ايجاد می‌گردد. گلهای ريواس به رنگ سبز هستند و در اثر تلقيح بذر را تشکيل می‌دهند.
آب و هوای مناسب
ريواس از سبزي هاي فصل خنک است و دماهای پائين را تحمل می‌کند. برگها در دمای پائين صورتي يا قرمز و در دماهای بيش از سی درجه سانتيگراد سبز تيره است. ريواس در مناطق پر باران عملکرد بيشتری را دارد. در خاك هاي نرم و حاصلخيز و غنی از پتاسيم بهتر رشد می‌کند.
مهمترين نواحی رويش ريواس در ايران، دامنه‌های كوه بينالود در شهرستان نيشاپور، دامنه کوههای شهرستان شهر بابك درکرمان و دامنه کوههای البرز در شهرستان طالقان و کوه های کردستان ريواس در فصل بهار به فراوانی در بازارهای محلی مناطق آذربايجان نيز يافت می‌شود که از دامنه‌های کوههای اين مناطق توسط روستاييان برداشت می‌شود.
تکثير ريواس
اين گياه توسط دو روش غير جنسی و بذر تکثير می‌شود اما چون گياهان حاصل از بذرکاملاً متفاوت از گياهان والدينی می‌باشند در واقع استفاده از گياهانی که از جوانه‌های روی ريزوم حاصل می‌شوند، روش اصلی تکثير آن می‌باشد که اين گياهان در اطراف گياه اصلی قرار دارند. در اوايل بهار گياهان جدا شده از گياه مادری به صورت شياری کشت می‌شود. فاصله مشت بين يک تا يک‌ونيم متر در نظر گرفته می‌شود و فاصله دو بوته ۶۰ تا ۹۰ سانتيمتر است.
کشت و داشت
وجين: اگر علف‌های هرز توسط ادوات مکانيکی حذف می‌گردند بايد عمق کاشت ريزوم را در نظر گرفت و از ايجاد صدمه به آن جلوگيری نمود.
کوددهی: کود دهی در طی فصل رشد صورت می‌گيرد.
حذف گلها: حذف غنچه و گل به محض ظهور ساقه گل دهنده صورت می‌گيرد و اينکار باعث می‌شود که در سالهای بعد رشد رويشی و دمبرگها با شدت بيشتری ادامه يابد چون گلدهی و توليد بذر، گياه را ضعيف می‌سازد.
برداشت
برداشت ريواس از سال دوم کشت شروع می‌شود. نشانه رسيدن محصول بزرگ شدن پهنک برگ است. ريواس برای مصرف تازه، هر هفته برداشت می‌شود.
آفات و بيماریها
زنگ ريواس
کرم ريشه ريواس
بيماريهای ويروسی که توسط ريزوم منتقل می‌شوند.
ريواس در علم
تاکسونومی: گياه ريواس بر حسب خويشاوندی با ساير گياهان رده بندی می‌شود و جايگاه اين گياه از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص می‌شود.
کالبدشناسی: ساختمان داخلی گياه ريواس مطالعه می‌شود.
ريخت‌شناسی: تنوع ريختی گياه ريواس مطالعه می‌شود. به عبارتی مطالعه تنوع ريختی گياه ريواس باعث می‌شود تا بدانيم که با شرايط متفاوت در زيستگاههای مختلف سازگاری اين گياه چگونه صورت می‌گيرد.
مورفوژنز: از آغاز تشکيل سلول تخم ريواس تا بوجود آمدن سکل ريواس بررسی می‌شود.
فيزيولوژی: نحوه کار و فعاليت گياه ريواس از سطح اندامکهای درون سلول تا بافتها، اندام‌ها و خود گياه ريواس مطالعه می‌شود.
سيتولوژی: به مطالعه درباره رشد، توليد مثل و رفتار سلول گياه ريواس می‌پردازد.
بوم‌شناسی: به مطالعه چگونگی سازش گياه ريواس با محيط و ارتباط آنها با يکديگر می‌پردازد.
ژنتيک: چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شيميايی اين عوامل را در گياه ريواس بررسی می‌کند.
تاریخ: یکشنبه 10 بهمن 1389 - 18:23 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
زنجبيل
زَنجـِبيل يا زنجفيل يا شنگوير يک گياه خوراکی، ادويه و گياه دارويي است.
زنجبيل از گياه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی Zingiber officinale بدست می‌آيد. اگرچه معمولا" از زنجبيل به عنوان ريشه آن گياه نام برده می‌شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گياه ساقه متورم شده زيرزمينی آن است که "ريزوم" نام دارد.
پيشينه
زنجبيل از زمانهای دور مورد استفاده بوده وهنوز هم درطب سنتی چين نقش مهمی را ايفا می‌کند. در ايران باستان نيز اين گياه با نام ژنگوير شناخته شده بود و کاربرد داشت و از ايران و کشورهای عربی به سوی غرب سفر کرد. در غرب پزشکی يونانی به نام " ديوسكوريدس" اولين بار در قرن اول ميلادی استفاده طبی زنجبيل را ثبت کرد، گرچه قرنها قبل از آن اين گياه آروماتيك از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می‌شد، تا زمان قرون وسطی، به عنوان يک ماده اوليه آشپزی در اروپا کاملاً شناخته شده بود.
امروزه اين گياه در بيشتر مناطق استوايی کشت می‌شود. متخصصان طب هندی آيورودا از آن به عنوان داروی جهانی نام می‌برند؛ اين امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکين بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اينها باعث شده هنديان بيش از 2000 سال زنجبيل را مصرف کرده‌اند ويکی از بهترين شفا بخش‌های طبيعی برای درمان بيماریهای مسافرت، حالت تهوع و سرگيجه در غرب مطرح کرده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم اين بيماریها هيچ عوارض جانبی منفی ندارد.
در پژوهشی که در دانمارک انجام شد به 40 نفر از دانشجويان نيرو دريايی يک گرم پودر زنجبيل و به 40 نفر ديگر مقداری دارونما داده و مشاهده شد زنجبيل به مرتب در کاهش دفعات استفراغ و از بين بردن عرق سرد موثر بوده. بعضی کارشناسان، زنجبيل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی توصيه می‌کنند. البته لازم به تذکر است در اين خصوص هميشه با پزشک مشورت نماييد.
ادويهای آرامبخش
ريزوم خوراكي زنجيبل
مطالعات نشان داده‌اند که زنجبيل می‌تواند باعث جلوگيری از تهوع ناشی از عمل جراحی و شيمی درمانی شود، مطالعات بالينی در لندن انجام شد نشان داد مصرف يک گرم پودر زنجبيل در جلوگيری از حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی به اندازه داروهای آرامبخش مرسوم موثر است. خاصيت گرم کنندگی و فعال کنندگی زنجبيل آن را به عنوان شفابخش خانگی معرفی کرده.
اگر به کشيدگی عضله دچار شده ايد، گلودرد داريد و يا از بيماری مسافرت در رنج هستيد برای خود يک تونيک زنجبيل درست کنيد و ميل نمائيد تا به قدرت شفا بخش فوق العاده آن پی ببريد. زنجبيل فوايد فراوانی برای سلامتی دارد. مطلب ما درباره ساقه گرد پيچ خورده‌ای است که گاهی برای غذا سرخ کردنی از آن استفاده می‌شود.
زنجبيل را می‌توان به آب گرم اضافه کرد و در مواقع سرمازدگی پاها را در آن قرار داد. در مواقع دندان درد می‌توان آن را جويد و هنگام گلو درد از غرغره آن استفاده کرد. همچنين برای درمان سرماخوردگی آن را به آب گرم، ليمو و عسل افزود .اگر علاقه‌ای به استفاده از اين محلولها نداريد می‌توانيد آن را پس از خرد کردن برای تسکين سردرد به ناحيه پيشانی بماليد ؛ روغن زنجبيل را می‌توان با روغنهای ديگر رقيق کرده و برای تسکين دردهای ناشی از کشيدگی ماهيچه آسيب ديده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشيده و باعث تسکين درد شود."
دليل معجزه‌گر بودن زنجبيل اجزای تشکيل دهنده اصلی زنجبيل شامل نشاسته، اسانسها مانند زينجيبرن (zingiberen) که به زنجبيل بوی خاص ميد هد، و رزين است. به نظر می‌رسد بيشتر ارزش درمانی زنجبيل به واسطه ترکيبات ادويهای آن يعنی جينجرول‌ها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نيست.
کاربردهای ديگر زنجبيل:
زنجبيل تازه را برای سرماخوردگی و آنفولانزا بکارببريد.
زنجبيل خشک شده را جهت درمان سرگيجه و تهوع مصرف کنيد.
قرص آن را برای درمان آرتريت و مشکلات گردش خون مورد استفاده قراردهيد.
توجه داشته باشيد که مصرف زنجبيل در افراد دچار زخم معده و يا زخم دوازدهه و يا هم‌زمان با مصرف داروهای ضد انعقاد - که می‌تواند برای رقيق شدن خون شوند - اکيداً منع شده است.همچنين در مورد استفاده از گياهان دارويی، بويژه اگر به نوزاد خود شير می‌دهيد يا باردار هستيد با پزشک خود مشورت کنيد.
همانطور که گفتيم زنجفيل جزو گياهان دارويی با اهميت بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع و مقوی قلب و ضد لخته شدن خون، ضد باکتری، آنتی اکسيدان و ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، محرک و کاهش اسپاسم و محرک سيستم ايمنی، ضد نفخ و افزايش ترشحات روده‌ای معدی، پايين آورنده کلسترول خون و محرک هضم غذا است. در واقع استفاده‌های متنوعی از زنجفيل در جهان معمول گشته که کاربردهای جديد از قبيل پيشگيری از حالت تهوع و استفراغ، کم اشتهايی، بی اشتهايی روانی و حتی مشکلات روماتيسم و در صنعت مواد غذايی همچنين به عنوان چاشنی می‌توان برشمرد. در چين از ريشه و ساقه زنجفيل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگ‌ها و قارچ‌ها استفاده می‌شود. با توجه به ميزان متغير اسانس زنجفيل که ارزش دارويی زنجبيل وابسته به آن است انواعی که بالاتر از ۵/۱ درصد اسانس داشته باشد ارزش دارويی دارند، بنابر اين در صورتی که زنجفيل کهنه باشد و يا به صورت پودر به مدت طولانی مصرف شود کم کم رايحه آن کم شده و ارزش دارويی آن کاهش مييابد. از انواع زنجفيل می‌توان انواع هندی، آفريقايی و جامائيکايی که دارای ارزش بالاتری بوده نام برد و نوع ژاپنی از ارزش کمی برخوردار است به طوری که نوع ژاپنی برای استفاده دارويی توصيه نمی‌شود.فرآوردهاي مختلفي در نقاط مختلف جهان در دسترس است که شامل پودر، محلول الکلی، اسانس و عصاره تازه اين گياه است. ميزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است، البته اين ميزان ممکن است به صورت ۳-۲ نوبت مصرف شود.(مثلاً سه نوبت يک گرمی) اما به عنوان ضد تهوع می‌توان يک جا از ۲ گرم آن استفاده کرد. مقادير مصرف زياد زنجفيل ممکن است با داروهای قلبی، داروهای ضد انعقاد و ديابت تداخل نمايد. همچنين مصرف آن در دوران بارداری و شيردهی توصيه نمی‌شود و حتی ديده شده که مصرف بالای زنجفيل ممکن است باعث اختلالات سيستم عصبی مرکزی شود.
************************
زوفا
گياهی است پايا از تيره نعناعيان که به حالت خودرو می‌رويد. ريشه اش ضخيم و منشعب و ساقه‌هایش نسبتاً چوبی و برگ‌هايش کوچک و متقابل و نوک تيز و بسيار معطر می‌باشد. گلهايش زيبا و معطر است. اسانس اين گياه مشابه اسانس نعناع است و مصرف طبی دارد.
************************
ژينكو
درخت ژينگو (نام علمی:ginkgo biloba) از خانواده ژينکوان (GINKGOACEAE) درختی بزرگ خزان پذير با برگهای بادبزنی شکل است.
در پاييز زرد شده و در عرض يک شب می‌ريزند.
حداکثر بلندی: ۲۵متر و گستردگی۸ متر
نيازها:مکان سايه_آفتاب
حداقل دمای مورد تحمل: -۱۰سانتی گراد
ازدياد:از طريق قلمه
خلاصه
ژينکو گياه دارويی ارزشمندی است که برای اهداف دارويی متنوعی مورد استفاده قرار می‌گيرد. ژينکو به منظور استفاده از بذر و به خصوص برگ پرورش می‌يابد. بذرهای ژينکو هزاران سال است که در طب سنتی چين استفاده می‌شود. فرآورده‌های ژينکو که امروزه در دسترس می‌باشند از برگ آن بدست می‌آيد. در نهالستانهای پرورش برگ، درختان ژينکو به‌صورت متراکم کشت شده و برگها برای تهيه عصاره برداشت می‌شوند تا مورد فرآوری قرار گيرند. عصاره برگ ژينکو يکی از مهمترين گياهان دارويی رايج در دنيا می‌باشد. واژه‌های کليدی : گياهان داروئی،پرورش، فراوری
مقدمه
درخت ژينکو با نام علمی Ginkgo biloba L. از خانواده Ginkgoaceae، يکی از قديمی‌ترين گونه‌های درختی روی زمين است. اين درخت خزان کننده در بسياری از قسمتهای معتدل دنيا به ويژه مناطق معتدله مرطوب به‌خوبی رشد می‌کند و به محدوده وسيعی از اقليم‌ها و شرايط نامساعد مقاومت دارد. ژينکو در خاکهای عميق با زهکش خوب و لومی شنی و حاصلخيز رشد مناسبی دارد. ژينکو به منظور استفاده از خواص دارويی بذر و به خصوص برگ پرورش می‌يابد (3، 6).
اهميت دارويی بذر و برگ
بذرهای ژينکو برای بيش از 1000 سال است که در طب سنتی چين، بهعنوان داروی قابض برای ريه استفاده می‌شود تا آسم و سرفه را درمان کند. همچنين آنرا تصفيه کننده خون، کمک کننده هاضمه، ضد کرم، تب بر وآنتی‌بيوتيک می‌دانند. (3). اولين کاربرد برگها در چين، در سال 1436 برای درمان بيماريهای پوست و زخمهای سر گزارش شد. عصاره برگ ژينکو، فعاليت بيولوژيکی وسيعی دارد. عصاره خالص برگ گياه از نظر داروشناسی، دارای عمل بازکنندگی عروق شريانی و فعال کننده گردش خون در شرائين است که خود موجب رساندن خون بيشتر به بافتها می‌شود. عصاره برگ ژينکو جریان خون را به مغز افزايش می‌دهد و در نتيجه حافظه و توانايی فکری بهبود می‌يابد. عصاره‌های استاندارد شده برای انواع بيماریها و نارسايی‌های ذهنی و فيزيکی مرتبط با سن استفاده می‌شود و در درمان آلزايمر، اسکيزوفرنی، پارکينسون، نقص حافظه مرتبط با سن (AAMI)، ناتوانی مغزی، افسردگی و اضطراب بکار می‌رود. عصاره برگ ژينکو همچنين در درمان طنين مزمن گوش يا زنگ گوش، لنگی متناوب، سرگيجه مزمن، نارسايی‌های جنسی، درد معده، بيماریهای پوستی، ايجاد لخته در رگ و ساير اختلالات قلبی، عروقی و اعصاب مرکزی مؤثر است (2، 3، 6).
روشهای ازدياد
روشهای معمول ازدياد اين درخت از طريق بذر، پيوند و قلمه است. ازدياد از طريق بذر در خاک سبک شنی، در شاسی سرد در پاييز و زمستان صورت می‌گيرد. ازدياد اين درخت بوسيله پيوند و کوپيوند نيز می‌تواند صورت گيرد. روش قلمه زدن برای توليد گياهانی با جنسيت مشخص استفاده می‌شود. استفاده از هورمون IBA و سيستم مه‌پاشی، ريشه‌زايی را تسهيل می‌کند. از ريزازديادی نيز برای تکثير ژينکو استفاده می‌شود (1،4).
پرورش ژينکو به منظور توليد بذر
مهمترين منطقه توليد بذر ژينکو در چين است. در اين نهالستانها، آبياری زياد، کوددهی، سرزنی، حلقه برداری، هرس، بازجوان سازی درختان مسن، گرده افشانی مصنوعی، پيوند شاخه‌های گل‌دهنده نر روی درخت ماده،سبب ازدياد بذردهی می‌شود (4).
پرورش ژينکو به منظور توليد برگ
ژينکو به طوراختصاصی به منظور توليد برگ، برای استخراج مواد مؤثر از سال 1980 کشت می‌شود. نهالستانها برای برداشت برگ ژينکو ابتدا در فرانسه تاسيس شدند و بعد در سومتر، جنوب کارولينا کشت وسيعی انجام گرفت. در سومتر 25000 درخت درهر هکتار وجود دارد که به فاصله 40 سانتيمتری از هم در رديفهایی به فاصله يک متر کشت شده‌اند. برای 400 هکتار نهالستان در سومتر، اين مقدار به ده ميليون درخت در هکتار می‌رسد. از سال 1990 پرورش دهندگان چينی به سرعت افزايش یافتند. وسعت کل کشت در چين در حدود 5000 هکتار است (5).
ساختمان و الگوی نهالستانهای پرورش برگ
در مقايسه با نهالستانهای پرورش بذر تراکم در نهالستانهای پرورش برگ به طور وسيعی افزايش يافته‌است. باغهای معمولی 150 تا 670 گياه در هکتار دارند، در حالی که در نهالستانهای پرورش برگ از الگوی کشت متراکم استفاده می‌شود و بيش از 20000 گياه (در کشورهای جنوبی) و يا بيش از 90000گياه در هر هکتار (در نهالستانهای چين) وجود دارد. فاصله بين گياهان و رديفها 100*50 يا 50*50 سانتی متر است. درختان با اعمال هرس سنگين کوتاه نگه داشته‌می‌شوند تا برداشت مکانيزه براحتی صورت گيرد، به‌طوری که گياه در سال دوم بعد از کاشت، از 50 سانتيمتری بالای سطح زمين بريده می‌شود و در سال سوم، چهارم وپنجم به ترتيب از ارتفاع 70، 90 و 110 سانتيمتری قطع می‌شود. در سال ششم بعد از کاشت، گياه از ارتفاع 10 سانتيمتری بالای سطح زمين بريده می‌شود و اين سيستم هرس ادامه می‌يابد. به طورکلی، يک توليد خوب از نهالستان مناسب 3 یا 4 تن برگ خشک شده در هکتار است (4،5). فرآوری برگ
برگهای تازه برداشت شده ژينکو، در حدود 75 درصد رطوبت دارند و با عبور از خشک کن، رطوبت برگها به12 درصد کاهش می‌یابد. روی برگهای خشک شده تحليل شيميايی ميکروبيولوژيکی و ميکروسکوپی انجام می‌شود تا حضور عناصر سنگين و آلودگی‌ها، آفلاتوکسين و ساير ترکيبها ارزيابی شود. عصاره در يک فرآيند چند مرحله‌ای، استاندارد می‌شود تا از نظر غلظت به سطح مطلوبی برسد. عصاره برگ ژينکو تقريباً به نسبت67:1 -35 (67-35 کيلوگرم برگ خشک شده برای توليد يک کيلوگرم عصاره) غليظ می‌شود. به‌طور کلی 27 مرحله استخراج و دو هفته وقت مورد نياز است که از 50 کيلوگرم برگ، يک کيلوگرم عصاره بدست بيايد (3، 6).
فرآورده‌های ژينکو
فرآورده‌های ژينکو از برگ طبيعی ژينکو، یا از عصاره برگ آن بدست می‌آيد و به شکل دارويی (قرص، کپسول و عصاره مايع)، به‌صورت انواع خوردنی‌ها و لوازم آرايشی
کرمهای پوست، شامپو و صابون) در دسترس هستند
************************
سپستان
سـِپـِستان (نام علمی: Cordia myxa) گياهی است از تيره گاوزبانان درخت سپستان در نواحی جنوبی ايران، به‌ويژه کرانه‌های خليج فارس پراکندگی دارد.
گياهی است درختی که اندامهای هوايی آن پوشيده از کرک وپرزهای خشن می‌باشد. برگهای آن متناوب و بدون گوشوارك بوده بی‌کرک، بيضوی منتهی به دمبرگ بلند، گلها دوجنسی پنج‌پر متشکل از ۲ برچه پيوسته با گلی قيفی مجتمع بصورت گرزن فاصله‌دار است. ميوه آن شفت است و ميانبر چسبنده دارد.ميوه شفت آن به بزرگی يک گيلاس است.
ميوه اين گياه به اندازه آلوی کوچکی است و در درون آن شيره‌ای لزج و بيمزه‌است که کاربرد دارويی دارد و عليه سرفه سودمند است. در پزشکی سنتی از سپستان به عنوان ملين، خلط‌آور و نرم‌کننده (به ويژه در برطرف کردن گرفتگی صدا) استفاده می‌کرده‌اند.
سپستان همچنين باعث کاهش فشار خون شده و ازموسيلاژ آن در صنايع قرص‌سازی استفاده می‌شود.
گونه‌های ليتوسپرموم آن، فعاليت هورمونی داشته و همچنين دارای ((ليتوسپرمين) می‌باشند که برای رنگ کردن مواد غذايی از آنها استفاده می‌کنند.از اين گياه ترشی خيلی خوش طعمی بدست می آيد.
************************
سداب
سُداب (نام علمی: Ruta graveolens) از تيره مركبات (سُدابیان) (rutaceae) گياهی علفی پايا با ساقه‌های منشعب و چوبی، برگهای متناوب دو تا سه قسمتی صاف و بی پرز است.
از گونه‌های سداب می‌توان به سُداب کوهی (اسپند، wild rue) و سداب کهنه (wall rue) اشاره کرد.
خواص داروئی: خاصيت اصلی آن کم کردن فشار شهوت است (البته بايد توجه داشت که مصرف زياد سداب سمی است و بايد پرهيز شود)، پائين آورنده فشار خون. تنظيم‌کننده کار قلب. ضدسردرد. ترشح صفرا را تحريک نموده و انگل هاي روده را دفع می‌کند.
تاریخ: یکشنبه 10 بهمن 1389 - 18:34 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
سرخ وليك
برای روستايی در ساری سرخ وليك(ساري) را ببينيد.
سرخ‌وليک يا سرخه‌وليک (Crataegus microphylla) يک گياه با خواص دارويی از راسته رزاسه و خانواده گل سرخيان است.
قطره كراتاگوس که از عصاره هيدروالکلی گياه سرخ‌وليک تهيه می‌شود اثرات كارديوتونيك، گشادکننده سرخرگ كرنري و پايين آورنده فشار خون دارد
************************
سنبل اطيب
سنبل الطيب يا علف گربه (نام علمی: Valeriana officinalis) گياهی است که بوته ای استوار و چندساله دارد و در اروپا و بخش‌هايی از آسيا می‌رويد. دارای ريشه‌ای کوتاه و بوته‌ای با ارتفاع بين ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متر می‌باشد.
ريشه اين گياه در طب سنتی ايران داراي ارزش دارويی است و از آن به عنوان آرامبخش اعصاب. خواب آور. ضد تشنج. درمان افسردگی. هضم کننده غذا وضددل پيچه استفاده می‌شود.نام علف گربه برای اين گياه ناشی از ويژگی غيرعادی آن است که گربه‌ها را به خود جذب می‌کند و نوعی اثر مست‌کننده در آنها دارد. اين خاصيت به دليل وجود آکتينيدين در عصاره اين گياه است که به فرومون هاي بدن گربه‌ها شباهت دارد. اين گياه اثر مشابهی نیز بر روی رات ها دارد
توضيح مولف = براي نزديك نشدن گربه ها به مواد غذايي و حفاظت ان مي توان دور و بر مواد غذايي و يا روي ظرف را با چند عدد پوست پرتقال و ليمو پوشاند. گربه ها از بوي مركبات شامل پرتقال و ليمو و نارنگي خوششان نمي آيد و بسرعت از ان دور ميشوند. در دوران تعطيلات و پيك نيك براي محافظت لحاف و تشك و پتو كافي است روي ان اسپره ليمو بپاشيد و يا چند تكه پوست پرتقال خوش بو قرار دهيد تا گربه ها به اين محل نزديك نشوند.
************************
سنجد
سنجـِد گياهی درختی است از خانواده سنجديان که در آب و هوای معتدل می‌رويد. برگهای باريک و مخملی شکل و ميوه‌هايی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هسته آن در تهيه برخی داروها استفاده می‌شود.
به فارسی بطور کلی سنجد ولی در مناطق گوناگون ايران دارای نامهای محلی است، در کردستان آن را «سرين چک»، در آذربايجان «ايده- ايکده» در اطراف تهران «پستانک» و در اصفهان «غبيده بادام» گفته می‌شود. در کتب سنتی با نامهای «چوب‌دانه، نُقد، بُل» نامبرده شده‌است. اين درخت را می توان با انبوه فراوان در شهرستان اقليد ديد.
توضيح مولف = اين گياه بومي ايران است و در اكثر شهرها و روستا ها از زمان هاي كهن كاشته و پرورش داده ميشده و در انگاره هاي ديني ايرانيان اين گياه يكي از گياهان مقدس ايرانيان محسوب مي شده كه سمبل رشد و نمو ، بركت و بارداري بوده و در روستا هاي ساوه به مقدار زياد بچشم ميخورد.يك از هفت سمبل سفره هفت سين نوروز نيز مي باشد.
************************
سورنجان
سورنجان (نامهای ديگر: پياز سگ، پياز حضرتی يا گل حضرتی گياهی است از راسته سوسن (Liliales)، تيره سورنجانيان (Colchicaceae).
سورنجان در نقاط معتدل و مرطوب رويد. پياز آن در عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتيمتر در خاک فروميرود و در پائيز گلهای سفيد يا بنفش شش بخشی از آن خارج گردد. و اين گلها لوله دراز دارند و تخمدانشان بر روی پياز قرار گرفته است . پس از آميزش قريب شش ماه در خاک باقی ميماند و تخمدان بزرگ می‌شود و در بهار با برگهای پهن و براق از خاک بيرون می‌آيد و کپسولی سرخانه ميسازد که دانه‌های درشت بسيار دارد. اين گياه بسيار سمی و ماده موثر آن به نام كلشيسين در بيماريهای قلب بکار می‌رود.
گل سورنجان که زرد است را شنبليد می‌گويند نام ديگرآن گل حسرت است وبه آلمانیHerbszeitlose ناميده می‌شود.
************************
سياه دانه
سياهدانه گياهی يکساله و گلدار و بومی جنوب غربی آسيا است. در ايران اين گياه به‌ويژه در اراك و اصفهان به فراوانی می‌رويد. از دانه اين گياه به عنوان ادويه استفاده می‌شود.
سياهدانه از راسته گلهای ساعت (Ranunculales) و تيره آلالگان (Ranunculaceae) است.
دانه‌اش دارای اثر قاعده آور، ضد کرم، ضد باکتری، مسهل و زيادکننده ترشحات شير است
سياهدانه مزه‌ای تلخ و ادويهای دارد با کمی ته‌مره توت فرنگي . از سياهدانه در شيرينی‌جات و شربت‌ها وليكورها استفاده می‌شود. بر گونه‌ای از نان پاکستانی معروف به نان پيشاوري هميشه سياهدانه می‌پاشند.
سياهدانه در فرهنگ زرتشتی از بهترين داروهاست و هميشه بدست ايرانيان بکارميرفته است. سياهدانه برای افزايش نيروی ايمنی جان و تن سودمند است.
************************
سير
سير با نام علمی (Allium sativum) گياهی است از راسته مارچوبه اي ها (Asparagales) از تيره پيازها (Alliaceae) و سرده سيرها(Allium).
تاريخچه
به دستور خئوپس، يکی از پادشاهان سلسله چهارم مصرباستان، يک پر سير را روی بلندترين هرم جيزه حکاکی کردند. از اين امر چنين برمی آيد که مصريان به سير جنبه الوهيت می‌دادند. سنگ نوشته‌ای که بر يکی از سنگهای اهرام مصر درباره خواص طبی و درمانی سير باقی مانده آشکار می‌کند که هر روز صبح به کارگرانی که در بنای هرم کار می‌کردند يک پر سير می‌خوراندند تا آنها در مقابل بيماری مصون مانده و به آنها برای ساختن چنين بنای عظيم و بلندی، دل و جرأت بخشد. يونانيها، بر خلاف مصريان هر که را که بوی سير می‌داد از معابد بيرون می‌انداختند. با اين وجود عجيب اين است که پهلوانان يونانی پيش از مسابقات المپيک يک دوره طولانی سير مصرف می‌کردند. يهوديان و يونانيان و روميان سير را مثل نوشدارو می‌دانستند و مورد مصرف قرار می‌دادند و جالب توجه‌است بدانيم که نزد مردم چين که مقدار زيادی سير مصرف می‌کنند موارد سرطانی بسيار کم ديده شده‌است.
تأثيرات داروشناختی
۱) در تحقيقات آزمايشگاهی آليسين و ترکيبات وابسته به آن آنزيم HMG-CoA ردوكتازرا مهار می‌کند.اين آنزيم در ساخت كلسترول در کبد نقش دارد لذا چندين آزمايش پزشکی نشان داده که سير باعث کاهش چربی خون می‌شود.
۲) همجنين سير از گرفتگی عروق جلوگيری می‌کند.
۳) علاوه بر اينها فعاليت آنتي اكسيدان و تأثير در کاهش الديال (LDL ) خون هم در انسان و هم در آزمايشگاه مشاهده شده‌است.
۴) همچنين در بيمارانی که دچار گرفتگی عروق می‌باشند باعث کاهش تشکيل کلسترول استر در سلول هاي آئورت می‌شود.امروزه گياه سير در قالب مشتقات گوناگون وبه شکل انواع قرصها و روغنها ارائه می‌شود.
۵) همچنين سير در کاهش فشار خون نيز مؤثر است به طوری که فشار سيستوليك خون را به ميزان ۷/۷ ميليمتر جيوه و فشار خون دياستوليك را به ميزان ۵ ميليمتر جيوه کاهش می‌دهد.
۶) سير خون را پاک می‌کند و به اين خدمت، بدن را در مبارزه با بيماريهايی که ناشی از فشار خون می‌شود، پيروز می‌نمايد مانند ناراحتی‌های دوران حيض بعضی از زنان، پيری و شکستگی غير عادی، بواسير، روماتيسم.
۷) خوردن سير مجاری تنفس و خون را پاک می‌کند و با اين کار از شدت و زحمت تنگ نفس کاسته و گاهی موجب درمان آن می‌شود.
۸) بعضی از انواع سل ريوی را معالجه می‌کند مخصوصا وقتی که با شير ممزوج شود، زيرا در این صورت اثر قابل توجهی در کشتن ميکرب کوخ دارد(ميکرب سل).
۹) سير پوست بدن را خوش رنگ و گونه را سرخ و روده‌ها را از عفونتها پاک می‌کند به خصوص در اطفال، و با اين خصوصيت سپری مقابل تيفوئيد و ديفتري و مسکن سياه سرفه و خروسك است.
۱۰) دانشمندان در مورد خاصيت ضد کرم بودن سير متفق القولند و حتی پزشکان قديم ايران آن را برای از بين بردن زالو که بيخ گلو چسبيده باشد مفيد می‌دانند، اما مشاهده می‌شود که در بين شمالی‌ها که زياد سير می‌خورند کرم معده ديده می‌شود علت اين است که کرمها به سير عادت کرده و مصونيت پيدا نموده‌اند.
۱۱) در تحقيقات آزمايشگاهی نشان داده شده که آليسين برروی باكتريهاي گرم مثبت و باکتريهای گرم منفي و همچنين قارچ مانند كانديدا آلبيكانزتك ياخته ها مانند آنتاميا هيستوليتيكا و همچنين برروی ويروسها اثر دارد.
۱۲) سير برای درمان نسيان وفراموشي مفيد است و موجب از بين رفتن کدورت ذهن می‌شود. ۱۳) ماليدن سير بر روی گل مژه و جوش پلک چشم باعث برطرف شدن آنها می‌شود.
۱۴) گذاشتن سير پخته درطی چندين روز بر روی ميخچه و زگيل باعث رفع آنها می‌شود.
بوی سير با جويدن جعفری يا خوردن سيب يا عسل رفع می‌شود.
عوارض جانبی
زياده روی در مصرف سير باعث سرگيجه ، کاهش فشار خون ، آلرژی(حساسیت) ، و در موارد نادر منجر به خونريزی می‌شود.
روزانه مصرف نصف يا يک حبه سير خام توصيه می‌شود.
مصرف پماد غليظ سير ممکن است موجب تحريکات جلدی و حتی سوختگي هاي خفيف شود
************************
شابيزك
شابيزَک (بلادن) نوعی گياه است از جنس شابيزک‌ها، تيره سيب‌زمينی‌سانان از راسته تاج‌ريزی‌ها.
شابيزک ميوه‌های بنفش و تيره دارد و دارای ماده سمی آتروپين است که بعنوان مخدر به کار می‌رود.ماده سمّی آن در ريشه‌های ضخيم جمع می‌شود و در ميان تمام ملل در موضوع ريشه آن افسانه‌هائی شايع است.شابيزک سمی‌ترين گياه موجود در نيم كره غربی است.
برخی منابع قديمی‌تر فارسی آن را با مهرگياه يکی انگاشته‌اند.
************************
شاه ترگان
شاهتره (Fumaria officinalis) گياهی از تيره شاه ترگان (Fumariaceae)، علفی يکساله با ساقه‌ای شکننده کوتاه و شاخه دار است.
دارای گلهای نامنظم و برگهای بريده‌است که چون با دست نرم کنند بوی دود می‌دهد. در طعم او تلخی است.در ايران اين گياه اغلب در دامنه های زاگرس بخصوص در دشت های اقليديافت می‌شود.در گويش عام به شاطره نيز شناخته می‌شود.
خواص دارويی
اشتهاآور، تصفيه خون، تب بر، برطرف‌کننده بيماریهای پوستی، ضد جوش و حساسيت
************************
شاه اسپرغم
شاه اسپَرغَمبانام گياهشناسی Tanacetum balsamita(مجله علمی - پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبريزشماره يه۱ جلد۱۸) يکی از گياهان دارويی خوشبواست که به ويژه در تبريز يافت می‌شود و تابستان‌ها که رشد آن پايان می‌يابد عرق آن را می‌گيرند. عرق آن برای درمان دل درد و دل پيچه وهمچنين برای خوشبو وخوشمزه کردن چای،دوغ وآبدوغ خيار به کار می‌رود.
************************
شنبليله
شَنبَليله یا شنبليد (نام علمی: Trigonella foenum-graecum) گياهی است از تيره پروانه داران (Fabaceae)و به همين دليل توانايی همزيستی با باکتری‌های تثبيت کننده ازت را داشته و می تواند بخش زيادی از از نيتروزن مورد استفاده خود را توليد کند.
گياهی است علفی به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتيمتر با گلهايی منفرد و به رنگ روشن که رنگ ميوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است.
اين گياه بومی ايران بوده و در بيشتر نواحی ايران از جمله آذربايجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌رويد و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌شود.
خواص دارويی
شنبليله دارای خواص اثر تقويتی، ملين، اشتهاآور، خلط آور و ضدتب، محرک جريان شير و کاهنده قندخون است.همچنين اين گياه حاوی مقادير زيادی آهن، فسفر و ويتامين D است. شنبليله يک داروی گوارشی تلخ است و می‌توان آن را در بيماری قند و به صورت موضعی در التهابات پوستی مصرف کرد.جوشانده دانه‌های اين گياه برای نرمی پوست و همچنين رفع تحريکات جلدی به کار می‌رود. به اين منظور می‌توان جوشانده آن را به شکل کمپرس به کار برد.دانه‌های شنبليله به لحاظ دارا بودن برخی عناصر همچون آهن در درمان ضعف عمومی بدن بسيار موثر است.جوشانده دانه‌های اين گياه اگر به صورت غرغره مصرف شود و در رفع ورم لوزه‌ها بسيار مفيد و موثر است، همچنين از جوشانده آن برای افزايش ميزان شير در دوران شيردهی می‌توان استفاده کرد.پودر گياه را می‌توان به صورت خمير درآورده و روی کورک و دُملهای چرکی پوست قرار داد.
دانه‌های شنبليله که مهمترين قسمت دارويی اين گياه است با باز کردن مجاری عروق خون، از بروز سکته قلبی جلوگيری می‌کند. اين گياه سرشار از آهن است. پزشکان مصرف اين گياه را به افرادی که مبتلا به کم خونی ،کمبود آهن و کمبود هموگولوبين خون اند ، توصيه می کنند اين گياه علاوه بر ايران در هند ايتاليا واسپانيا کشت می شود شنبليله را بعد از شستن خشک کرده خرد کنيد روزی 3 بار به مقدار يک قاشق مربا خوری با ماست مخلوط کرده ميل نماييد برای پايين اوردن قند خون بسيار موثر می باشد
کاربردهای خوراکی
شنبليله به عنوان يکی از سبزي ها در تهيه خوراکهای ايرانی مثل قرمه سبزي و كوفته برنجي استفاده می‌شود
تاریخ: یکشنبه 10 بهمن 1389 - 18:41 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
شويد
شِويد يا شِوِد (نام علمی: Anethum graveolens dhi ) گياهي است يکساله يا دوساله که گاهی بلندی آن به یک متر نيز می‌رسد. ريشه آن راست و مخروطی شکل و سفید است. اين گياه بومی جنوب غربی و آسيا و آسيای ميانه‌است و امروزه در بيشتر نقاط گيتی از جمله بخش‌های جنوب اروپا، ايران، مصر، آمريکا و چين پرورانده می‌شود. شهرستان اقليد بزرگترين توليد کننده شويد در ايران است.
ميوه شويد بيضي شکل، مسطح و به درازای ۴ ميلي متر و پهنای ۳ ميلی‌متر است. رنگ آن قهوه اي روشن و در سطح آن برجستگی‌هايی به رنگ زرد و در کناره‌های آن لبه بال مانندی به رنگ زرد روشن ديده می‌شود.
تاريخچه شويد
گويند که اصل شويد از ايران و مصر و هند بوده است و از اين کشورها به کشورها و قارّه‌های اروپا و آمريكا رفته و کشت شده است. در اکثر کشورهای اطراف دريای مديترانه کشت شويد رايج است. در برخی از نواحی اين کشورها باد باعث پراکنده شدن بذر شويد و خودرو شدن آن شده است به طوری که در برخی از چمنزارها و يا کناره‌های سنگ‌ها و پياده‌روها و خانه‌های ييلاقی شويد می‌رويد.
شويد
در اروپا تخم شويد در پاييز می‌رسد و پرندگان کوچک آن را سمّی می‌دانند به قدری که به آن نزديک نمی‌شوند. البتّه احتمال می‌رود که اين هراس به دليل آن باشد که از بوی تخم شويد خوششان نمی‌آيد زيرا که تخم شويد سمّی نيست.شويد در تمام تابستان گل دارد ولی گل آن از شيره و گردِ گل کمی برخوردار است.
بر روی برگهای پاپيروس که در مصر به دست آمده نوشته شده است که مصريان قديم شويد را مثل سبزی خوردن همراه با غذا مصرف می‌نموده‌اند.
تخم شوید دارای ۳ درصد روغن می‌باشد.
خواص داروئی
تخم شويد آثار درمانی بسياری دارد از جمله بهعنوان ضد تشنج، ضد درد، باد شكم، ادرار آور و برای تقويت معده به کار می‌رود.
برای کسانی که اشتهای زيادی به غذا ندارند و لاغر هستند تخم شويد بهترين دارو است زيرا اشتها را زياد کرده معده را نيرو می‌بخشد و انرژی به بدن می‌دهد. تخم شويد را می‌توان برای ناخوشی معده، بي خوابي و ضد گاز معده بکار برد. خانم‌های شير ده که شير آنها کم است باید حتماً روزی چند بار دم کرده تخم شويد بخورند و يا در غذای خود مصرف کنند که به طور معجزه آسائی شير آنها زياد خواهد شد.
پزشکی گياهی ايران خواص فراوانی را برای شويد قائل است مثلاً در مورد درد شديد و ورم معده از دم کرده شويد بهره می‌جستند که اثر آرام بخش فوری دارد.
از شويد برای دل درد در حيوانات نيز سود برده می‌شود ودام داران قديم بخوبی از اين موضوع آگاه بودند. مثلاً برای گوسفند و بز کافی است که مقدار ۳۰ گرم تخم شويد به آنها داد که نفخ و دل درد را آرام کند.
در مورد بيمارانی که مبتلا به استفراغ شديد هستند و هيچ غذايی حتی آب را نمی‌توانند در معده خود نگاهدارند بهترين درمان شويد است. اين نوع بيماران بايد دم کرده شويد را آهسته آهسته بنوشند.
در چين، حتی شويد را برای کمردردهايی که به علت گرفتگی عضلانی باشد به کار می‌برند.
يک نسخه کهن چينی برای بادفتق نيز از تخم شويد استفاده می‌کنند
تخم شويد در زنان باردار احتمال سقط جنين را به همراه دارد. برگ و ساقه‌های شويد برای پايين آوردن چربی خون مفيد است.
طرز کاربرد
برای باد فتق که از تخم شويد استفاده می‌کنند دستور آن اين است که بايد حدود ۴۰ گرم تخم شويد را بو دهيد تا کاملاً قهوه‌ای شود سپس آن را کاملاً آسياب کنيد تا بصورت پودر در آيد و بعداً آن را با سرکه سيب آميخته و نوش جان کنيد
توضيح از مولف= شويد از خانواده فنشل ها است . فنشل نيز مانند شويد باعث رفع دل درد ميشود و نفخ را از بين مي برد. اگر به غذا هاي ايراني توجه كرده باشيد مي بينيد كه در غذا هايي مانند بقالي پلو شويد مي ريزند. لوبيا و حبوبات باعث نفخ معده و روده ميشوند و موثرترين بازدارنده نفخ مصرف شويد با حبوبات است. چاي فنشل هم معمولا براي رفع نفخ نوزادان و بزرگسالان بسيار موثراست و دل درد و دل پيچه را درنوزادان و بزرگسالان از بين مي برد. نوشيدن جوشانده شويد نيز همين تاثير را مثل فنشل دارست. براي تغذيه بيماران مي توان در عصاره آب مرغ مقدارزياد شويد ريز شده ( حدالمقدور تازه) ريخته و بعد از چند دور جوش . سوپ مرغ و شويد را خنك كرده و به بيمار داد.
************************
شيرين بيان
شيرين‌بيان (Glycyrrhiza glabra)گياهی خودرو ازتيره سبزی‌آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفريقا و نواحی معتدل آسيا ست. در اکثر نقاط ايران خصوصاً در شهرستان اقليد و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنين آذربايجان به فراوانی می‌رويد. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافه يک برگچه انتهايی تشکيل يافته‌است که به سبب ترشح شيره، چسبنده‌اند. گلهايش مايل به آبی و ميوه‌اش شامل ۵ تا ۶ دانه مايل به قهوه‌ای است. ريشه و ساقه زيرزمينی آن مصرف دارويی دارد.ريشه‌ها و ريزومهای اين گياه دارای پوستی قهوه‌ای‌رنگ يا سياه و مغز زردرنگ است.
شيرين‌بيان از زمره گياهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهايی از آسياست. اين گياه از رستنيهای علفی چندساله‌است. ارتفاع اين گياه تا يک متر و در نواحی معتدل تا دو متر می‌رسد. طول برگهای باريک آن از ۷ تا ۱۵ سانتيمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچه‌است. برگچه‌ها بيضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای اين گياه به رنگهای ارغوانی، زرد يا بنفش يا آبی مايل به سفيد است و به صورت مجتمع در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده مشاهده می‌شود. زمان ظهور گلها اوايل تابستان است. میوه اين گياه، غلافی و مستطيل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتيمتر است و معمولاً هر ميوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانه لوبياشکل است.
شيرين بيان انواع مختلف دارد:
گونه اسپانيايی «G. typical» که ميوه آن صاف و بدون کرک است و ريزومهای قهوه‌ای به قطر ۶ تا ۱۸ ميليمتر دارد.
گونه روسی «G. glandulifera» که برگهای آن چسبناک است و ريشه‌های متعدد به ضخامت ۵ سامتيمتر دارد. پوست ريشه آن فلس‌دار و قهوه‌ای رنگ است و شيرينی ملايم دارد.
گونه ترکی «G. pallida» که ضخامت ريشه آن حدود ۸ سانتيمتر است.
گونه ايرانی «G. violacca» که ريشه‌های آن نيز نسبتاً ضخيم است.
عصاره ريشه شيرين بيان دارای مقاديری گلوكز، ساكاروز، آسياراژين، مواد آلبوميدی، رزين و اسانس است و در پزشکی، داروسازی و صنايع غذايی و بهداشتی مصارف متعدد دارد.
بابليان در حدود ۴۰۰۰ سال پيش شيرين بيان را به عنوان تقويت کننده بدن می‌شناخته‌اند. همچنين مصريان عهد باستان از ريشه آن عصاره تهيه می‌کرده‌اند؛ چنانکه در سال ۱۹۲۳ ميلادی از مقبره توتانخامون ريشه اين گياه يافت شد. پزشکان مصر قديم عصاره شيرین بيان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخ‌مزه و معالجه امراض كبد و دستگاه گوارش به کار می‌برده‌اند.
کشت و برداشت شيرين‌بيان
شيرين بيان از جمله گياهان دارويی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار می‌گيرد. اين گياه نورپسند است و در مدت رويش به هوای گرم و رطوبت متوسط نياز دارد؛ بنا بر اين شرايط مطلوب برای رشد اين گياه، خاکهای حاصلخيز در زمينهای کم ارتفاع (از سطح دريا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمين بالاست). همچنين بايد از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثير اين گياه تقسيم ريزوم و ريشه آن است. در فصل پاييز (آبان‌ماه) ريزوم گياهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتيمتری تقسيم می‌کنند. سپس اين قطعات را در رديف‌هايی با فاصله ۶۰ تا ۸۰ سانتيمتر می‌کارند. فاصله مناسب ريزومها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتيمتر است. پس از کاشت بايد آبياری انجام گيرد.
با کاشت بذر نيز می‌توان به تکثير اين گياه پرداخت.
برداشت ريشه‌های اين گياه در فصل پاييز سال سوم يا چهارم صورت می‌گيرد. اين عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بيل و در سطوح وسيع با ماشين‌های مخصوص انجام می‌گيرد.
عصاره شيرين‌بيان
عصاره شيرين بيان تقريباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است. با جوشاندن ريشه گياه و تبخير بخش عمده آب آن، ماده‌ای سياه‌رنگ (مايل به قهوه‌ای) به دست می‌آيد. اين ماده به دو صورت جامد و شيره عرضه می‌گردد.
کاربرد اصلی اين ماده، (در کشورهای غربی) شيرين کردن فرآورده‌های غذايی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شيرين تر است و علاوه بر اين، خواص دارويی دارد. ريشه خشکيده شيرين بيان را می‌توان به عنوان چاشنی جويد.
انواع تنقلات ساخته شده از عصاره شيرين بيان
(در کشورهای غربی) طعم عصاره شيرين‌بيان در انواع گسترده‌ای از تنقلات شيرين (همچون آب‌نبات) يافت می‌شود. محبوب‌ترين اين شيرينی‌جات در انگلستان است.
درقاره اروپا (به غير از انگلستان) آب‌نباتهايی با طعم تند و شور (فراورده با شيرين‌بيان) بر انواع ديگر ترجيح دارند. هرچند بايد توجه داشت که طعم اغلب اين گونه از تنقلات با روغن تخم انيسون (باديان رومی) تقويت می‌شود و مقدار واقعی شيرين‌بيان در آن بسيار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آب‌نبات شيرين‌بيان موسوم به Drop(قطره) يکی از پرطرفدارترین انواع آب‌نباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد اين تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انيسون (باديان رومی)به کار می‌رود. گرچه مردم ترکيب آن با نعنا، جوهر نعنا يا برگ‌بو را نيز دوست دارند و آميختن آن با كلرايد آمونيوم نوعی آب‌نبات نمکی می‌سازد . پانتفركت در يوركشاير نخستين محلی بود که ترکيب شيرين بيان با شکر به عنوان نوعی از شيرينی‌جات، به شکل امروزين مورد استفاده قرار گرفت. شيريني پانتفركت در اصل همان‌جا ساخته شد.
شيرين بيان در محاوره مردم يورکشاير با عنوان اسپانيایی شناخته شد؛ ظاهراً به اين سبب که راهبان اسپانيايی ريشه شيرين بيان را درصومعه ريوالكس در نزديکی تيرسك پرورش دادند.
چاشنی شيرين بيان همچنين در نوشابه‌های غيرالکلی به کار می‌رود و نيز ته‌مزه‌ای مطبوع به بعضی جوشانده‌های گياهی می‌بخشد.. مردم ايتاليا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شيرين بيان به شکل طبيعی‌اش استفاده کنند؛ به اين نحو که ريشه اين گياه از زمين بيرون کشيده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبو کننده دهان جويده می‌شود. در سراسر ايتالیا عصاره خالص شيرين بيان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سياه‌رنگ مصرف می‌شود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و كالابريا نيزنحوه استفاده از اين ماده چنين است.
در آشپزی چينی شيرين بيان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده می‌شود و اغلب برای خوش‌طعم کردن سوپها و غذاهايی که در سوس سويا جوشانده می‌شود، به کار می‌رود.
شيرين بيان در سوريه نيز بسيار خواهان دارد و به صورت نوشيدنی در بازار عرضه می‌شود. اين ماده همچنين عنصر اصلی نوشابه غيرالکلی بسيار معروف مصری موسوم به عرقسوس است.
کاربرد دارويی
قسمت مورد استفاده شيرين بيان ساقه‌های زيرزمينی و ريشه‌های گياه است که دارای ترکيبات مختلفی است. مهم‌ترین ماده اصلی که موجب شيرينی شيرين بيان است، ترکيب موجود در ريشه‌های گياه به نام اسيد گليسريزيک است که پنجاه برابر از شکر شيرين‌تر است و مقدار آن با توجه به شرایط محيطی و گونه گياه بين ۵ تا ۲۰ درصد است. اسيد گليسريزيک با افزايش سن گياه افزايش می‌يابد. طعم عصاره بسته به انواع مختلف گياه، متغير است؛ مثلا شيرين بيان اسپانيايی طعم ملايم دارد؛ در حاليکه شيرين بيان يونانی دارای طعمی نسبتاً تلخ است. عصاره اين گياه حاوی ترکيب گليسيريزين (Glycyrrhizin)، اسيد گليسريزيک و نمک‌های پتاسيم وكلسيم است. اسيد گليسريزيک و گليسيريزين برای درمان زخمهای گوارشی مفيد است. ريشه‌های اين گياه حاوی كومارين، فلاون، روغنهای فرار و استرول گياهی نيز هست.
پودر ريشه شيرين بيان (ريشه خشک سائيده گياه) خلط‌آوری مؤثر است و از زمانهای باستان به اين منظور مورد استفاده بوده است؛ مخصوصاً هندو ها آن را در داروی Ayurvedic (برگرفته از کلمه سانسکريت ayur-veda به معنی علم حيات) به کار می‌برده‌اند (همچنین به عنوان خميردندان) و به جاستی‌مادهو (Jastimadhu) معروف بوده‌است. ترکيبات موجود درريشه گياه شيرين بيان در مقابله با پوسيدگی دندان نافع است. ترکيبات موجود درريشه گياه خاصيت ضدميکروبی دارد؛ بنا بر اين می‌توان از شيره اين گياه به عنوان ماده ضدپوسيدگی در محلول‌های شستشوی دهان و نيز خمير دندان‌ها استفاده کرد.
در طب سنتی از اين گياه برای درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشيت، روماتيسم و ورم مفاصل استفاده می‌شود.
امروزه نيز عصاره شيرين بيان يکی از اجزاء ترکيبی شربت سرفه به شمار می‌رود. اين ماده به شکل طبيعی‌اش، در درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارشی مفيد است. شيرين بيان همچنين مدر (ادرارآور) و مليّن است و می‌توان از آن به عنوان عامل ضدويروس موضعی برای زخم و التهاب زونا، چشم، دهان و دستگاه تناسلی به کار برد. مهمترين خاصيت شيرين بيان، تاثير بر دستگاه گوارش است. اين گياه درمان‌کننده ورم و زخم معده و اثني عشراست و بر روی سرطان معده تأثير مطلوب دارد. همچنين برای درمان سوءهاضمه و از بين بردن نفخ شکم مفيد است.
شيرين بيان بر سيستم درون‌ريز بدن نيز تأثيرگذار است و مصرف آن ممکن است مقدار تستوسترون خونابه را کاهش دهد. با اين حال مشخص نيست که آيا بر ميزان تستوسترون آزاد نيز مؤثر است؟
احتياطات مصرف
مصرف بی رويه شيرين بيان يا ساير فرآورده‌های آن به سبب تحريک غدد فوق کليوی و ترشح بيش از اندازه هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گرديده‌است. اين حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعاليتهای متابوليسمی و بالا رفتن فشار خون می‌گردد. در صورت مصرف بيش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعيد نيست. استفاده زياد از شيرين بيان برای طحال نيز مضر است. مصرف بسيار بالای شيرين بيان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظير فشار خون و حتی سكته قلبی منجر شود.
برخی از افراد با مصرف زياد شيرين‌بيان دچار درد عضله و عده‌ای ديگر با کرخت شدن دست و پا مواجه می‌شوند.
مصرف زياد اين ماده سبب افزايش وزن نيز می‌شود.
در صورت بالا بودن فشار خون يا ناراحتی کليه، قلب يا کبد بايد از مصرف شيرين بيان پرهيز کرد.
مصرف اين گياه و فرآورده‌های آن برای زنانی که در دوران بارداری يا شيردهی‌اند، منع شده‌است.
البته با رعايت ميزان معقول مصرف شيرين بيان می‌توان از بروز اين مشکلات جلوگيری کرده، از خواص بسيار مفيد آن بهره برد. در صورت لزوم مصرف طولانی‌مدت شيرين بيان، بهتر است آن را با كتيرا ترکيب کرد.
************************
صبر زرد
صَبر زَرد (نام علمی: Aloe vera) نام گياهي است از سرده سِگِل‌ها (Aloe)راسته مارچوبه اي ها(Asparagales)، تيره سريشيان(Asphodelaceae) اين گياه بومی افريقاي شمالي است.
صبر زرد بی‌ساقه است. البته برخی از آنها دارای ساقه‌ای بسيار کوتاه هستند. اين گياه ۸۰ تا ۱ سانتي متر رشد می‌کند و از طريیق پاجوش تکثيیر می‌شود. برگهای آن نيزه اي کلفت و گوشتی با لبه‌های دندانه‌دار است و رنگ آن سبز تا خاکستری می‌باشد. گلهای آن بر روی سنبله اي می‌رويند که گاه تا ۹۰ سانتيمتر درازا دارد. هر کدام از گلهای آن آويخته‌است و دارای جام لوله‌ای ۲-۳ سانتيمتری می‌باشد.
کِشتگاه
صبر زرد را از ديرباز در مناطق خشک‌تر گرمسيري و نيمه گرمسيري جهان، هم به عنوان گياه زينتي و هم گياه درماني کشت می‌کنند. در لوازم آرايشی بهداشتی کار برد بسياری دارد
خواص دارويی
اين گياه واجد ويژگی‌های مهم درمانی از جمله تقويت و تعديل سيستم ايمنی در بيماریهای التهابی و ويروسی ﴿مثل تبخال﴾ ، ترميم زخم، ترميم آسيب‌های ناشی از سوختگی و ضدالتهاب است. از جمله کاربردهای ژل صبرزرد، استفاده از آن در بيماری برگشت اسيد معده به مری است. اين بيماری به علت عدم کفايت اسفنکتر تحتانی مری ايجاد و برگشت محتويات اسيدی معده به مری بانی آسيب وارد آمدن به مخاط مری و نشانه هايی مانند سوزش سردل، سرفه‌های خشک، تنفس بدبو، خونريزی و زخم مری می‌شود. نحوه تاثير ژل صبرزرد هنوز مشخص نيست.
***********************
آب تره ، شاهي آبي
آب‌تَره، (نامهای ديگر: بولاغ اوتی، علف چشمه، شاهی آبی، ترتیزک آبی) (نام علمی: Nasturtium nasturtium-aquaticum, N. microphyllum) يکی از گياهان دارويی است.
آب تره گياهی است پايا و آبزی از تيره شب بو ها (Brassicaceae) به ارتفاع ۱۰ تا ۶۰ سانتی متر که غالباً در کنار جويبارها و مسير جريان آب و گاهی در باتلاق‌ها می‌رويد. دارای ساقه‌های خزنده است که از نقاط مختلف آن ريشه‌های کوچک و سفيد خارج می‌شود. گل هايش کوچک و سفيد و به صورت خوشه است نام اين گياه در گويش لری استان فارس(منطقه کامفيروز) «بکلو» می‌باشد و برای بيماريهایی مثل زردی نوزاد استفاده می‌شود
گياهان متنوع دارويي روستا هاي اطراف ساوه و بخش نوبران
با توجه به اينكه تنوع گياهان دارويي روستاهاي ساوه انكار نشدني است و در نويد هر بهار ساكنان روستا ها به دشت و كوه مي روند و بسان سنن پيشينيان خويش هزاران در هزار سال به جمع آوري گياهان دارويي براي رفع نياز خانواده خويش برمي ايند. نياز شديد به آموزش و روش حفاظت و تكثير اين گياهان امري است بسيار مهم و لازم. اگر يك گياهشناس و يك گياه پزشكي سري به اين روستا ها بزند شاهد تجربه و دانش نسل در نسل كشاورزان در اين باره خواهد بود و همپاي كشاورزان در بهار صدها گياه را مشاهده و مي تواند انها را به تصوير بكشد و با موارد مصرف دارويي اين گياهان نيز بيشتر اشنا شود.
اگر جايي از اين گياهان دارويي روستا هاي ساوه ياد نشده و اثاري به چشم نمي خوردند نه اينكه وجود ندارند . شايد گياه شناس و گياه پزشكي به سراغشان نرفته تا عكسي و گزارشي از انها تهيه نمايد و يا اگر گزارش و عكسي هم هست گوشه اي خاك ميخورد .
هر بهار شاهد رويش اين گياهان شفاء بخش هست كه تك تك از خاك قد ميكشند و شفاء و سلامتي را به ساكنان روستا ارمغان مي اورند. اگر كشاورزان به روش تكثير اين گياهان دارويي اشنا مي بودند ، عطاري هاي زيادي در روستا ها بوجود مي امدند كه خود يكي از عوامل و انگيزه مهم صنعت گردشگري و ثبات و دوام روستا هاست.
با توجه به گنجينه گياهان دارويي اطراف ساوه و روستا هايش زمينه بسيار عالي تحقيقاتي براي دانشجويان رشته گياه پزشكي ، كشاورزي ، گياه شناسي ، علوم طبيعي دانشگاههاي ساوه فراهم است تا بهترين تحقيقات علمي و پايان نامه هاي جامع خويش را در باره گياهان دارويي منطقه ساوه و روستا هايش به رشته تحرير در اورده و روشهاي حفاظت ، تكثير اين گياهان دارويي را به علاقه مندان و دست اندركاران كشاورزي بيان نمايند تا به اميد خدا زمينه رشد علمي اين شاخه كشاورزي در ساوه بيشتر فراهم ايد. با اين دانش نوين يعني روش تكثير و حفظ گياهان دارويي امكان اين هست تا زمينه جديد كارافريني براي جوانان ساوه و روستا هاي اطرافش فراهم شود و نويد اميدي است براي رشد كشاورزي در بخش گياهان دارويي اين منطقه.
با توجه به اينكه هزاران هزار نوع گياه دارويي در كشورمان وجود دارد كه حفاظت و توليد و تكثير اين گياهان ميتواند زمينه كار افريني بسيار درخشاني براي جوانان صاحب فن و كشاورزان گرامي به وجود اورد كه علاوه بر خود كفايي دارويي ، ما را به كشورهاي ديگر كاملا بي نياز سازد. كه زمينه اوليه ان پژوهش هاي علمي دقيق است. چه بسا گياهان دارويي فراواني در مناطق جغرافيايي ساوه و روستا هاي اطرافش وجود دارند كه هنوز شناخته نشده و شناسنامه دقيقي براي ان تهيه نشده. است و كارهاي تحقيقاتي اندكي در اين زمينه ديده ميشود. با همت ، تلاش و كوشش پژوهشگران دانشگاه ساوه اميد است اين امر تحقق يابد. براي تمامي تلاشگران عزيز در اين زمينه از خداوند طلب توفيق و عزت فراواني را مي نمايم.... مولف
گياهان دارويي در استان مركزي
227گونه گياه دارويي در سطح استان مركزي شناسايي شده است
اراك - رييس مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي گفت: 227گونه گياه دارويي با تطبيق اطلاعات گياهان استان با خبرگان محلي و عطاريها شناسايي شده است.
'حميد رضا ميرداوودي' روز سه شنبه در گفت و گو با ايرنا افزود: از اين تعداد 144گونه از سطح مراتع استان جمع آوري شده كه متعلق به 127جنس و 48تيره است.
وي گفت: تيره هاي گياهي Compositae با 17 گونه، نعناعيان (Labiatae) با 14 گونه، شب بو (Cruciferae) با 9 گونه، Leguminosaeبا 7گونه،Rosaceae با 10 گونه وتيره چتريان (Umbeliferae) با 7گونه بيشترين گونه هاي گياهان دارويي در استان مي باشند.
وي ادامه داد: استان مركزي به لحاظ قرار گفتن در زاويه برخورد دورشته كوه البرز و زاگرس داراي سيماي متغيري از نظر تنوع ژنتيكي گياهي است.
وي گفت: تعدادي از گياهان شامل زيره كوهي (Bunim persicum) در كوه زيره درحوالي روستاي در بند شهرستان زرنديه و همچنين به مقدار كمي در كوه پنگ شهرستان ساوه ، زرين گياه (Dracocephalum sp.) در ارتفاعات شرقي روستاي ياري آباد از توابع بخش نوبران شهرستان ساوه رويش دارند.
وي افزود: گزنه سفيد (Lamium album) و گزنه كبير ( Urtica dioica) در اطراف چشمه‌ها و
باريجه (Ferula gummosa) و لاله سرنگون (Fritillaria imperialis) در ارتفاعات فوقاني ديده ميشوند.
وي، زرين گياه، باريچه ، سماق، سقز، ساليكورينا، باباآدم، مريم نخودي، آويشن، موسير، لاله لاله واژگون، پرسياوش، زالزالك، تمشك، آنغوزه، وشا، غازياغي و قره داغ را از ديگر گياهان دارويي استان مركزي عنوان كرد.
وي ادامه داد: علي رغم تنشهاي محيطي طي قرون گذشته و بهره‌برداري بي‌رويه و غلط به ويژه در دو دهه اخير، هنوز هم توده‌هاي گياهي مفيد دارويي در مناطق مختلف استان يافت ميشوند.
وي گفت: بيش از يكهزار و 350گونه گياه دارويي و غير دارويي در سطح استان وجود رويش دارند.
منبع گزارش
کد:
http://www.irna.ir/NewsShow.aspx?NID=3015642
3
استان مركزي در ناحيه مركزي ايران و در موقعيت جغرافيايي َ58 - ْ48 تا َ05 - ْ51 طول شرقي و َ23 - ْ33 تا َ34 - ْ35 عرض شمالي واقع شده و سطحي معادل 2940000 هكتار را در بر گرفته است.، 735000 هكتار سطح اين استان را مناطق دشتي و 2205000 هكتار آن را اراضي كوهستاني وكوهپايه اي تشكيل داده اند. اين استان 8/1% از مساحت كل كشور را به خود اختصاص داده است.
استان مركزي از سمت شمال شرقي با استان تهران، از سمت شمال و شمال غرب با استان قزوين، از سمت غرب با استان همدان، از سمت جنوب و جنوب غرب با استان لرستان، از سمت جنوب و جنوب شرق با استان اصفهان و از سمت شرق با استان قم همسايه است.
بلندترين نقطه استان قله كوه اردهال در شهرستان دليجان با 3433 متر ارتفاع از سطح دريا و كم ارتفاع ترين نقطه آن دشتي در جنوب شهرستان ساوه با 950 متر ارتفاع از سطح دريا مي باشد. بر اساس تقسيم بندی اقليمی دومارتن اصلاح شده، استان مرکزی دارای اقاليم خشك بياباني سرد، خشك بيابانی فرا سرد، خشك بياباني معتدل، مديترانه اي فرا سرد، مديترانه اي سرد، نيمه خشک سرد، نيمه خشک فرا سردمی باشد و در اين خصوص ابتدا سطح استان بر روي نقشه براساس اقاليم موجود تقسيم‌بندي گرديد. الف- شامل مناطق كوهستاني شهرستانهاي سربند, آشتيان, بخشي از تفرش و ساوه و خمين.
ب- شهرستان اراك و بخش مركزي آن, محلات و قسمتهاي باقيمانده شهرستانهاي تفرش و خمين
ج- شهرستان دليجان و ساوه.
سپس جمع‌آوري اطلاعات مربوط به پوشش گياهي و همچنين گياهان دارويي ايران از منابع مختلف ( گياهان دارويي ايران در پنج جلد از دكتر علي زرگري, مفردات پزشكي دكتر يعقوب آينه‌چي, قانون در طب بوعلي سينا , گياهان دارويي طبيعي دكتر صمصام شريعت, گياهان دارويي سنتي ايران از مهندس غلامرضا امين , فيتوشيمي تعدادي از گياهان ناحيه كهكيلويه و بويراحمد از دكتر شهناز موثقي, فلورايرانيكا پروفسور رشينگر, فلوررنگي ايران از دكتر قهرمان و رستني‌هاي ايران ( سه جلد) از دكتر صادق مبين, پوشش گياهي استان مركزي از مطالعات هامون) انجام گرديد. در مطالعات اوليه كتابخانه‌اي تعداد 125 گياه دارويي و صنعتي در استان مركزي مشخص گرديد.
مطالعات اوليه در راستاي دو محور اساسي زير صورت خواهد گرفت:
1-جمع‌آوري و شناسايي گياهان دارويي و نگهداري حداقل يك نمونه كامل هرباريومي آن.
2- جمع‌آوري بذر و احداث كلكسيون گياهان دارويي كشور.
در فاز اول طرح كه جمع‌آوري و شناسايي ميباشد تعداد 144 گونه گياه دارويي وحشي به شرح ذيل از استان مركزي جمع‌آوري و شناسايي گرديد.
نتايج
از آنجا كه قاعده هرم نظامهاي طبيعي و ظرفيت‌هاي زيستي هر منطقه برگستره عرصه‌هاي پوشش گياهي آن قرار دارد, بنابر اين هر چه اين قاعده گسترده‌تر و پوشش گياهي آن غني‌تر و عرصه آن وسيعتر باشد, بافت زيستي آن منسجم‌تر, عناصر آن بيشتر و حيات در آن قوام و استواري بيشتري خواهد داشت. بر هين اساس و به دليل تنوع شرايط اقليمي, پوشش گياهي نسبتاً خوب و متبوعي در استان مركزي وجود دارد. براساس مدارك و استناد مكتوب علمي تاكنون بيش از 1200 گونه گياهي از سطح استان جمع‌آوري ودر هر باريوم مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي نگهداري ميشوند حاصل اين جمع آوريها و تطبيق آنها با منابع مكتوب و اطلاعات دارويي خبرگان محلي و عطاريهاي استان بيش از 227 گونه گياه دارويي را در سطح كل استان نشان داد كه از اين تعداد 144 گونه از سطح مراتع استان جمع آوري شده كه در 127 جنس و 48 تيره طبقه‌بندي گرديدند. خانواده‌هاي گياهي نعناعيان (Labiatae) با تعداد 14 گونه, آفتابگردان (Compositae) با تعداد 17 گونه, شب‌بو (Cruciferae) با تعداد 9 گونه, (Leguminosae) با تعداد 7 گونه و گل رز Rosaceae با تعداد 10 گونه و خانواده چتريان با تعداد 7 گونه بيشترين گونه‌هاي گياهان دارويي را در استان به خود اختصاص مي‌دهند ( نمودار 1). همچنين در جدول شماره يك, گياهان دارويي استان همراه با موارد مصرف تركيبات موثره و اندام مورد استفاده نشان داده شده‌اند. بيشترين گونه‌هاي گياه دارويي كه در سطح مزارع به صورت اهلي كشت ميشود به ترتيب از خانواده Rosaceae و Cucurbitaceae و Umbelliferae ميباشد ( نمودار شماره 2) كه بسيار از اين گونه‌ها و همچنين گونه‌هاي جمع‌آوري شده از سطح مراتع در كلكسيون گياهان دارويي استان مركزي واقع در علي‌آباد با هدف ايجاد زمينه و بستر مناسب براي تحقيقات بعدي كشت گرديده‌اند.
بحث و نتيجه‌گيري
استان مركزي باموقعيت خاص ژئوبتانيك و اقليمي خود داراي تنوع گونه‌اي نسبتاً خوبي است رويشهاي گياهي اين استان عمدتاً متعلق به ناحيه ايرانو- توراني ميباشد و استان به دليل قرا گرفتن در چنين خوردگي رشته كوههاي البرز و زاگرس داراي سيماي متغييري از نظر تنوع ژنتيكي گياهي و از جمله گياهان دارويي ميباشد, با ملاحظه پراكندگي منابع گياهي دارويي چنين به نظر مي‌رسد كه انتشار تعدادي از آنها در دو جهت ارتفاعي شمال به جنوب و شرق به غرب روي ميدهد به عنوان مثال از گياهان Teucrium polium , Thymus ssp. , Stachys lacandulifolia , Ziziphora cilinopdioides كه در بيشتر مراتع نيمه استپي استان مركزي پراكنش دارند. تعدادي از گياهان نيز رويشگاههاي محدودي دارند مانند زيره كوهي (Bunim persicum) كه در كوه زيره درحوالي روستاي در بند شهرستان زرنديه و همچنين به مقدار كمي در كوه پنگ شهرستان ساوه رويش دارد ، زرين گياه (Dracocephalum sp.) در ارتفاعات شرقی روستای ياری آباد از توابع بخش نوبران شهرستان ساوه پراکنش دارد،گزنه سفيد (Lamium album) و گزنه كبير ( Urtica dioica) كه نواحي مرطوب در اطراف چشمه‌ها رويش دارند همچنين بلوط كه در كوه پاکل شهرستان شازند رويش داشته را ميتوان نام برد. گياهاني نيز مانند باريجه (Ferula gummosa) و لاله سرنگون (Fritillaria imperialis) اختصاصاً در ارتفاعات فوقاني ( بيش از 2000 متر) ديده ميشوند. گونه‌هاي دارويي نسبتاً زيادي نيز پراكندگي وسيعي را در استان دارا هستند ودر واقع تغييرات ارتفاعي و نوع آب و هوا تاثير محدود كنندگي چنداني در پراكنش آنها ندارند كه از عمده‌ترين آنها ميتوان به Achillea wilhelmsil , Stachys inflata , Ziziphora tenuir اشاره كرد. به طور كلي ميتوان به اين نكته اشاره كرد كه علي رغم تنشهاي محيطي طي قرون گذشته و بهره‌برداري بي‌رويه و غلط بشر به ويژه در دو دهه اخير, هنوز هم توده‌هاي گياهي مفيد دارويي در مناطق مختلف استان يافت ميشوند. اين تحقيق توانسته از اين مجموعه, 144 گونه گياه دارويي را شناسايي و معرفي نمايد.
مديركل منابع طبيعي استان مركزي گفت: از ۴۵۴گونه گياه دارويي شناسايي شده دارويي ايران ۱۳۵گونه در اين استان است كه از بعد درماني و اقتصادي و اشتغال بسيار اهميت دارد.
تاریخ: پنج‌شنبه 14 بهمن 1389 - 08:25 عنوان: گياهان دارويي استان مركزي و ساوه
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
گياهان دارويي استان مركزي و ساوه
مطالعات صورت گرفته نشان مي دهد كه حدود ۲۰۵ گونه گياه نهاندانه از ۴۱ خانواده در ۳ دوره رويش كامل در منطقه وجود دارد.
عمده اين گياهان متعلق به خانواده هاي كاسني، نعناع، شب بو، گندميان، چتريان، پروانه آسا، ميخك، گاوزبان، لاله، ميمون و آلاله هستند.
درمنه و گون كه خاص استپ هاي بياباني ايران است به طور قابل توجهي در ناحيه جنوب شرقي و دشتهاي منطقه هفتاد قله رشد كرده اند.
همچنين از گياهان مهاجمي مانند چوبك، بومادران، گل گندم، باد بر، كنگر وحشي و خوراكي، شيرين بيان، ورك، فرفيون، اسفند، گوش بره و تلخك و گياهان دارويي و معطري مانند شيرين بيان، سوسن بر، كاكوتي، مريم نخودي، شرير، شاتره، ريواس، آلاله، بومادران، دزمنه صخره اي، شكر تيغال، شنگ،خاكشير، منداب، ازمك، چشم خروس دانه ريز، خوشك، چتر گندمي، بذر البنج، كماي ايراني و شمعداني كه در منطقه رشد و نمو كنند مي توان نام برد.
کد:
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=153174
3
گياهان دارويي ساوه
شهرستان ساوه به لحاظ پوشش گياهی جزو مراتع خوب استان ذکر گرديده است. از عمده ترين گونه های گياهی موجود در منطقه می توان به انواع درمنه، گون، کاروان کش، شيرين بيان، ورک، پونه، گل ماردار، لنگر، ريواس، جاجورغ و قاسنی اشاره نمود.
علف چشمه
آب‌تَره، (نامهای ديگر: بولاغ اوتی، علف چشمه، شاهی آبی، ترتيزک آبی) (نام علمی: Nasturtium nasturtium-aquaticum, N. microphyllum) يکی از گياهان دارويی است.
آب تره گياهی است پايا و آبزی از تيرهشب بوها (Brassicaceae) به ارتفاع ۱۰ تا ۶۰ سانتی متر که غالباً در کنار جويبارها و مسير جريان آب و گاهی در باتلاق‌ها می‌رويد. دارای ساقه‌های خزنده است که از نقاط مختلف آن ريشه‌های کوچک و سفيد خارج می‌شود. گل هايش کوچک و سفيد و به صورت خوشه است. نام اين گياه در گويش لری استان فارس(منطقه کامفيروز) «بکلو» می‌باشد و برای بيماريهايی مثل زردی نوزاد استفاده می‌شود.
2. علف چشمه نامهاي ديگر همچون بولاغ اوتي، حبالرشاد، غرهالعين و شاهي آبي دارد.
3. علف چشمه غالباً خام در سالاد و مانند سبزي خوردن مصرف ميشود.
4. علف چشمه كمبود ويتامين ث را جبران ميكند براي بيماري قند مفيد است.
5. براي بيماريهاي پوستي، اگزما، خارش دستگاه تناسلي به صورت دم كرده ميتوان استفاده كرد.
6. براي رشد مو و جلوگيري از ريزش علف چشمه را در آب جوش دم كرده صاف نموده موي سر را ماساژ دهيد.
7. براي درمان رماتيسم مزمن از علف چشمه مانند سبزي يا دم كرده آن استفاده شود. بهترين روش دم كرده آن است كه 30 گرم علف چشمه را در يك ليتر آب دم كنيم بعد ميل نماييم.
آب تره به علت ادرار آور بودن در بيماریهای مجاری ادرار مورد استفاده قرار می گيرد.
به گزارش خبرگزاری دانشجويان ايران به نقل از روابط عمومی مرکز بهداشت استان مرکزی،آب تره گياهی است که درکنارجويبارها و درمسير جريان آب می رويد و طبع آن گرم و مرطوب است.
آب تره يا علف چشمه حاوی مواد معدنی،آهن، ید، فسفر، منگنز، کلسيم ، ويتامين های C ، B ، A، پتاسيم، سديم و اسانس روغنی است.
اين گياه دارای خواص خلط آور،اشتها آور، تصفيه کننده خون، نيرو دهنده،آرام کننده دردهای عصبی،هضم کننده غذا و محرک مجاری تنفسی است.
آب تره دردرمان بيماری های مزمن نظيررماتسيم، بيماری های کليه، کبد، طحال، رفع چاقی،خرد کردن سنگ های کليه، بيماريهای پوستی و اختلالات هاضمه به کارمی رود.
شيره آب تره اثرات دفع رسوبات صفراوی و مجاری ادرار دارد که از آن بعنوان يک ضد عفونی کننده دستگاه تنفس استفاده می شود.
مصرف آن در درمان بيماری ديابت تاثير مثبت و شفابخش دارد .
شايان ذکر است اين گياه دارای اثرات ضد سرطان نيز می باشد.
کد:
http://www.mprn.ir/display_news.php?id=4353
تعريف آب تره ، علف چشمه
علف چشمه كه در زبان عربي به آن قره العين يا حرف الماء و در زبان كردي كو وزه له گفته مي شود، گياهي علفي و پاياست كه اختصاصا در چشمه ها، مجاري باريك آب ها و نواحي مردابي مي رويد. برگ هاي آن متناوب، گوشتدار و به رنگ سبز تيره و عاري از كرك است. در قسمت انتهايي ساقه آن گل هاي سفيدرنگي به شكل خوشه اي ظاهر مي شود.
قسمت مورد استفاده اين گياه: تمام گياه به حالت تازه.
تركيبات شيميايي: علف چشمه داراي آهن، يد، منگنز، كلسيم، گلوكزيد گوگرددار و محلول در آب به نام گلوكوتاستورتين و داراي ويتامين هايA ،C و به مقدار زياد ويتامينD است. خواص درماني علف چشمه: مدر و اشتها آور و به عنوان تصفيه كننده خون و رافع بيماري هاي ريه، سل، بيماري هاي معده و زردي از آن استفاده به عمل مي آيد. علف چشمه به حالت تازه يا خام داراي اثرضداسكوربوت قوي مي باشد به طوري كه مصرف آن عوارض ناشي از فقدان ويتامينC را در عرض مدت كوتاهي رفع مي نمايد. اين گياه براي بيماري مرض قند اثر مفيدي دارد. علف چشمه به علت اثري كه دارد در برونشيت هاي مزمن مي تواند مورد استفاده قرار گيرد، به علاوه چون دارويي است مدر، در مواردي آب آن در رماتيسم، نقرس، بيماري هاي كليه و طحال و كبد با آزمايش هايي كه به عمل آمده توصيه گرديده است. مطالعات دانشمندان نشان داده است كه مصرف اين گياه باعث كم شدن مبتلايان به بيماري قند مي شود و عده اي ديگر مصرف آن را در رفع خارش هاي مهبلي، تقويت پياز موي سر و ريزش مو بسيار موثر دانسته اند. اگر له شده علف چشمه و يا پخته شده آن را پس از افزودن30 گرم نمك طعام و500 گرم خود گياه را به صورت ضماد در آوريد در اولسرها و يا زخم هاي چركين از آن مي توان استفاده كرد كه بسيار موثر است و باعث بر طرف شدن التهاب زخم ها مي شود. طريقه مصرف: علف چشمه بايد به صورت خام و پس از شستشوي كامل و خوب مصرف گردد، يا اينكه شيره آن به حالت تازه مورد استفاده قرار گيرد، زيرا جوشاندن و يا پختن موجب از بين رفتن قسمتي از اسانس و كاهش اثر درماني گياه مي شود. در مورد عدم دفع ادرار مي توان نصف ليوان شيره گياه را با هم وزن آن روغن بادام يا روغن زيتون مخلوط نمود و مصرف كرد. در استعمال خارجي از اين گياه براي رفع لكه هاي پشت دست و صورت و ناحيه گردن استفاده مي شود. اگر شيره علف چشمه را با كمي عسل به خوبي مخلوط كنيد و بعد با پنبه آغشته به اين محلول به دست و صورت بماليد باعث از بين رفتن لكه ها مي شود. استفاده درست از سبزي ها و گياهان دارويي مساوي با سلامتي و عمر بيشتر است.
روزنامه رسالت، شماره 6890 به تاريخ 14/10/88، صفحه 19 (سلامت)
کد:
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2016883
علف هفت بند
علف هفت‌بند گياهی است از راسته گل ميخک (Caryophyllales) تيره هفت‌بندان (Polygonaceae) ازسرده هفت‌بندها (Polygonum).
راسته علف هفت بند Polyganales فقط دارای يک تيره به نام تيره پلی گوناسه يا علف هفت بند است. اختصاص گياهان اين راسته در مادگی آنهاست که از تخمدان سه برچه‌ای ولی يک خانه درست شده و محتوی يک تخمک ايستاده است. ميوه گياهان اين راسته به صورت فندقه‌ای مثلثی ، سه گوش و محتوی دانه‌ای با آلبومن حجيم نشاسته‌ای است.
مشخصات تيره علف هفت بند گياهانی دارای برگهای متناوب با گوشوارک و غلاف یا نيامی غشايی هستند. گل دارای گلپوش کاسبرگی يا گلبرگ مانند در چرخه‌های سه يا پنج تايی است.نافه در اصل شامل 6 پرچم در دو چرخه سه‌تايی است که به علت مضاعف شدن يا تحليل رفتن برخی از پرچمها ممکن است تغيير پيدا کند.مادگي دارای دو یا سه برچه به صورت تخمدانی یک خانه با يک تخمک راست و ايستاده است. دانه شامل آلبومن نشاسته‌ای است.
تيره پلی گوناسه دارای 30 جنس و در حدود 600 گونه است که 100 گونه آن درجنس ترشك ، 180 جنس در جنس پلی گونوم در حدود 12 گونه در جنس اريوگونوم و 125 گونه در جنس کوکولوبا قرار دارند. انتشار کلی اين تيره در مناطق معتدل سرد و سرد نيمکره شمالی است. از اين تيره 9 جنس و بيش از 77 گونه تقريبا در تمامی فلات ايران بطور پراکنده انتشار دارند.
صفات دستگاه رويشی
گياهان تيره پلی گوناسه غالبا علفهايی ايستاده هستند و به علت داشتن اندام زير زمينی و غده مانند معمولا پايا ولی عده‌ای از آنها نيز يکساله هستند و غالبا با از دست دادن ريشه اصلی دارای ريشه نابجا می‌شوند.
صفات دستگاه زايشی يا گل
گل ادينها به صورت گرزنهای دوجانبی يا يک طرفه کم گل و گاهی مانند ترشك در کنار برگها تشکيل چرخه‌های کاذبی را می‌دهند يا ممکن است به صورت پانيکول يا خوشه يا به صورت سنبله‌های انتهايی و گاهی نيز همراه با پوششی از منشا گريبانی مانند گل آذين اريگونوم باشد. گلها نر ماده ، منظم ، هميشه دارای مادگی ولی گلپوش و نافه در آنها دارای دو تيپ متفاوت است. ميوه به صورت فندقه ، سه گوش با گوشه‌ها يا دارای زاويه‌های غالبا بسيار برجسته و مشخص است. گرده افشاني در غالب گياهان اين تيره غير مستقيم و بوسيله باد يا حشرات انجام می‌شود.
جنس کاليگونوم يا اسکنبيل
گياهانی چوبی ، دارای ساقه‌های فراوان محکم و شاخه‌های درهم و انبوه با تقسيمات ثانوی به صورت شاخکهای نرم ، نازک و بند بندی هستند. گلها اندک ، دارای دمگل مفصلی ، نرماده ، گلپوش گلبرگ مانند ، چرخی ، مسطح يا مقعر است. در ايران اين جنس دارای 8 گونه است و در نواحی بيابانی و خشک می‌رويد.
جنس پتروپيروم يا کاروانکش
درختچه‌هايی با ساقه‌های فراوان ، فاقد خار ، ايستاده و با انشعابات يا شاخه‌های فراوان هستند. برگها متناوب یا تقريبا دسته‌ای ، خطی و باريک هستند. گلها کناری ، به صورت دسته‌ای مجتمع دارای دمگل باريک و نازک و در وسط مفصل دار است. گلها نرماده ، گلپوش چرخی و تقریبا گلبرگ مانند است. اين جنس در ايران دارای 3 گونه است.
جنس ريواس
گياهان پايا ، دارای ريشه ضخيم با برگهای پهن و رگبرگهای پنجه‌ای هستند. گلها نرماده ، کاسه سبز رنگ و تقسيمات خشک شده آن روی ميوه باقی می‌ماند. پرچمها 9 عدد ، تخمدان آزاد ، سه گوش با سه خامه کوتاه و کلاله‌های ديسک مانند و صفحه‌ای است. ميوه فندقه دارای سه پهلو يا زاويه برجسته و باله مانند است. اين جنس در ايران دارای 2 گونه است.
جنس اوکسی ريا
گياهانی پايا ، کوهستانی هستند. گلها نر ماده ، کاسه آن دارای 4 تقسيم سبز رنگ است. پرچمها 6 عدد و در مقابل تقسيمات کاسبرگ قرار دارند. تخمدان فشرده دارای 2 کلاله بدون ميله است. فندقه عدسی شکل است. اين جنس فقط دارای گونه اوکسی رياديژینا است که در ارتفاعات البرز و ارتفاعات سهند آذربايجان می‌رويد.
جنس اومکس
گياهانی علفی ، يکساله ، ظريف دارای انشعابات تقريبا دوشاخه‌ای و دارای بريدگيهای فراوان هستند. برگها متناوب ، علفی و کامل هستند. گل سبز رنگ و کناری يا محوری يا تقريبا به صورت چرخه‌ای قرار دارند. گلها پلی گام و يک پايه هستند. اين جنس فقط يک گونه امکس اسپينوسوس در ايران دارد که در نواحی جنوبی ايران مانند بوشهر می‌رويد.
جنس ترشک يا رومکس
گياهان يکساله ، دوساله ، يا چند ساله و پايا با برگهای متناوب و گلهای مجتمع در خوشه يا پانيکول هستند. گلها نرماده ، پلی گام يا دوپايه است. اين جنس در ايران بيش از 24 گونه دارد که در نواحی غربی ، ارتفاعات البرز و زاگرس و آذربايجان و جاهای ديگر ديده می‌شود.
جنس پلی گونوم يا علف هفت بند
گياهان يکساله يا پايا ، بندرت چوبی با ساقه کم و بيش برگ‌دار و غالبا نازک و ضعيف هستند. برگها کامل يا خيلی کم دارای دندانه‌های اره‌ای هستند. گلها نرماده و بندرت پلی گام هستند. اين جنس در ايران دارای 33 گونه است که برخی از آنها آبزی و برخی ديگر در کنار جويبارها می‌رويند و عده‌ای نيز با خشکی سازش يافته و تقريبا در تمام نقاط ايران انتشار دارند.
علف هفت بند گياهي است يكساله و داراي ساقه خوابيده كه طول آن به 50 سانتيمتر مي رسد. برگهاي آن ريز، نوك تيز و گلهاي آن ريز و كوچك و برنگ صورتي است. اين گياه در اكثر نواحي آسيا، اروپا و آفريقا و آمريكا مي رويد و در مقابل عوامل خارجي بسيار مقاوم است. بطوريكه حتي اگر لگدمال شود باز هم از بين نرفته است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)- منطقه خزر و به نقل از پايگاه اطلاع رسانی پزشکان ايران علف هفت بند در چمنزارها، كنار جاده ها، اراضي متروك و خرابه ها، مناطق سايه در و بين تخته سنگ ها مي رويد. اين گياه در اكثر نقاط ايران نيز وجود دارد.
کد:
http://www.mprn.ir/display_news.php?id=7928
فرنجمشك
فَرَنجمُشک (scutellaria lateriflora) گياهی پايا از تيره نعناعيان و يکی ازگياهان دارويي است. به آن فرنجمسک، فرنجموشک، افرنجمشک، ريحان قرنفلی، پلنگمشک، برنجمشک نيز گفته‌اند.
فرنجمشک مسکن و ضد اگزماي پوستی ناشی از استرس می‌باشد. از فرنجمشک برای تسکين و رفع درد و ناراحتی ناشی ازگوارش شامل گاز و باد معده نيز بهره می‌گيرند.
مشخصات
اين گياه دارای شاخه‌های پرپشت و متعدد است و به حالت خودرو در اکثر نواحی معتدل آسيا و اروپا (از جمله ايران) می‌رويد. برگهای اين گياه متقابل بيضوی و قلبی‌شکل و دندانه‌دارند. ريشه اين گياه کوچک و استوانه‌ای شکل و سخت و منشعب است. گلهايش سفيد يا گلی رنگند که به تعداد ۶ تا ۱۲ در کناره برگها مجتمع گرديده‌اند. ميوه‌اش فندقه و قهوه‌ای رنگ می‌باشد. اين گياه در طب به عنوان بادشکن و ضد تشنج و مقوی معده و معرق و زيادکننده ترشحات صفرا تجويز می‌شود. به علاوه در رفع سرگيجه، رفع حالت قی زنان باردار و بی خوابی و ضعف مصرف آن توصيه شده‌است.
فرنجمشك يك گياه بومى اروپاست ولى امروزه در تمام نقاط دنيا كشت مى شود. گياهى است پايا، چندساله به ارتفاع ۱۲۰- ۳۰ سانتى متر، داراى ساقه خميده، چندگوش، كركدار و منشعب. برگ هايش متقابل، تخم مرغى و با دندانه تيز است. گل ها داراى دم گل كوتاه، مجتمع در چرخه هاى كم و بيش يك طرفه محورى و به رنگ سفيد متمايل به صورتى است. فرنجمشك در زمان گل دهى بوى ليمو مى دهد و دانه هايش قهوه اى است، به طورى كه اگر انگشتانتان را روى برگ هاى گياه بماليد، احساس نوعى مزه ترش و شيرين شبيه ليمو به شما دست مى دهد.
محل رويش آن در ايران در جنگل گلستان، گنبد، دره هراز نزديك آمل، تنكابن، باختران و لرستان بوده و البته در اطراف تهران نيز يافت مى شود.
فرنجمشك تاثير فوق العاده اى در تسكين و رفع درد و نفخ معده، بى خوابى، درد قاعدگى و انواع سردردها دارد. براى اعصاب مفيد بوده و با ايجاد آرامش هر نوع فشار روحى و نگرانى عصبى را از بين مى برد. در رفع التهابات ناشى از گزش حشرات و تبخال جزء بهترين داروهاى گياهى به شمار مى رود. خوردن روزانه چاى فرنجمشك بهترين دارو براى رفع خستگى و اسپاسم عضلانى است.
بهترين راه براى استفاده از فوايد اين گياه، مصرف دم كرده و عصاره سرد آن است كه از طريق حل كردن ۲ قاشق مرباخورى برگ فرنجمشك در يك فنجان آب جوش يا آب سرد حاصل مى شود.
تاریخ: جمعه 6 اسفند 1389 - 00:30 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
گل قاصدك
گُل قاصِدَک که بنام‌های هند بابری، خبرآرو و کاسنی بری نيز معروف است گياهی است علفی و دائمی که ساقه آن به ارتفاع ۴۰ سانتی متر می‌رسد. اين گياه دارای ريشه‌ای است به رنگ قهوه‌ای مايل به زرد که پر از شيرابه سفيد رنگی می‌باشد.
نام علمی
(Taraxacum) نام علمی گياهی است که کاسنی زرد نام دارد نام علمی گل قاصدک (Cirsium vulgare) می‌باشد.
مکان رشد
در انتهای ساقه گل آن قرار دارد. برگهای گل قاصدک سبز رنگ و بریدگيهای مثلث شکل و نوک تيز دارد و بر روی سطح زمين می‌باشد. گل قاصدک در وسط چمن، حاشيه شوره زار، کنار جاده‌ها و اراضی باير و بطور کلی در همه جا می‌رويد و شايد دليل آن اين است که طبيعت می‌خواهد به انسان بگويد که در هر نقطه‌ای زندگی می‌کند نياز به اين گياه داريد و هنگاميکه آن را با وسائل مکانيکی و شيميایی از بين می‌بريد دوباره بعد از چندی سر از خاک بيرون می‌آورد. گل قاصدک در حدود ۱۵ نوع گوناگون دارد.
موراد استفاده
زنبور عسل اين گياه را بسيار دوست دارد و شهد زيادی از آن بدست می‌آورد. برگهای جوان گل قاصدک را معمولاً با سالاد می‌خورند و چون خيلی تلخ است بايد آن را با ترشي ياآبليمو مصرف کرد. از قسمتهای گوناگون گياه مانند ريشه، برگ وشيرابه آن در درمان استفاده می‌شود.
ترکيبات شيميايی
ريشه اين گياه دارای ماده‌ای تلخ به نام تراگزاسين، کولين و تاراگزاسترول می‌باشد همچنين در ريشه آن مقدار کمی تانن وجود دارد و نوعی الکالوئيد به نام تاکزين و تاراگزه رول در اعضای اين گياه يافت می‌شود. املاح كلسيم،پتاسيم،آهن،منيزيم، سديم، منگنز،فسفر،سيليس وگوگرد در اين گياه ثابت شده‌است.
خواص داروئی
اين گياه از نظر پزشکی قديم ايران سرد و خشک است و از ديرباز برای درمان بيماریهای کبدی بکار می‌رفته‌است.
محل رويش
پراکندگی اين گياه در کره زمين طوری است که در غالب نواحی اروپای شمالی، غرب آسيا، شمال آفريقا وآمريكاي شمالي می‌رويد. تا کنون بالغ بر ده گونه از اين نوع گياه شناخته شده‌است.
در زمانهای قديم گل قاصدك نامهای گوناگون داشت. از آن جمله يكی از اين نامها دندانهای Lövetannشير بود . امروزه هنوز اين گياه در نروژ و در آلمان دندانهای شير ناميده می شود .Löwenzahn اگر شما لحظه ای به گل قاصدك نگاه كنيد ، می فهميد كه چرا به دندانهای شير مشهور شده است . در گوشه ی هر برگ قاصدك دندانهای تيزی شبيه دندانهای شير موجود است . در اوايل ماه مه مزارع ، اطراف جاده ها و چمنزارها كاملاً زرد شده و درخشش مخصوصی می يابند . می دانيد چه اتفاقی افتاده است ؟ اين گل قاصدك هست كه گل داده است . با وجود اينكه گل قاصدك زمانی كه گل می دهد ، خيلی زيبا است ، ولی كسان زيادی نيستند كه وقتی كه اين گل را می بينند ، خوشحال شوند . كسی كه در باغچه و يا حياط منزل خود يكبار گل قاصدك داشته باشد خيلی به سختی قادر است كه از دست آن خلاص شود . اگر كوشش كنيد كه گل قاصدك را از ريشه بركنيد برعكس ممكن است كه به زياد شدن آن كمك كنيد . اگر ريشه ی گل قاصدك در حين كندن ، بشكند از هر قطع كوچكی كه بر زمين افتاده و باقی مانده است ، يك گل قاصدك جديد می رويد .
آيا تاكنون گل قاصدك را پوف كرده ايد ؟
اگر اين كار را كرده باشيد ، آنگاه به زياد شدن آن كمك بزرگی كرده ايد . چون همين عمل باعث می شود كه بذر گل قاصدك به اطراف پاشيده شود . بر بدن هر بذری يك قلم مو كه شبيه" پرچم نجات " است ، نشسته است . با كمك همين پرچم نجات آن دانه ريز می تواند چندين كيلومتر به همراه باد ، پرواز نمايد . اگر به يك دانه گل قاصدك توجه كنيد ، می توانيد ببينيد كه دارای قلابهايی است . بوسيله ی اين قلابها ، بذر گل قاصدك خود را به هر جايی كه در موقع افتادن از گل قاصدك برخورد كند ، نگه می دارد . در هر توپ گل قاصدك در حدود 200 دانه وجود دارد . اگر گل های قاصدك را مورد مطالعه قرار دهيد ، بزودی متوجه می شويد كه هر كدام با ديگری فرقهايی دارد و مختلف به نظر می رسد . گل قاصدكی كه در چمن حياط منزل می رويد با گل قاصدك باغچه مدرسه و يا كنار دريا فرق می كند . فقط در سوئد صدها نوع مختلف از گل قاصدك موجود است . گل قاصدك در حقيقت بسيار مفيد است . از برگهای گل قاصدك به عنوان سالاد می شود استفاده كرد . ريشه های گل قاصدك از هر گياه وحشی كه در سوئد می رويد مقوی تر است . اگر انسان مايل به خوردن ريشه های گل قاصدك باشد ، بايد اول آن را از طول قطعه قطعه كند و برای چند ساعت در آب سرد قرار دهد . در غير اين صورت مزه خيلی بدی دارد . سپس انسان می تواند يا آنها را بجوشاند و يا خام خام بخورد . انسان می تواند به وسيله گل قاصدك حلقه برای انداختن به گردن ، گردن بند و اینكه شيپور و یا خيلی چيزهای جالب ديگر درست كند . گل قاصدك همچنين برای زنبور و زنبور عسل مهم است . در يك گل قاصدك شربت زيادی موجود نيست ، ولی زمانی كه هزاران گل قاصدك گل می دهند يك ميز خيلی بزرگ غذايی برای حشرات آماده شده است .
کد:
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=2611
از گل قاصدك با آن ساقه ترد و شكننده و تصوير آشنای دانه هايش كه در زمان شكفتن گل سوار بر باد جابه جا می شود هر چيزی را می توان انتظار داشت جز اين كه در دام فناوری نوين افتاده و دستمايه ساخت لاستيك های جديد خودرو يا داروهای جديد پزشكی شود. جدا شدن سر گل قاصدك جديدی كه به لطف مهندسی ژنتيك دستكاری شده برای دقايقی به خروج شيره سفيد رنگی منجر می شود كه همين به دانشمندان امكان می دهد در مقايسه با گل های قاصدك های معمولی ۵ برابر بيشتر شيرابه گياهی استحصال كنند؛ همان شيرابه ای كه به لاتكس يا لاستيك خام مشهور است.
محققان انستيتوی تحقيقات فرون هافر آلمان كه اين فناوری را توسعه داده اند معتقدند اين پژوهش جديد در نوع خود می تواند به ارقام متنوعی از محصولات جديد يا ارزان تر شامل لاستيك های جديد خودرو يا حتی تركيبات دارويی نوين بينجامد. اين محققان آنزيمی را كه مسوول پليمريزه شدن سريع است، شناسايی كرده و توانسته اند آن را از دور خارج كنند. به گفته محققان، در صورتی كه اين گياهان به مرحله كشت انبوه و در مقياسی وسيع برسند، هر هكتار بين ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ كيلوگرم لاتكس در فصل رويش توليد خواهد كرد. فناوری استحصال لاستيك خام از گياهان وحشی در حالی صورت می گيرد كه هزاران سال است عمده لاستيك خام جهان يا همان كائوچو از درختان كائوچوی نواحی گرمسيری به دست می آيد. يك برش مورب روی تنه درخت باعث بيرون آمدن شيرابه سفيد رنگ درخت يا همان لاستيك خام به درون ظروفی می شود كه به درخت آويزان شده و پس از برداشت می توان سرانجام این محصول طبيعی را به انواع گوناگونی از مواد مختلف تبديل كرد؛ اما لاستيك طبيعی حاوی مقادير ناچيزی از ناخالصی ها با منشاء زيستی است كه البته برای لاستيك سازان خودرو نامطلوب نيست، چون اين ناخالصی ها به لاستيكی كه در معرض فرآيند جوش حرارتی بالای لاستيك و فلز قرار می گيرد قابليت ارتجاعی و كشسانی می بخشد و صنايع لاستيك سازی به طريق ديگری نمی توانند به آن نائل شوند؛ هر چند اين ناخالصی برای صنعت خوشايند است، اما در جايی ديگر نوعی آلايندگی به شمار می رود. مثلا برای افرادی مثل پرسنل خدماتی بيمارستان ها همين ناخالصی ها می تواند سبب تحريك واكنش های حساسيت زای تهديدكننده سلامت و طول عمر شود. لاستيك مصنوعی يا نفت محور در نوع خود ناخالصی های كمتری از لاستيك طبيعی دارد و همين ويژگی آن را برای كاربردهايی مثل دستكش های فاقد حساسيت مطلوب می سازد؛ اما لاستيك استحصالی از گل قاصدك، هم دارای خاصيت ارتجاعی لاستيك طبيعی بوده و هم فاقد ذرات آلرژی زاست و به همين دليل جايگزين مطلوبی برای شيرابه درختان كائوچو محسوب می شود. متأسفانه لاتكس استحصالی از گل قاصدك نيز به آسانی به دست نمی آيد، چون شيرابه گل قاصدك در مجاورت هوا از حالت مايع به جامد تغيير شكل می دهد كه همان فرآيند پليمريزه شدن (بسپارش واژه پيشنهادی فرهنگستان برای پليمريزه شدن) است. از طرفی برای تهيه تربانتين و نفتا معمولا نياز به استخراج شيميايی از بقايای خرد شده گل های قاصدك روسی است. به همين منظور برای حذف فرآيند پلی فنول اكسيداز كه آنزيم مسوول تغيير اين فاز به شمار می رود، دانشمندان آلمانی دست به كار مهندسی كردن ويروس مخصوصی شده اند. اين ويروس موجب حذف اين بخش از توالی ژنتيكی نامطلوب از دی ان ای گل قاصدك روسی شده و با جدا شدن سر يك گل قاصدك آلوده شده، شيرابه گل يا همان لاستيك خام شروع به خروج آزادانه می كند. لاستيك حاصل از گل قاصدك ارتجاعی و فاقد ذرات آلرژی زاست به همين دليل جايگزين مطلوبی برای شيرابه درختان محسوب می شود. حذف فرآيند پليمريزه شده به معنی آن است كه شيرابه گل قاصدك يا همان ماده لاستيك خام را می توان با استفاده از سانتريفيوژی كم سرعت برداشت كرد كه در نوع خود گزينه جايگزينی آسان تر و ارزان تر نسبت به حلال های شيميايی به شمار می رود. بعلاوه حذف اين فرآيند به مفهوم آن است كه در مقايسه با فرآيند استخراج شيميايی می توان ميزان لاستيك خام برداشتی را تا ۵ برابر افزايش داد.
به اعتقاد محققان، لاتكس فاقد حساسيت زايی تنها يك كاربرد بالقوه برای لاتكس حاصل از گل قاصدك محسوب می شود و چنانچه بتوان ژن های حذف كننده پليمريزه شدن را از كار انداخت، می توان با استفاده از همين شيوه ژن های ديگری اضافه كرد كه ديگر آنزيم ها را توليد می كنند. ازجمله آنزيم هايی كه محققان می توانند با استفاده از اين متد اضافه كنند شامل انسولين برای بيماران مبتلا به ديابت، قندهای مصنوعی و تركيبات دارويی برای ديگر بيماری هاست؛ البته محققان در حالی از اين رويكرد جديد خود سخن می گويند كه فرآيند افزودن ژن ها به مراتب بحث انگيزتر از حذف ژن هاست. در واقع استفاده از حامل های ويروسی و هر گونه اقدام و تلاشی برای تدارك محصول قابل برداشتی از گل های قاصدك تراريخته، مقاومت شديدی را از جانب گروه های مخالف با محصولات تغيير يافته از لحاظ ژنتيكی مطرح خواهد كرد. در اروپا تغيير و اصلاح ژنتيكی گياهان امری مطرود تلقی می شود، اما آمريكايی ها تمايل دارند نگرش آزادانه تری نسبت به اين روند داشته باشند، بويژه وقتی در مورد محصولات غيرغذايی اعمال می شود. شايد به همين علت است كه محققان آلمانی سعی دارند با استفاده از متدهای اصلاح نژادی رايج و سنتی به سراغ اين ژن خرابكار گل قاصدك بروند و البته مدت زمانی ۵ ساله را برای نتيجه گيری پيش بينی می كنند. در همين ارتباط، محققان دانشگاه ايالتی اوهايو نيز كه روی همين طرح كار می كنند معتقدند چنين زمانی طولانی است، اما حذف فرآيند پلی فنول اكسيداز را كشف بسيار خوبی عنوان می كنند و احتمال می دهند تغيير و اصلاح ژنتيكی گل قاصدك بر تعداد كاربردهای بالقوه آن خواهد افزود. تحقيقات اين محققان بر يافتن نژادهايی از گل قاصدك متمركز است كه بتواند مقادير بيشتری لاستيك خام را در شيرابه خود توليد كند. محققان معتقدند اگر يك گل قاصدك دارای ۱۰۰ بذر باشد (كه معمولا بيشتر است)، شما ۱۰۰ گياه داريد كه هر يك توليدكننده ۱۰۰ دانه است و می توان مشاهده كرد كه با چه سرعتی توليد افزايش می يابد؛ اما پيش از هر چيز بايد به نخستين گياه دست يافت كه تلاش زيادی را می طلبد
کاسنی معمولی (نام علمی: Cichorium intybus L.) گياهی است از راسته گل مينا (Asterales) تيره گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae) از سرده كاسني ها (Cichorium). از اين گياه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است. کاسنی معمولی، يک گياه دارويی پايا با گلهای آبی يا ارغوانی است. کاسنی در اصل بومی جهان قديم است و بعداً در قاره آمريكا نيز به‌صورت گياه خودروی کنار جاده‌ای درآمده است. منشا اصلی اين گياه اروپاي مرکزی، مناطق غربی و مرکزی آسيا و شمال آفريقا است و پراکندگی وسيعی در نواحی مختلف ايران به خصوص شمال ايران، آذربايجان و مناطق کوهستانی خراسانو همچنين اين گياه را می توان براحتی و فراوانی در دشتهای شهرستان اقليد ديد. به آب و هوای خنک، آفتابی يا کمی سايه نياز دارد و گرمای شديد تابستان راتحمل نمی کند.
خواص دارويی
طبيعت آن سرد و تر است. برطرف کننده تشنگی مفرط، مدر صفرا، تب بر، درمان ديفتري، تصفيه خون، درمانگر بيماريهای پوستی. ريشه کاسنی مدر و تب بر بوده و به عنوان اشتها آور و صفرا آور مورد مصرف قرار می گيرد. گل کاسنی به عنوان ملين و افزاينده صفرا مورد استفاده قرار می گيرد.
شرح تيره کاسنی
Compositaeتيره مهمی از گياهان گلدار پيوسته گلبرگ و شامل تقريباً 9000 جنس و متجاوز از 20000 گونه است که در تمام نقاط کره زمين و حتی در مناطق مختلف يک ناحيه بافت می شود. گياهان اين تيره عموماً علفی، يکساله يا پايا و بندرت به صورت درختچه های کوچک يا درخت های کوچک می باشند برگهای آنها دارای شکل و ظاهر بسيار متنوع در گونه های مختلف است بطوريکه کليه حالات ممکن است سازش برگ با محيط زندگی در آنها قابل تشخيص می باشد و فقط تنها صفتی که در همه آنها عموميت دارد فقدان زائده زير برگ يعنی استيپول در آنهاست. در بين آنها به تفاوت انواعی با برگهای ساده به وضع متناوب يا متقابل بندرت مرکب از برگچه های شانه ای و يا پنجه ای با پهنک منقسم به قطعات متحدالشکل مشاهده ميگردد. از اختصاصات اين گياهان آن است که عموماً گلهايی مجتمع به صورت گل آذين کاپيتول دارند و اين خود باعث می گردد که در همان نظر اول پی به تشخيص تيره اين گياهان برده شود. در قاعده کاپيتولهای اين گياهان نيز تعدادی براکته مختلف الشکل در يک چند رديف ديده می شود که مجموعاً انولوکر نام دارند علاوه بر براکته های مذکور که براکته خارجی ناميده می شوند براکته های داخلی نيز در کاپيتولها به تفاوت وجود دارد که در قاعده گلها بر روی نهنج قرار دارند اينگونه براکته‌ها به علت فشردگی زياد به صورت زبانه نازک و ظريف و تار مانند و غيره در آمده اند براکتر های داخلی ممکن است اصولاً در کاپيتول بعضی اين تيره ديده نشود. گلهای هر کاپيتول ممکن است لوله ای زبانه ای يا به هر دو صورت و يا آنکه مرکب از دو لوب متمايز باشد تعداد گلهای کاپيتولها نيز ممکن است کم و يا آنکه خيلی زياد باشد مانند آنکه در گل آفتاب گردان تعداد گلها به 1000 می رسد در حاليکه در برخی Xanthum ها هر کاپيتول دارای بيش از يک گل نيست گياهان تيره کاسنی را با توجه به نوع گلهای واقع بر نهنج به چهار تيره فرعی زير تقسيم می کنند.
Tubuliflorae : دارای گلهای لوله ای
Liguliflorae : دارای گلهای زبانه ای
Radiae : دارای گلهای لوله ای و زبانه ای
Labiatiflorae : دارای گلهای مرکب از دو لب
گياهان تيره کاسنی دارای صفات تشريحی غير يکسان اند بنحوی که انتخاب يک صفت که لااقل بتواند در دسته بزرگی از آنها عموميت داشته باشد کم است.
خلاصه مشخصات تشريحی گياهان اين تيره بقرار زير است :
1- وجود آبکش داخلی در Liguliflorae ها
2- وجود تارهای غير ترشحی به اشکال مختلف
3- وجود تارهای ترشحی که معمولاً شامل يک پايه کوتاه و منتهی به چند سلول در قسمت آزاد خود می باشد.
4- وجود مجاری ترشحی شيزون و مجاری شيرابه و يا سلولهای ترشحی
5- وجود دسته های فيبر بر روی حلقه ای در خارج آبکش گياهان علفی
مقايسه اثر ضد باكتري عصاره الكلي گياه كاسني با انتي بيوتيك هاي چنتامايسين و سفالكسين
زمينه و هدف: اگرچه از آنتی بيوتيک ها به عنوان درمان مرسوم در بيماريهای عفونی استفاده می شود اما اين درمانها با مشکلات زيادی از جمله عوارض جانبی ناخواسته و مقاومت نسبت به آنتی بيوتيک ها همراه می باشد. گياهان می توانند به عنوان يک جانشين مناسب داروهای شيميايی در نظر گرفته شوند؛ زيرا ممکن است دارای عوارض جانبی کمتری نيز باشند. گياه کاسنی (Cichorium Intybus L) يکی از گياهانی است که به سهولت در بسياری از مناطق ايران يافت می شود. با توجه به دارا بودن اثرات ضد ميکروبی اين گياه، مطالعه حاضر با هدف مقايسه اثر ضد باکتری عصاره الکلی گياه کاسنی با آنتی بيوتيک های جنتامايسين و سفالکسين انجام شد.روش بررسی: در اين مطالعه تجربی اثر ضد باکتری عصاره گياه کاسنی و مقايسه آن با آنتی بيوتيک های سفالکسين و جنتامايسين بر روی استافيلوکوک اورئوس در محيط کشت بلادآگار و باکتريهای اشريشيا کلی، پروتئوس، کلبسيلا و سودومونا در محيط کشت مولر هينتون مورد بررسی قرار گرفت. با افزودن عصاره الکلی %20 گياه کاسنی و قرار دادن ديسک های آنتی بيوتيک جنتامايسين و سفالکسين در محيط کشت حاوی باکتری ميزان هاله عدم رشد باکتری اندازه گيری شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمونهای Mann-Whitney و Kruskal-Wallis و در سطح معنی داری P?0.05 مورد تجزيه و تحليل آماری قرار گرفتند.يافته ها: عصاره الکلی کاسنی اثر ضد باکتری بر روی استافيلوکوک اورئوس داشت اما اين تاثير کمتر از جنتامايسين و سفالکسين بود؛ اين عصاره اثری روی باکتری های اشريشياکلی، پروتئوس، کلبسيلا و سودومونا نداشت؛ بيشترين اثر ضد باکتری جنتامايسين بر روی اشريشياکلی، استافيلوکوک اورئوس و کلبسيلا بود و بر روی سودومونا هيچ اثری نداشت. بيشترين اثر ضد باکتری سفالکسين بر روی استافيلوکوک اورئوس و کمترين آن بر روی کلبسيلا و بر روی سودومونا هيچ اثری نداشت.نتيجه گيری: عصاره الکلی کاسنی بر روی استافيلوکوک اورئوس دارای اثر ضد باکتری است و از آنجا که اين باکتری يک باکتری گرم مثبت می باشد، شايد عصاره کاسنی فقط دارای اثرات ضد ميکروبی بر روی باکتری های گرم مثبت باشد که جهت تاييد اين موضوع نياز به مطالعات بيشتری می باشد.
دركتب طب سنتی با نام های « هند با » ، « كاسنی تلخ » ، « كاسنی وحشی » و « كاسنی صحرايی » نامبرده شده است. به فرانسوی Chicoree و به انگليسی Chicory گفته می شود . گياهياست از خانواده Compositae جنس Cich orium كه به دو گونه مغروفان كه يكی بيشتر مصارف غذايی و سالاد دارد و ديگر ی مصرف طبی دارد كاشته می شوند و نام علمی انها به ترتيب Cichorium endevia L. ( كاسنی انديو ) و دومی Cichorium intyus L يا كاسنی وحشی Chicoree sauvage می باشد.
مشخصات گياه
كاسنی انديو كه به منظور مصارف غذايی و سالاد بيشتر كاشته می شود شامل چند رقم است كه در سبز كاری رايج است يكی انديو پيچ كه به فرانسوی Chicoree frisee و به انگليسی Curly endive گفته می شود و ديگری انديو سكارول كه به فرانسوی Chicoree scarole و به انگليسی Escarole می نامند . اين ارقام دارای برگهاو ساقه های گوشتی سفيد نرم و ترد و ابدار تر از كاسنی وحش هستند . كاسنی های انديو پرورشی فوق نيز دارای خواص طبی ولی خيلی ضعيفتر از كاسنی وحشی است.
نوع ديگری بنام « هند بابری » يا « كاسنی بری » كه به فرانسوی Pissenlit و به انگليسی Dandelion گويند نيز به صورت پرورشی و اهلی ان در سبز يكاری مرسوم است كه ان هم با سالاد خورده می شود .
كاسنی وحشی يا هند با گياهی است پايا با ساقه های ان در مردصحرايی ان كوتاه ۱ – ۵/۰ متر ولی اگر ان را پرورش دهند تا ۲ مترمی رسد و برگهای ان كه از يك طرف كركدار است دارای بريدگی های عميق ، گلهای ان ابی و دانه های فندقه كوچك دراز ۴ وجهی خاكستری است . ريشه ان عمودی ضخيم به ضخامت ۳ – ۲ سانتی متر و درازای ۶۰ – ۵۰ سانتی متر ، رنگ پوسته خارجی ريشه قهوه ای و داخل ان سفيد و دارای شيربه سفيد رنگی است .
كاسنی در انواع اقليمهای مختلف بخصوص در مناطق معتدله دنيا می رويد ، معمولا در اراضی موات و ابير در قسمتهای سايه مرطوب و كم نور رشد می كند. برای توليد برگ و ريشه و دانه ان در شرائط اب و هوای مناطق معتدله ايران تخم ان را در بهار می توان كاشت. معمولا تخم را قبل از كاشت چند ساعت در اب خيس می كنند و پس از بيرون اوردن و باد دادن می كارند. فاصه بوته ها از طرف ۲۵ سانتی متر گرفته می شود .
پس از ۲ – ۱ هفته جوانه می زند . از برگ ان در تير و مرداد می توان ااستفاده كرد و ريشه ان را درمهر و ابان می توان برداشت نمود . برای توليد دانه پس از بيرون اوردن ريشه های ان تعدادی از ريشه ها كه ردش كافی نموده و قوی و سالم باشند انتخاب و بی درنگ مجددا در زمينی كه قبلا تهيه و اماده شده و كود داده شده است می كارند.
اين پايه ها در بهار رشد نموده و در پاييز سال بعد به دانه می نشيند و می توان محصول دانه ان را برداشت نمود بين ارقاام مختلف كاسنی وحشی (Cichorium intybus ) يك واريته خاصی هست كه ان را كاسنی با ريشه كلفت می نامند ( Chicoree a grosse racine ) و معمولا در اراضی بایر و موات كنار جاده ا می روید و اگر ان را به طور پرورشی و با مراقبت مزروعی بكارند ريشه ان خيلی ضخيم و كلفت می شود كه ان را كاسنی قهوه می نامند. ( Chicoree a café ) و ريشه ان پس از خشك شدن و بو دادن به صورت گرد به قهوه اضافه ميشود البته از نظر طعم خوب است ولی از نظر عطر ، بوی قهوه طبيعی اصيل را نميدهد.
كاسنی وحشی تقريبا دراغلب مناطق ايران ميرويد و در دامنه های البرز ، راه قزوين رشت ، اطراف تهران ، اروميه ، رشت در لاهيجان و در فارس ، بلوچستان ، ابادان و خراسان انتشار دارد.
تركيبات شيميايی
در برگ كاسنی علاوه بر املاح معدنی گلوكوزيد سيكوری ئين نيز يافت می شود. ودر ريشه كاسنی علاوه بر گلوكوزيد سی كوری ئين دو ماده تلخ به نام های لاكتوسين و اينتی بين و ارسنيك ( در حد ۰۱/۰ ميلی گرم در ۱۰۰ گرم ريشه ) يافت می شود وبه علاوه دارای مواد قندی ، رزين ، تانن ، لعاب ، اسانس ، و پكتين است. برگ و ريشه كاسنی تلخ می باشد. در كاسنی پرورشی انديو در هر يك صدگرم ساقه های گوشتی خوردنی خام ان مواد زير وجود دارد.:
اب ۹۳ گرم ، پروتئين ۷/۱ گرم ، مواد چرب ۱/۰ گرم، هيدراتهای كربن ۳ گرم، كلسيم ۸۱ ميلی گرم ، فسفر ۵۴ ميلی گرم ، اهن ۷/۱ ميلی گرم ، سديم ۱۴ ميليگرم ، پتاسيم ۲۹۴ ميليگرم ، ویتامين A ۳۳۰۰ واحد بين المللی ، تيامين ۰۷/۰ ميلی گرم ، رايبوفلاوين ۱۴/۰ ميلی گرم ، نياسين ۵/۰ ميليگرم ، ويتامين C ۱۰ ميليگرم .
خواص –كاربرد
كاسنی از نظر طبيعت طبق نظر حكمای طب سنتی تر و تازه ان سرد و تر است واجزا ء گرم لطيفی نيز دارد كه طبق نظر حكمای طب سنتی ايران با شستن برگ از بين می رود به همين دليل است كه توصيه ميشود برگ كاسنی تازه نبايد شسته شود و برای تهيه جوشانده بايد ناشور ان مصرف شود، منتهی وقتی اماده شده صاف می كنند بعد مصرف می نمايند . ازنظر خواص معتقدندكه كاسنی مسكن حدت حرارت خون و صفرا و تشنگی است.
ماليدن اب برگ ان تنها و يا با سركه برای سردردهای گرم و صفراوی نافع است و اگر اب برگ ان با صندل سرخ و سركه وگلاب مايده شود برای مخملك خوب است و اگر اب بر گ ان با سركه و يا دوشاتب ( اب انگور كه ثلثان شده باشد ) ماليده شود برای ورمهای گرم چشم و درد چشم نافع است. و ضماد كوبيده ان برای ورم ملتحمه و درد چشم مفيد است. ضماد اب برگ ان با ارد جو برای خفقان وتقويت قلب و تحليل ورم و اشاميدن اب برگ ان برای باز كردن گرفتگی های كبد و طحال و يرقان و استسقای گرم وتقويت كبد و تسكين حرارت خون و التهاب معده و پاك كردن مجاری ادرار و كليه و هر چه بيشتر تلخ باشد در رفع ناراحتی های كبد موثر تر است. خوردن برگ ان با سركه مسكن صفرا و برای بند اوردن اسهالهای صفراوی و اشاميدن دم كرده برگ تازه و گل و تخم و رسشه ان به تنهايی و یا با تخم افتيمون ( كشوت ) يا سكنجبين برای تبهای كهنه و استسقا و طحال مفيد است و ضماد ان با ارد جو و سركه برای درد های مفاصل گرم و نقرس گرم و ورمهای گرم مفيد است مقدار خوراك از اب ان تا ۲۰۰ گرم و تخم ان از نظر طبيعت سرد و خشك ميدانند واز نظر خواص معتقدندكه جانشين برگ ان است مقدار خوراك تخم ان ۲۰ – ۵ گرم می باشد. ريشه ان را از نظر طبيعت گرم و خشك می دانند و مقدار خوراك از ريشه ان به طور ساده ۲۰ – ۴ گرم و در دم كرده ها ۵۰ – ۲۰ گرم ميباشد. دم كرده برگ كاسنی : ۱۵ – ۱۰ گرم برگ كاسنی را با هزار گرم اب جوش دم كرده و صاف نمايند و برای تقويت معدهو ناراحتی كبد يك فنجان قبل از غذا مصرف نمايند.
دم كرده ريشه كاسنی : ۳۰ – ۲۰ گرم ريشهكاسنی را با هزار گرم اب جوش دم كرده صاف نمايند برای تقويت معده و ناراحتی كبد ، يك فنجان قبل از هر غذت مصرف نمايند.
عصاره برگ كاسنی : برگ خشك كاسنی ۱ واحد ، اب مقطر جوش ۸ واحد . برگها را نيم كوب كرده و مدت ۱۲ ساعت در ۶ واحد از اب دم كرده و با فشار صاف كنند و تفاله باقيمانده را در باقيمانده اب جوش دم كرده صاف نمايند . دو صاف را مخلوط كرده و در حمام ماريه به غلظت عصاره نرم قوام اورد مقدار خوراك برای تقويت معده ۱۰ – ۱ گرم است. در مورد تبهای نوبه ای كه چندين با ر قطع شده و دوباره بر می گردد ، بخصوص در فصل بهار ، رژینم بسيار موثری از شيره برگ كاسنی و شيره برگ شاهتره به ترتيب زير عمل شود:
شيره برگ تازه كاسنی ۱۵۰ گرم ، شيره برگ تازه شاهتره ۱۵۰ گرم و با ۱۵۰ گرم سكنجبين عسل مخلوط كرده در فصل بهار هر روز ناشتا از ۲۰ روز تا يك ماه بتدريج بخورند ازاثر بسيار مفيدی دارد. در هندوستان گياه كاسنی انديو كاشته می شود و به عنوان محلل ، خنك كننده و در موارد ناراحتی های صفراوی كاربرد دارد. از ريشه ان بهعنوان تونيك و در موارد كمی اشتها و سوء هاضمه وتب استفاده می شود .ميوه ان خنك كننده و در موارد تب و ناراحتی های صفراوی و يرقان مصرف می شود. از كاسنی وحشی به عنوان تونيك ، قاعده اور والكسه تريك و از گياه پرورشی اين نوع كاسنی وحشی نيز به عنوان تونيك ، تب بر ، رافع قی و اشفتگی و درموارد اسهالو بزرگ شدن طحال و از ريشه ان به عنوان مدرو مقوی معده استفاده می شود . توضيح : الكسه تريك عاملی است كه مقاومت بدن را در مقابله با عفونتها و مسموميتها افزايش ميدهد.
Picride و گياه ديگری است از خانواده كاسنی Compositae كه به فرانسوی Picride گفته می شود نام علمی ان Picris hieracioides L . می باشد . چون برگهای انی گياه تلخ و شبيه كاسنی است به ذكر ان مبادرت می شود.
مشخصات
گياهی است دوساله و چند ساله به بلندی ۸۰ – ۳۰ سانتی مترو تمامی گياه پوشيده از كرك يا پرز خشن و برگهای ان در قسمت پايين ساقه بلند ، موجدار و برگهای بالای ساقه نيزه ای خطی و گلهای ان زرد است. اين گياه در اطراف تهران دربند و شميرانات می رويد. در اروپا و اسيا و درهندستان در ارتفاعات هيماليا انتشار دارد. در كتاب طب سنتی چين Pentsao از گونه ديگری در چين نام ميبرد كه نام علمی ان Picris repens Loureiro است و گياه شناس ديگری به نام De Candolle ان را به نام Barkhausia repens ميشناسد . چينی ها معتقدند كه اين گياه از ايران به چين وارد شده و انتشار يافته است و در داروخانه های چين ريشه اين گياه به قطر يك مدادو به طول ۵ – ۳ سانتی متر عرضه ميشود كه دارای مزه تلخ است.
خواص – كاربرد
از گونه Picris hieraacioides در هندو چين از برگهای ان كه شبيه برگ كاسنی است به عنوان تب بر استفاده ميشود ( كروست و پتلو – فوكود}و از گونه Picris repens در چین از ريشه ان به عنوان تونيك وقابض و تب بر و محلل استفاده می شود . و در ساتان Kan در چين بخصوص در مورد كودكان مبتلا به بيماری ماراسكوس يعنی كودكانی كه در اثر اسهال ممتد يا ضعفهای ديگر بسيار ضعيف و شبيه اسكلت ميشود تجويز می شود. در مورد معالجه اسهال خونی هم اين دارو و درچين شهرت دارد. در استعمال خارجی اين دارو را با مثانه غاز كوبيده و مخلوط كرده و روی انواع بواسير و زخمهای سرطانی می اندازند.
تاریخ: شنبه 7 اسفند 1389 - 01:00 عنوان: پاسخ به «گياهان دارويي در ايران وجهان»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
دوست عزيز سوه ممنونم از لطفتون .تو اطراف ساوه كلي گياهان دارويي با ارزش هست. چه خوب مي شد اگه دانشجويان كشاورزي ساوه يك تحقيق جامع و كاملي در اين باره مي نوشتند. تا همه ساوجي ها از ان بهره مند ميشدند.
با توجه به اينكه ساوه و روستاهاي اطرافش و كوهها و دشتهايش داراي گياهان طبيعي بسيار مفيد خود رو هستند ميتوان از اين امكان براي رشد و جلب گردشگري استفاده و سرمايه گذاري كرد. زيرا باعث جلب توجه گردشگران ديگر شهرها ميشود .
مراكزي مانند سايت گياهان دارويي سينا و ساير افراد با ذوق كه به كشاورزي گياهان دارويي بشكل تخصصي وارد هستند. ميتوانند اين ابتكار را پيگيري كرده و در رشد ان سهيم باشند. طرح به اين شكل است كه يك جعبه مخصوص كارت( تقربيا تمام گياهان موجود و شناخته شده) چاپ كنند كه روي هر كارت عكس گياه دارويي مورد نظر چاپ بشه و پشت كارت در مورد مشخصات و فوايد و نوع كاشت و ترويج اين گياه دارويي يك شرح مختصر و كامل بده .با اين اقدام يك كار فرهنگي فوق العاده ايي ساوه اي ها ميتونند براي ترويج فرهنگ گياهان دارويي كشور انجام بدهند كه قرينه شهرت شهر ساوه و روستاهايش بشود و يك سرگرمي آموزشي بسيار مفيد براي فرهنگ دوستان بخش كشاورزي و گياهان دارويي. چند كارت اول را هم ميتوان به تاريخچه گياهان دارويي و گلهاي وحشي اطراف ساوه و روستاهايش اختصاص داد.
اين جعبه كارت ابتكاري گياهان دارويي رو خود دانشجويان رشته باغباني و كشاورزي با ذوق هم ميتونند با روشهاي ساده تكثير كنند . با چاپ رنگي ميشه عكسهاي گياهان رو روي كاغذ دينا چهار چاپ كرد و نوشته اطلاعاتي تهيه شده در مورد گياه مورد نظر هم در كاغذ دينا چهار چاب بعد هر دو را قيچي كرده و بروي كارتهاي مقوايي مناسب چسباند و بعنوان يك كار ذوقي ساده اموزشي چند صد تا از اون رو تهيه كرده و در جعبه اي زيبا قرار داده و بعنوان كادو در مناسبت هاي لازم به دوستانشان هديه دهند.
جعبه كارت گياهان دارويي رو اگر بشكل خوب با كيفيت چاپي در ساوه توسعه داده بشه، ميتونه به عنوان يك سوغاتي زيبا از شهر ساوه بوسيله گردشگران به تمام نقاط ايران برده بشه و مردم بيشتر با طبيعت و شهرستان ساوه آشنا بشن . اميدوارم ساوه ايي ها در اين امر پيش قدم شوند. همانطور كه كارهاي صنايع دستي اصفهان بوسيله گردشگران به شهرهاي مختلف برده ميشه و بر شهرت اين شهر ميافزايد. اميدوارم ساوه اي هاي عزيز هم از اين ايده براي توليد جذابيت گردشگري استفاده كنند. ايده هاي ديگه هم هست كه در تايپك جداگانه بيان ميكنم.
اميدوارم روزي كه دوباره به ساوه سر ميزنم بتونم از هر مغازه ايي چنين سوغاتي رو بتونم بخرم و به دوستانم هديه دهم.
شما نمی توانید در این بخش موضوع جدید پست کنید شما نمی توانید در این بخش به موضوعها پاسخ دهید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش ویرایش کنید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش حذف کنید شما نمی توانید در این بخش رای دهید شما نمیتوانید به نوشته های خود فایلی پیوست نمایید شما نمیتوانید فایلهای پیوست این انجمن را دریافت نمایید
.gif){kind=icon}
