تاریخ: پنج‌شنبه 2 تیر 1390 - 20:11 عنوان: ايده هاي خلاق و جالب براي توسعه گردشگري شهرستان ساوه
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
از همه دوستان باذوق خواهش ميكنم اگر ايده خلاق و ابتكاري زيبا در مورد توسعه و رشد گردشگري شهرستان ساوه از جمله روستا گردي با راهنماي فرهنگي ،طبيعت گردي و يا هر ايده به ظاهر كوچك و لي مفيد و جالب..... در مورد تشويق و توسعه هداياي روستايي در صنعت و چرخه گردشكري دارند در اين تايپك براي ما مطرح سازند. خوشحال خواهيم شد از اطلاعات با ارزش و ايده هاي فوق العاده شما بهره مند بشيم. شايد از راه جمع آوري اين ايده هاي جالب براي بسياري از ساوه ايي هاي عزيز زمينه هاي شغلي و كار افريني در بخش گردشگري روستايي و شهري ايجاد بشه
با آرزوي موفقيت براي همه دوستان
ايده اول من اينه كه در مورد گياهان دارويي شهرستان ساوه بيشتر تبليغات كنيم و اطلاعات محلي رو ذكر كنيم تا همه با گنجينه هاي طبيعي اين شهرستان آشنا بشن و در راه توسعه ان قدم برداريم. يكي از ايده ها همانطور كه در تايپك گياهان دارويي مطرح ساختم . تهيه و چاپ جعبه كارت عكس دار گياهان طبيعي با نوشتن مشخصات هر گياه در پشت هر كارت مورد نظر مي باشد. اين مجموعه مثل يك كتاب يك كار فرهنگيه. كه ميتونه به زبانهاي ديگه مثل انگليسي هم چاپ و منتشر بشه تا گردشگران ديگر كشورها هم با شهرستان ساوه بيشتر آشنا بشن. من هم ايده هاي جديد براي توسعه گردشگري شهرستان ساوه بخش روستايي و شهري رو در اينجا براتون بتدريج مطرح ميكنم
ايده ديگر تقويت گروه كوهنوردي بوسيله بخش ورزشي شهرستان ساوه براي جوانان ساوه ايي و كشور مي باشد . با آموزش طبيعت گردي و توجه و نگهداري از طبيعت كوهنوردان جوان ميتوانند بيشتر به حفاظت محيط زيست ياري رسانده و نيز با تقويت اين دسته ورزش ها براي جوانان ساوه ايي عزيز و ساير استانها زمينه مفيد ورزش و فرهنگ مفيد سلامت ورزش وانس با طبيعت و حفاظت از ان فراهم شود.
ايا دوستان خبر دارند انجمن هاي كوه نوردي ورزشي در ساوه هست يا نه؟ اگر انجمن هاي كو هنوردي را ميشناسيد برايمان مطرح فرمائيد. با تشكر فراوان
جهانگردي و اهميت اقتصادي ان
ايرانيان از اقوامي بوده اند كه به سفر و سياحت اهميت فراواني ميداده اند و به نقش موثر ان در سلامتي و از بين بردن استرس اگاه بوده اند. با توجه به جامعه شناسي سفر و تاثير فرهنگي مثبت آن، زمينه مناسب براي تحقيقات عميق تر در اين زمينه فراهم است.
در سفرنامه هايي كه از دوره اسلامي بجا مانده مي بينيم كه شاعراني مانند سعدي و ديگران پيوسته در سفر ميبوده اند و با هر سفري ذوق هنري شان نيز گل ميكرده. در عصرهاي بعدي مي بينيم كه اشراف اروپايي كه دستشان بدهنشان ميرسيده ، به تقليد از ايرانيان ،شرقي ها و مسلمانان دست به سفرهاي زياد ميزده اند كه در تغيير سرنوشت آنان مثبت افتاده. بطوري كه اگر ازدسته خوش گذران صرف نظر نمائيم. به دسته اي قليل از اشراف داتشمندي بر ميخوريم كه در رشد تحقيقات علمي كمك كننده بوده اند و سفر يكي از عوامل مهم موفقيت اين دسته دانشمندان ميبوده. با سفر بر ميزان مشاهدات و دانش خويش ميافزوده اند و از جاهليت بسته قومي خويش مقداري فاصله مي گرفتند و ميتوانستند با تجارب و دانش ديگر ملل تماس يابند.
دسته اول گردشگران در اروپا دريانوردان اروپايي مي بوده اند كه براي اهداف تجاري و اقتصادي و فتح سرزمين هاي تازه دست به سفر مي زده اند. دسته دوم اشراف مرفع و سير مي بوده اند كه براي لذت و عده محدودي براي گسترش دانش خويش در قرون بعدي به تقليد از شرقي ها مسلمانان دست به سفر مي زده اند كه مي بينيم بطور مثال گوته به تقليد از سعدي به سفر مي پرداخته تا قوه خلاقيت و شعرش را پرورش دهد. سفرنامه هاي زيادي از دوره اسلامي از قرن جهاردهم ميلادي برجاست كه نشان ميدهد مسلمانان با الهام از آيات قرآن كريم( در مورد سفر و سياحت) به كشورهاي اطراف و قاره ها مانند آسيا و افريقا سفر مي كرده اند و با اين اقدام مي بينيم كه با ترويج اين سفرها علم جغرافيا و تدوين نقشه هاي جغرافيايي و كتب جغرافيايي توسط اين دسته دانشمندان و سياحان بنا نهاده ميشود. انگيزه سفرها علاوه برانگيزه قرآني و مذهبي ، انگيزه هاي فرهنگي، تجاري هم داشته اند. سفرنامه مسلمانان نشان ميدهد كه انها علاوه بر تشريح جغرافيايي به شناساندن فرهنگ هر منطقه و نيز حتي نوع غذاها ، گياهان و طرز زندگي بومي مناطق سفر خويش نيز پرداخته اند. كتابهاي قديمي كه در اين مورد بجا مانده ، بسيار جالب است.
انواع و اقسام گردشگري
1. گردشگري زيارتي و ديني
از مرسوم ترين نوع سفرهاي منظم و سالانه در تاريخ ايرانيان مي بوده كه هر سال يا هر چند سال تكرار ميشده و انگيزه ان بيشتر احساسات مذهبي و طلب شفاء و گشايش گره مشكلات وبه نوع خود نوعي گردشگري درماني نيز ميبوده و هست. از جمله اين سفرها مانند سفر به مشهد مقدس، سفر به مكه و كربلا، سفر به امامزاده ها و اماكن مقدسه كه بسياري از انها در مناطق كوهستاني و خوش آب و هوا و بدور از آلودگي هاي شهري است كه براي بيماران فرصت درماني مناسبي را فراهم ميسازد.
2. گردشگري طبيعت
چون آب و هوا و طبيعت و پوشش گياهي هر منطقه با مناطق مرسوم متفاوت است. اين موارد متقاوت از جذابيت اين دسته گردشهابراي گردشگران را تشكيل ميدهد. امروزه مناطق آفتاب خيز از مناطق گردشي مناسب براي ساكنان سرمانشين را تشكيل ميدهد.
3. گردشگري روستايي
روستا ها عمداتا به خاطر طبيعت گردي ،مناطق كوهستاني و نيز پوشش گياهي و دارا بودن به باغات ميوه متنوع و جالب جذابيت بي حدي براي سفر را دارا ميباشند. جذابيت هاي ديگرگردشگري روستا ها بدليل بافت سنتي معماري و نيز صنايع دستي و فراورده هاي كشاورزي و توليدي از جمله گياهان درماني هر منطقه است. كه مي بينيم باز از گردشگري درماني در ان مواردي يافت ميشود. امروزه در كشورهاي صنعتي بعلت عدم تماس ساكنان شهري با طبيعت، براي ايجاد ارتباط ساكنان شهري با طبيعت، گردشگري هايي را براي شاگردان مدارس در فصول بهار و هنگام زاد وولد حيوانات تدارك مي بينند. شاگردان مدارس به روستاها با هزينه والدين به روستا ها برده ميشوند تا در جريان تولد حيوانات روستايي شركت كرده و با زندگي طبيعي اين دسته حيوانات و زندگي روزانه روستائيان به خوبي آشنا شوند. اين گردشها براي كودكان و نوجوانان شهري بسيار جالب و هيجان آميز است. زيرا بسياري از كودكان شهري طبيعت و مواد غذايي را فقط از دريچه تبليغات تلويزيوني مي شناسند و فكر مي كنند شير و مواد غذايي در كارخانه مخصوصي توليد مي شود وواقعا بخوبي اگاه نيستند كه منابع غذايي( كشاورزي و دامي) دردامن طبيعت و در روستاها تهيه ميشود. يكي ديگر از اقدامات مناسب با رشد شهرها و تخريب و از بين رفتن روستاها براي كسب گردشگري روستايي ،تاسيس موزه هاي روستايي از ابزار و الات قديمي دست ساخت محلي روستائيان است كه بخشي از تاريخ كشت و كار روستا ها را به نمايش ميگذارد. با تدوين اين دسته موزه هاي محلي ابزار كشت و كار و لباس و هر شي دست ساخته از قالي و گليم و كوزه و خمره و غيره ميتوان خدمت بزرگي به تاريخ كشاورزي كشورمان شود و بر جذابيت ديدار از روستا ها افزوده شود. براي بخش جامعه شناسي روستا نيز اين بخش بسيار با اهميت و حياتي است زيرا در اين دسته تحقيقات به نقش اين ابزارها در اقتصاد و معيشت روستا ها پرداخته ميشود. محققان رشته اقتصاد و كشاورزي ما در اين زمينه با نوشتن تحقيقاتي ميتوانند كمك موثري نمايند. مدرنيزم مانند يك گرداب مهيبي است كه تمام ميراث هاي كهن فرهنگي ما را به كام خود فرو ميبرد واز ان حتي طرح و خاطره ايي گاهي بجا نميگزارد. براي نقاشان جوان و دانشجوي ما اين سوژه هاي ابزار و زندگي در روستا هاي ايران بسيار زيبا والهام برانگيز هستند. امروزه نقاشان جوان ما اين تعهد ملي و هنري را دارند كه از اين اشياء با طرحهاي گرافيكي نمونه برداري نمايند وگرنه كشيدن چهره مناليزا ديگر كهنه شده و در هرگوشه اينترنت هزاران عكس از ان هست. اما در اينترنت از ابزار و وسايل روستاهاي ايراني اثار زيادي به چشم نمي خورد. تدوين اين دسته موزه ها براي ساكنان شهرها جذاب و خاطره انگيز است. خود من اولين كسي هستم اگر چنين موزه ابزارالات روستايي تاسيس شود به ديدنش خواهم رفت و از ان گزارش زيبا و مستندي تهيه مينمايم.
4. گردشگري درماني
شامل سفر به مناطق خوش آب و هوا با چشمه هاي درماني است. بطور مثال محلات بخاطر چشمه هاي درماني خود از اين كيفيت بخوبي برخورداراست.
5. گردشگري بازاري
گردشگران علاوه بر ديدن مناطق مختلف با آب و هواي مختلف و نيز فرهنگ متفاوت با فراوردهاي مخصوص ان منطقه نيز آشنا و به خريد ان مبادرت مي ورزند. مانند خريد انارعالي ساوه دراوايل فصل پائيز و نيز سفر به كاشان و قمصر و نياسار جهت ديدن گلستان هاي گل سرخ و خريد فراوردهاي گل از جمله گلاب وبرگ گل خشك، بطور مثال خريد مرباي بهارناريج از شهرهاي شمال و يا خريد زعفران مشهد از جمله اينگونه سفرهاهستند. نقش بازارهاي سنتي در اينگونه گردشگري ها بسيار پررنگ است و گسترش گردشگري بازاري يكي از راههاي تقويت بازارهاي سنتي و محلي است.
6.گردشگري بيابان و روي دريا وقعر دريا( بوسيله قواصي)، جنگلها، رودها ، رودخانه ها ، كوهسارها و غارها كه به نوعي هم گردشگري درماني است( ضد استرس) ، هم گردشگري هيجاني و هم گردشگري طبيعت مي باشند. در اين باره نيز كشورمان ايران از مزاياي عالي برخوردار است. آموزش ها و مراقبت هاي لازم براي حفظ طبيعت از آسيب ها نياز به آموزش و نهادينه شدن دارند. با ترويج كلاسهاي آموزشي اميد است اين كاستي ها جبران شود. اين دسته گردشگري از گرانقيمت ترين نوع گردشگري نيز ميباشند.
7. گردشگري اماكن تاريخي و موزه ها
كه يكي از رايج ترين نوع گردشگري در همه كشورهاست.
8. گردشگري بين المللي
سفر به قاره ها و كشورهاي دور دست و همسايه است كه باز در گونه هاي متفاوت گردشگري نهفته است.
9. گردشگري دژها و كاروانسرهاي، ديدن حمام ها ، مدارس ، اماكن معماري كهنسال و تاريخي
در ايران زمينه فوق العاده مساعدي براي عرضه اين سفرها و توليد مشاغل براي جوانان هست. بعنوان مثال يكي از اين دسته گردشگري جاده ابريشم مي باشد. پرورش مديران خوب و مسلط به علم جهانگردي در اين زمينه از لازمات اين صنعت گردشگري است.
10. گردشگري بناهاي شهري مدرن مانند، پل هاي بزرگ، دانشگاهها، كارخانه ها، دامداري هاي بزرگ و غيره كه براي نوجوانان و كودكان ديدن ان بسيار مفيد و موثر است
فوايد گردشگري براي ساكنين بومي
هر گردشگري در مناطق گرمسير در تابستان بطور مثال در ساوه به آب خنك و نوشيدني خنك، بستني و دوغ تگري نياز دارد. از اين رو رشد اين دسته صنايع و كسب و كار در اين موضوعات خالي از فايده نيست. بطور مثال تابحال در ساوه بستني خوشمزه انار ويا انجير يا فالوده انار را مشاهده نكرده ام. درحالي كه در اين شهر تا بحال ميبايست اين نوع بستني و فالوده تهيه و رايج و زبان زد همه ميشد. نكات مهم جلب توجه گردشگر براي خريد رعايت تمامي نكات بهداشتي محل نوشيدن و تغذيه و سكونت آرام و با آسايش گردشگراست. رعايت اين نكات از كيفيات محل سفر مي باشد كه بر تداوام و تكرار سفرهاي سالانه تاثيرات بسيار خوبي دارند.
نياز ديگر يك مسافر غذاست كه با تهيه و عرضه غذاهاي استاندارد سنتي و بومي بهداشتي و انواع سالادهاي مخصوص فصل تابستان به سالن هاي غذاخوري ، سفره خانه هايي پاكيزه و نظيف نياز دارد. در نوروز گويا ساوه صد هزار گردشگر دارد كه ورود اين دسته امكاني است براي فروش خدماتي غذايي و نوشيدني هاي مناسب و بستني و فالوده هاي خوشمزه بخصوص با مزه انار كه در رونق درآمد ساكنان بي تائير نيست. سالن هاي غذاخوري كه از پاكي برق ميزنند و شيشه پنجره هايشان شفاف است و خاك گرفته نيست بطور حتم در طول سال فروش بالاتري دارند تا يك غذاخوري كه دودالود و با شيشه هاي غبارالود و خاك الود است و زمين ان هم كثيف و چرك الود است. زيرا تميزي و پاكي اولين شرط تحريك اشتها به غذاست.
نياز ديگر گردشگر مسكن مناسب است. از خيلي دوستان شنيده ام كه مي گفتند اگر در ساوه مسافرخانه مناسب و هتل با قيمت مناسب بيشتري موجود مي بود، ميتوانستند روزهاي بيشتري را در ساوه سر كنند. تبليغات مورد نياز در مورد منازل اجاره ايي مخصوص گردشگر به چشم نمي خورد و بخش گردشگري شهرستان ساوه ميتواند در اين باره از تجارب شهرستانهاي ديگر بشكل مفيد استفاده نمايد. يكي از اين طرحها ايجاد سايت اينترنتي اجاره منازل و اطاق و مسكن ساكنان بومي به گردشگران است. از اين راه ساكنين ساوه اي نيز ميتوانند كسب درآمدي نمايند و به نما و زيبايي شهر غير مستقيم بيشتر كمك نمايد. شهر ساوه سالم ترين شهر ميباشد و از اين نظر براي گردشگران بيماري اسم و تنفسي ميتواند مفيد واقع شود. يكي ديگر از فرهنگ گردشگري شهري اين است كه شهر باايجاد آبشارهاي مصنوعي، آب فشانه ها ،ابنما ها و گل و گلدانهاي پرعطر و گل به گردشگر سلام دهد و او را به شهر دعوت نمايند. بخصوص در شهرهايي مانند ساوه. گل آرايي از فرهنگ ما ايراني ها بوده كه متاسفانه دچار ركود شده . درزيباسازي شهرها افراد كسبه محل و بازار ميتوانند خيلي كمك كنند تا خيابانها و كوچه ها با كارهاي بسيار كوچك و خدمات بسيار ساده به زيبايي لازم براي جلب گردشگر نائل شوند. يكي از اين دسته اقدامات نصب و تعبيه حوض هاي مدور اب، آبنما، گلدانهاي گل و جعبه هاي گل در همه مناطق عمومي شهر است. با اين اقدامات روحيه ساكنان بومي شهري نيز شاداب تر ميشود و شهر زيباتر بنظر مي آيد. يك اقدام ديگر ايجاد جوبهاي آب گردشي مانند شهر كاشان است كه به زيبايي يك شهر كويري جلوه عجيبي ميدهد و هر تشنه لبي در تب و تاب تابستان داغ محو اين زيبايي ميشود. يكي ديگر از رعايت موارد زيبايي و اسايش شهرهاي كويري كاشت درختان مقاوم به گرما و پرپشت و سايه دار است. درختان سايه دار ميزان گرماي زياد را كاهش ميدهند و باعث خوشايند بودن محيط هاي شهرهاي كويري ميشود واز آزار بي حد گرما جلوگيري ميكنند. ايجاد سايه بانهاي زيباي حصيري و چوبي و فلزي با اشكال زيبا با نيكمتي برا نشستن از ديگر اقدامات زيباسازي شهرهاي كويري است. براي ايجاد زيبايي ميتوان از هنرمندان و نقاشان جوان با ذوق هم كمك فراوان دريافت كرد. تا اينگونه محيط ها به مناطق خاطره انگيز و جذاب بدل شوند. هر چند وقت لازم است كه مراكز آموزشي يك مسابقه نقاشي بين داوطلبان و دوستداران نقاشي در شهرستان ساوه تدارك ببينند تا هر كس با تخيل و خيال خويش يك شهر رويايي از ساوه دوست داشتني را نقاشي كند و شايد اين روياها روزي با اراه مصمم مردم صميمي و جوانان تحقق يابد. صنعت سفال گري ساوه كه زماني شهره عالم بود، يكي از مواردي كه به فراموشخانه تاريخ سپرده شده و در اين مورد اقدام جدي به چشم نمي خورد.توسعه كلاسهاي سفال گري بين جوانان اين شهر نيز خدمتي است براي رشد خلاقيت اين جوانان و نيز جذابيت ديگري است براي جذب گردشگر. در بسياري شهرها ديده ام وقتي گردشگران را به كارگاه سفال گري مي برند همه ازديدن كار سفالگري و مراحل زيباي ان ذوق زده ميشوند وبه اين حرفه علاقه مند ميشوند. خود من يكي از كساني بودم كه با ديدن كار يكي از اين كارگاهها شيفته اين هنر شدم و بلاخره با مشكلات جورواجوري توانستم بخشي از اين هنرزيبا را بياموزم واگر كارگاه و كوره اي داشتم شب و روز اين حرفه يعني سفالگري را به كودكان و نوجوانان تعليم ميدادم. ناگفته نماند اين هنر اثرات شفاء بخشي زيادي دارد، كسي كه با اين حرفه اشنا ست ان را بخوبي تجربه كرده و كساني كه كاردرماني ميكنند ميدانند آموختن سفال گري به كودكان و نوجوانان چقدر مفيد است و حيف آموزش و پرورش اين بخش را در تعليمات خويش به شكل عمومي براي دانش اموزان جاي نداده. قديم هميشه چشم من بديدن سفالهاي رنگي فيروزه اي ، لاجورد، آبي ، سيدي و قهوه اي ساوه شاد ميشد، مدتهاست از اين سفال ها خبري نيست. امروزه ميتوان با همان رنگهاي سنتي ظروف زيبا با ايده هاي مدرن را مخلوط كرد و اثار هنري فراوان سفالي خلق كرد. اين مشغوليت و تعليم را به هر دانشجويي كه ميخواهد قوه خلاقيت و هنري خويش را تقويت كند و در تحصيل بيشتر بدرخشد توصيه ميكنم. كاش در ساوه نيز در مورد جمع اوري سفال هاي قديمي اين شهر اقدامي ميشد تا ايندگان در موزه مردم شناسي ببينند كه نياكانشان با بزرگي و استقلال تمام از ظروفي غذا ميخوردند و از وسايل سفالي و فلزي روزمره استفاده ميكرده اند كه دست ساخت و هنر خودشان بوده نه تقلون هاي دست ساخت خارجي....... كه ما را كودن تر ميكند و از استقلال ما در زمينه اقتصادي ميكاهد
نياز ديگر گردشگر خدمات حمل و نقل با استانداردهاي ايمني مناسب است كه شامل اتوبوس ، ميني بوس و خودروهاي روباز مدل تابستاني ميباشد تا رفت آمد به مناطق گردشي روستايي اطراف ساوه را بهتر فراهم سازد و رانندگان نيز از اين رفت و آمد ها صاحب عايدي و درآمدي در فصل بهار و تابستان وپائيز شوند.
يكي از مناطق ديداري و گردشي هم ميتواند تدوين ديدار از باغات انار ساوه در فصل گل دهي و ميوه دهي باشد و ايجاد مسابقه عكاسي محلي در اين ايام در اين باغها باشد. همانطور كه در نطنز كاشان ديدار از گلستانها مرسوم است. يكي از راههاي جلب نظر گردشگران به اين ديدار از اين باغها بشكل گروهي و با نظارت لازم از طريق چاپ عكس توسط منابع تبليغاتي از جمله سازمان گردشگري شهرستان ساوه و نيز سازمان تبليغات اسلامي شهر و نيز اداره محترم فرمانداري واداره محترم شهرداري ساوه ميباشد.
توسعه كسب و درامد اقتصادي ، با رشد گردشگري در منطقه اي مي بينيم بر تعداد مسافرخانه ها،هتل ها، رستوران ها، سفره خانه وقهوه خانه ها ميفزايد و بازاركاري براي ساكنان بومي جوان و كارگران بهتر فراهم مينمايد كه مانع مهاجرت نيروي جوان به شهرهاي بزرگتر ميشود. بر رونق ساخت و ساز ساختماني بعلت نياز به مسكن گردشگران در فصول گردش افزوده ميشود و از اين راه معماران و كارگران نيز صاحب كار بيشتري ميشوند و بخصوص شهرستان ساوه كه داراي منابع ساختماني طبيعي بسيار عالي است. ساكنان بومي از اين طريق سفرهاي منظم دسته جمعي گردشگران ميتوانند مقداري از فراوردها، مازاد كشاورزي و صنايع دستي خويش را در اين ديدارها بفروش برسانند ويا با نمايش ساخت اين محصولات مانند نحوه تهيه رب انار و شيره و غيره در فصل محصول باعث رونق بازارهاي محلي و گردشگري خود شوند.
توسعه راههاي ارتباطي
با رشد گردشگري نياز به تهيه راههاي مناسب حمل و نقل با توجه به رشد درآمد سالانه امكان پذير ميشود و بر زيباسازي شهر نيز تاثير مي نهد.
توسعه و رونق بازارها
خريد شخصي و تهيه سوغاتي بخش مهمي از يك گردشگري را تشكيل ميدهد و توجه به كيفيت ارائه كالا و خدمات بهداشتي در بازارهاي هر شهر علاوه بر رشد فروش ان از رونق و مشهوريت زيادي برخوردار ميشود. زيرا امروزه آوردن يك سوغاتي عالي و خوب و زيبا از شهري به شهرديگر و يا كشوري ديگر در دنياي تجاري بعنوان يك كارت ويزيت موفق معرفي ميشود. توجه به نكات بهداشتي و نيز بسته بندي مطلوب ، برچسب معرفي كامل كالا به دو زبان و نيز تضمين استانداردهاي بهداشتي، بهترين راههاي تبليغ يك كالا براي تاجران بومي هر منطقه را فراهم ميسازد.
توسعه و توجه به مناطق تفريحي
نكته مهم اين است كه از مناطق تفريحي از گردشگران مبلغ ورودي دريافت شود وبراي توسعه اين امكانات شهري و توسعه امور بهداشتي . تفريحي صرف شود. اگر گردشگر هيچ مبلغي به شهري كه وارد ميشود نپردازد و فقط از امكانات شهري استفاده كرده و با كوهي از زباله شهر را ترك كند ، در واقع ظلمي است كه به ساكنان بومي روا شده. براي رعايت عدالت ادارت مربوطه بايد از گردشگران بدليل استفاده از امكانات شهر از جمله موزه ها، اماكن ديدني، گردشگاهها و مناطق تفريحي مثل سد ساوه مبلغي عادلانه و مناسب دريافت نمايند تا بر كيفيت ارائه خدمات زيبا سازي شهر نيز كمك نمايد و شهر در هر سفري طراوت و زيباي خود را حفظ كند. در سفري كه به سد ساوه داشتم ديدم كه انبوه زيادي زباله پلاستيكي( قوطي نوشابه پلاستيكي) و زباله هاي غذايي درهر گوشه به حال خود رها شده بود و باعث تجمع حشراتي مانند مگس را فراهم ساخته بود. از سطل زباله وتابلوتذكر غيابي به گردشگران خبري نبود. نگهباني هم نبود كه از كسي ورودي مختنصري براي استفاده از امكانات سد و نيز هزينه جمع اوري زباله دريافت نمايد. اگر كودكي بطور مثال پابرهنه برروي شنها قدم ميزد با خطر فرو رفتن شيشه هاي شكسته در پايش مواجه ميشد.
رشد و تحول فرهنگي
با ورود هر گردشگر علاوه بر مبادله كالا يك مبادله فرهنگي دو سويه نيز به انجام ميرسد. زيبايي فرهنگ بومي لازم است باقي بماند تا جذابيت گردشگري به قوت خويش حفظ شود وگرنه اگر مناطق بومي هم به تقليد نادرست دست زنند و تمام اثار تاريخي و بومي را محو كنند و بناهاي مدرن بجاي ان بسازند ديگر براي گردشگري جذابيت نخواهد داشت و گردشگري بومي يك منطقه از رنگ و رو مي افتد و انگيزه سفر گردشگران از بين ميرود. براي حفظ انگيزه سفر گردشگران لازم است كه بناها و درختان كهن به شكل مناسب حفاظت شوند و از الودگي محيط به زباله جلوگيري شود.
ضررهاي گردشگري براي ساكنان بومي
در كنار فوايد شغلي مي بينيم كه با توسعه گردشگري مقداري به طبيعت مناطق مورد سفر آسيب هايي ميرسد كه از جمله تجمع زباله است كه با نهادينه و آموزش گردشگران وسازمان دهي شهرداري در زمينه جمع آوري زباله ها ،وضع قوانين مخصوص و سخت گيري ها و جريمه نقدي براي گردشگران ميتوان اين مضرات را كاهش داد.
بهترين نوع مسافرت مسافرت گروهي دانشجويي است كه هم با شناخت صورت مي گيرد و هم از شور و شوق جواني و شادابي زيادي برخوردار است و بر رشد فرهنگي اعضاي شركت كننده ان ميفزايد. سفرهاي گروهي دانش آموزي نيزيكي از مهمترين راههاي كسب معرفت ، دانش و فرهنگ براي كودكان و نوجوانان است. در نوشته بعدي به تجهيزات سفرميپردازم.
"مريم واحدي"افزود: آثار سفالي كشف شده در روستاهاي سنقر ساوه نشان از وجود تمدني غني و فرهنگي والا در اين سرزمين دارد كه قدمت صنايع دستي در اين شهرستان به درازاي تاريخ بشر ميرسد.
وي اوج شكوفايي و اعتلاي هنرهاي دستي ساوه را در دوران حكومت شاهان صفوي مي داند كه استقرار آن موجب رونق صنعت دست شد ، به نحوي كه بسياري از اين صنايع چشم و چراغ موزه‌هاي بزرگ و مجموعه‌هاي شخصي شده است.
ديگر كارشناس فرهنگي و صنايع دستي نيز گفت : در دوران معاصر، با پيشرفت تكنولوژي و صنعت گسترده، توليد و كاربرد محصولات صنايع‌دستي در اين شهرستان كاهش يافته و حتي در برخي رشته‌ها منسوخ شده است.
"احمد .م" افزود: برخي از صنايع دستي مانند سفالگري، قالي بافي، معرق و سرمه‌دوزي درحال منسوخ شدن هستند و پيش بيني ميشود تا ۱۵سال آينده ديگر اثري از صنايع ارزشمندي كه نشان‌دهنده فرهنگ و سنت ساوه است، باقي نماند.
وي ، اظهار داشت: با از بين رفتن صنايع دستي ساوه كه پيشينه تاريخي و فرهنگي مردم را بيان ميكند، نگاه جامعه به فرهنگ و سنت گذشته كمرنگ خواهد شد.
وي ، عدم ارايه تسهيلات بانكي و بيمه‌اي، عدم توانايي توليدكنندگان در بازاريابي و مقرون به‌صرفه نبودن توليد محصولات را از مهمترين مواردي عنوان مي كند كه باعث شده صنايع دستي كمتر در كانون توجه قرار گيرد.
سرپرست ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي ساوه گفت: با توجه به شواهد و قراين به‌دست آمده، صنايع دستي اين شهرستان با قدمت چندين هزار ساله به دليل كم‌توجهي و ناديده‌گرفتن ارزش‌هاي هنري گذشتگان در حال منسوخ شدن است.
"محسن نبوي" افزود: توجه به ارزش‌هاي سنتي صنايع‌دستي و برگزاري نمايشگاه ميتواند در احياي اين صنعت موثر باشد
منبع گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي
بخشي از تاريخچه كوزه گري در ساوه
با اينكه در ساوه قدمت سفالگري به هزاره هاي قبل از ميلاد ميرسد( نمونه ان سفالي كه در سايت فرمانداري شهرستان ساوه بخش تصاوير ديده ميشود) هنوز متاسفانه تحقيق علمي منظمي در اين باره به عمل نيامده. اميد است ، دانستني هاي تازه در روشن شدن تاريخچه كهن سفالگري در ساوه كمكي نمايد و ما بيشتر با اين هنر قدمت دار در ساوه اشنا شويم.... مولف
===============================
بخشي از تاريخچه سفالگري و كوزه گري در ساوه
احمديان، محمدعلي. "كوزه‌گري در ساوه". دوره 15. ش 177و178 (تير و مرداد 56): 55-62، تصوير، طرح.
خلاصه: موقعيت جغرافيائي، آب وهوا و وضع اجتماعي ساوه ـ سابقة سفالگري درساوه، ماده اوليه وفن كوزه‌گري، وضع كارگاه و كوره، نقش كوزه، انواع آن وسفالينه‌هاي ديگر، فروش، كوزه‌گران وموقعيت اجتماعي آنان، كاربردهاي مختلف كوزه.
كوزه گري در ساوه
محمدعلي احمديان
مركز مردم شناسي ايران
وقتي داخل كارگاههاي كوزه گري ساوه مي شويم گويي به مكاني مملو از تقدس و حرمت قدم مگذاشته ايم. از تماشاي كوزه ها كه با تن و بدني نمناك همچون موجوداتي تازه تولد يافته، كنار هم صف كشيده اند، اشعار خيام و اسطورة آفرينش آدم در ذهنمان نقش مي بندد. كوزه نقش هاي متفاوتي در شؤون مادي و معنوي زندگي مردم ساوه ايفا مي كند و در ساختن و پرداختن به شرح آنها بد نيست مختصري از ساوه بگوئيم.
ساوه شهر كوچكي است در 125 كيلومتري جنوب غربي تهران. اين شهر در جلگه أي قرار گرتفه كه 960 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و موقع هندسي اش با 18- 50 طول شرقي و 1-35 عرض شمالي مشخص ميشود. ساوه از آن پير شهرهائي است كه بناهاي تاريخي متعدد و سنن و اعتقادات مردمش، خبر از گذشته بس طولاني مي دهد. ‹‹ معجم البلدان›› بناي اين شهر را به ‹‹ تهمورث ديو بند›› نسبت مي دهد. در اثر حمله مغول شهر اصلي ساوه با خاك يكسان شد و مغولان كتابخانة معظم آنرا به آتش كشيدند. ساوة كنوني شهري است كه بعد از حملة مغول در كنار شهر قديمي ساخته شد. اين شهر از دير باز مركز كشاورزي و مبادلة كالاهاي مصرفي و محصولات كشاورزي بوده است. نوع اقليم در اين منطقه گرم و خشك است كه تأثيرش در قوانين پيچيدة تقسيم آب و در هيأت ‹‹ آب انبار›› هاي بزرگي كه در گوشه و كنار شهر افتاده، بر جاي مانده است. بسياري از خصائص ويژة رفتار ايراني مثل توجه به ادب و عرفان و پرورش جسم و روح و علاقه به امور ذوقي و هنري، در مردم ساوه مشهود است. به همين دليل پهلوانان و هنرمندان وشاعران و فلاسفة بسياري از اين ديار برخاسته اند. قاليهاي ابريشمي و گرانبهاي ساوه شهرت خاصي دارد. سفالگري، بخصوص كوزه گري، از گذشته اي دور در اين منطقه رواج داشته است كه به تاريخچژه آن اشارة مختصري مي كنيم.
سابقه سفالگري در ساوه:
زمان پيدائي فن سفالگري، بخصوص كوزه گري را، استادان اين فن به دوراني كه نوح پيغمبر مي زيسته نسبت مي دهند. مي گويند: پس از آنكه طوفان پايان يافت و كشتي نوح آرام گرفت به امر خداوند يك دستگاه چرخ كوزه گري و كمي گل مهيا شد و به نوح وحي گرديد كوزه اي بسازد. نوح كه كوزه گري نمي دانست مدتها به تفكر پرداخت و سر انجام اشكش از سر نوميدي باريدن گرفت. اشك نوح روي گل ريخت و آنرا ليز كرد. نوح درايفت كه آب شور ساختن كوزه را آسان ميكند. آنگاه آب شوري فراهم كرد و به ساختن كوزه پرداخت.
مراجعه به مآخذ علمي نشان مي دهد ساوه از چند هزار سال سابقة سفالگري در ايران، سهم عمده اي دارد.
در زمان سلجوقيان، ساوه يكي از مراكز مهم سفالگري بود كه هر چند نمي توانست با ‹‹ري›› در اين زمنيه رقابت كند ولي به هر طريق از اهميت فراواني برخور دار بود. پس از حملة مغول، ‹‹ري›› از فعاليت باز ايستاد لكن ساوه همچنان به خلق آثار گرانبهايي در اين زمينه ادامه داد. نمونه هاي زيبائي از سفالينه هاي ساوه در حفاريها تپه هاي تاريخي ‹‹ آوه›› بدست آمده كه در ‹‹ موزة ايران باستان›› نگاهداري مي شود.
با اشاعة ظروف فلزي، چيني و پلاستيكي، ظروف سفالين تقريبا" از رونق افتاد ولي هيچ ظرفي جاي كوزه سفالين آب را نتوانست بگيرد زيرا كه ظرف فلزي يا پلاستيكي طعم آب را برمي گرداند ولي كوزه نه تنها آب را خنگ نگهميدارد بكله آن را گواراتر هم مي كند.اصولا" كوزه با كاربردهاي مختلفي كه از دير باز داشته، مورد توجه فراوان بوده است تا آنجا كه كارگاههاي سفالگري اين شهر را كوزه گري مي گويند. تا بيست سال پيش اين كارگاهها در جنوب ساوه فعاليت داشته اند لكن از آن پس براي جلوگيري از آلودگي هوا آنها را دو سه كيلومتر عقب راندند. سال به سال از تعداد اين كارگاهها كاسته مي شود و هم اكنون بيش از ده كارگاه باقي مانده است.
ماده اوليه و فن كوزه گري:
گل كوزه گري از رسوبات رودخانه هايي بدست مي آيد كه حداقل سي چهل سال از عمرشان گذشته است. در صد شن اين خاك كه رس ناميده مي شود، بايد به اندازة معيني باشد زيرا اگر چه شن زياد بر استحكام كوزه مي افزايد ولي ساختنش را بي اندازه دشوار ميكند، به همين دليل خاك چند منطقة مختلف را كه از نظر ميزان شن با هم متفاوت است مخلوط مي كنند. اين مناطق عبارتند از: ‹‹ رود آبان›› (Rudâbân) در سه كيلومتري جنوب شهر و ‹‹ خرم باد›› كه در اصل ‹‹ خرم آباد›› (Xorombâd) است در سه كيلومتري جنوب شرقي و ‹‹يل آباد››(Yalâbâd) در چهار كيلومتري غرب. وسيلة حمل خاك سابقا" الاغ بوده ولي فعلا" كاميون است. هر ‹‹ بار›› كاميون تقريبا" سه تن وزن دارد، براي صاحب كارگاه 850 ريال تمام مي شود. خاك را در محوطة خراج از كارگاه انبار مي كنند و به مرور قسمتهائي از آن را براي تهية گل به داخل كارگاه حمل مي كنند. شش هفت ساعت پس از ساختن گل، آن را با آب نمك مخلوط مي كنند. نمك موجود در گل موجب سفيدي رنگ كوزه و خوش طعمي آب مي شود.
كوزه هاي ساخته شده را در محوطة مقابل كارگاه آفتاب مي دهند فني ترين نكات كوزه گري در پشت همين چرخهاي چوبي صورت مي گيرد
پس از دو سه ساعت لگد ماي، روي گل را با قطعات نايلن مي پوشانند. فرداي آن روز ‹‹ پيش كار›› تكه هاي كوچكي از گل را بر مي دارد و پس از لگد مالي مجدد، روي سكو ، كنار ‹‹ اوستا كار›› كه سازندة كوزه است مي گذارد و با دست، خوب مالش يا به قول خودشان ‹‹ ورز››(varz) مي دهد و آنها را ‹‹ چونه›› (cone) مي كند. در اين هنگام ‹‹ اوستا كار›› وارد عمل ميشود. ‹‹ اوستا كار›› پشت چرخ كوزه گري مي نشيند و با پا، چرخي را كه زير پايش قرار گرفته مي چرخاند.
اين چرخ با محور چوبي خود، صفحة مدور كوچكي را كه روي سكو، مقابل ‹‹ اوستا كار›› است و قالب چرخ ناميده مي شود به حركت مي آورد (طرح شماره –1) ‹‹ اوستا كار›› چانه را (تكه گلي را كه ‹‹ پيش كار›› آماده كرده، روي سكو كنار وي گذاشته) بر مي دارد و روي قالب چرخ مي گذارد. همچنانكه گردش قالب چرخ، گل را به چرخش مي آورد، ‹‹ اوستا كار›› با فشار ماهرانة انگشتان دست و با حركات مخصوصي كه به سر و گردن و نيم تنه اش مي دهد، به گل شكل مي بخشد. براي سهولت كار مرتبا" پنجه هايش را با آب نمك خيس مي كند با به گل نچشبد. ابتدا از گل استوانه اي مي سازد، سپس دهانه اش را تنگ مي كند و شكل كوزه به آن مي دهد. در طرح شماره –2 مراحلي را كه يك تكه گل طي مي كند تا به شكل كوزه درآيد مي بينيم.
صفحه اول قانون ابن‌سينا چاپ رم 1593 پشت جلد مقوائي قانون ابن‌سينا ـ ترجمه لاتين چاپ ونيز سال 1507 كه درسال 1964 از نمايي از محوطه خراج از كارگاه، جايي كه كوزه ها را آفتاب مي دهند. در اين تقاطع عمودي سقف، محل كار برد كوزه، با فلش نشان داده شده است.
كوزه هاي ساخته شده را چند ساعتي در گوشه اي از كارگاه مي چينند تا آبش كمي خشك شود، سپس ‹‹ دسته كوزه›› را كه از همان گل كوزه درست شده است ولي براي استحكام بيشتر با كرك گياه مخصوصي بنام ‹‹كرك››(Karak) با موي بز مخلوط كرده اند، بر گردن آن مي چسبانند. فرداي آن روز كه آب كوزه كمي كشيده شد، آن را پرداخت مي دهند. ‹‹ اوستا كار›› كوزه را وارونه يعني از سر روي صفحة متحرك مي گذراد و در حالي كه كوزه به دو خود مي چرخد، با مهارت گلهاي اضافي آن را مي تراشد به نحوي كه ضخامت همة اندامهايش با هم متناسب و سطح بدنه اش صاف شود.ضربات ملايمي كه ‹‹ اوستا كار›› به بدنه كوزه مي زند و طنين صداي آن نشان مي دهد كه ضخامت هر قسمت به اندازه شده است يا نه. پس از ‹‹ پرداخت››، كوزه ها را از محوطه كارگاه بيرون مي برند و مي چينند و آفتاب مي دهند. مدتي كه كوزه ها پرداخت شده بايد در آفتاب بماند بستگي به شدت تابش نور خورشيد دارد. براي خشك شدن كوزه، به طور متوسط دوازده ساعت آفتاب ملايم لازم است، حال اگر تابش آفتاب تند و شديد باشد دو سه ساعت كافيست و اگر ضعيف باشد در سه روز. تقريبا" هر پانزده بيست روز يكبار كه تعداد كوزه هاي ساخته شده به هفتصد هشتصد رسيد، كوزه ها را با ترتيب خاصي در ‹‹ كوره›› مي چينند و مدخل آن را با آجر و گل تيغه مي كنند، سپس زير ‹‹ كوره›› را كه ‹‹ آتشخون››(Atesxon) ناميده مي شود روشن مي كنند. مدت بيست ساعت كوزه ها را حرارت مي دهند كه البته هشت ساعت آخر، حرارت تندتر مي شود. وقتي شعله هاي آتش از سوراخ بالاي ‹‹ كوره›› زبانه كشيد نشانة آنست كه كوزه ها پخته شده و ‹‹ كوره›› بايد خاموش شود. معمولا" سي چهل كوزه در خلال حرارت دادن مي شكند. به هر حال كوزه هاي پخته شده را از كوره بيرون مي آورند و بدين ترتيب، ساختن كوزه خاتمه مي يابد.
1- در ورودي آتشخون 2- در ورودي كوره
كارگاه و كوره:
از فضاي باز و آفتاب گيري كه محل ذخيره خاك و چيدن كوزه هاست، با در بسيار كوچكي وارد محوطة ‹‹ كارگاه›› مي شويم ( طرح شماره –3 مقطع افقي يكي از كارگاهها را نشان مي دهد) درون كارگاه تاريك است زيرا براي ممانعت از ورود گرما و سرما، در و پنجره ها را با ابعاد بسيار كوچكي ساخته اند. ساختمان كارگاهها تماما" از خشت وگل است. ضخامت ديوارها براي جلوگيري از نفوذ گرما وسرما زياد است (تقريبا" هشتاد سانيتمتر). تاق از نوع ‹‹ استوانه اي›› است كه از طول به چند قسمت شده، هر يك از اين قسمتها با واسطة كماني از گچ كه ‹‹ لنگه›› ناميده ميشود، به هم وصل مي گردد. اين نوع سقف را در گويش محلي ‹‹ تاق گنبد›› نامند. وقتي از در كوچك كارگاه مي گذريم بايد مراقب سرمان باشيم به سر در كوتاه آن نخورد. داخل كارگاه، ابتدا دالاني پيش روي ماست كه از نيمه راه به انبارهاي ديگري راه مي يابد. در چند متري سمت چپ، سكويي است كه چند چرخ كوزه گري ‹‹ كارخونه››(Kârxone) در آن جاي گرفته است. كوزه گران با تن پوشي مختصر كه آغشته به گل است، پشت اين چرخها، از سويي پاي به چرخ مي كوبند و از سوي دگر با رقص ملايم انگشتان هنرمند خود به گل جان مي دهند. ‹‹ پيش كار›› يا در انتهاي اين دالان مشغول لگدمال كردن گل است و يا قسمتي از گل لگدمال شده را روي سكو ‹‹ ورز›› مي دهد. يكي دو كارگر هم كه معمولا" فرزندان كم سن و سال ‹‹ اوستا كار›› يا ‹‹ پيش كار›› اند، كوزه هاي ساخته شده را از اين سو به آن سو مي برند، در كنار ‹‹ كارگاه››، ‹‹ كوره›› است كه با دريچه اي 100*50 سانتيمتري به ‹‹ كارگاه›› راه مي يابد. هر ‹‹ كارگاه›› دو ‹‹ كوره›› دارد، تابستاني و زمستاني. ‹‹ كوره››ي تابستاني عموما" از ‹‹كارخونه›› دور است. ‹‹ كوره››ي زمستاني كه كوچكتر از ديگري است، نزديك ‹‹كارخونه›› واقع شده تا كاركنان ‹‹ كارگاه›› را كه بيشتر حول و حوش ‹‹كارخونه›› كار مي كنند از حرارت خود بهره مند سازد (طرح شماره –4)
سوخت ‹‹ آتشخون›› - كه زير ‹‹ كوره›› واقع شده سابقا" هيمه بمود و امروز گازوئيل است. از منبع گازوئيلي كه مسلط بر ‹‹ آتشخون›› است لولة باريكي جدا مي شود و گازوئيل را روي سكويي آجري كه وسط آن ساخته شده و ‹‹ زنبوري›› (Zanburey) نام دارد، مي ريزد. دور تا دور ‹‹ آتشخون›› را رديفي از آجر چيده اند تا حرارت به ديوار اصلي بنا صدمه نزند. فاصلة كف ‹‹ آتشخون›› تا سقف آن از دو متر تجاوز نمي كند ولي قبلا" كه ماده سوختني هميه بود به علت تند بودن حرارت، اين فاصله به سه متر مي رسيد. عرض ‹‹ آتشخون›› هم بين دو تا دو و نيم متر در نوسان است. البته رعايت اين ابعاد را نمي توان – به عنوان يك قانون قطعي تلقي كرد، لكن به هر ترتيب ، نسبت خاصي در اين ميان رعايت مي شود و ارتفاع ‹‹ كوره›› هم نسبت معيني با عرضش دارد. مثلا اگر عرض ‹‹كوره›› دو متر باشد، ارتفاعش سه متر است و اگر دو و نيم متر باشد، تقريبا" چهار متر.
چون ‹‹ كوره›› بالاي ‹‹ آتشخون›› قرار گرفته بنابر اين كف آن همان سقف ‹‹ آتشخون›› است. حرارت از طريق سوراخهايي كه در اين سقف تعبيه شده به ‹‹ كوره›› راه مي يابد. اين سوراخها، حرارت ‹‹ آتشخون›› را تنظيم مي كند. قطر سوراخهايي كه در وسط قرار گرفته، كمتر از سوراخهاي كناري است. براي جلوگيري از اصابت حرارت مستقيم به ظروف داخل ‹‹ كوره›› دهانة همة سوراخها را با سنگ آهك نپخته مسدود مي كنند. در پايان كار، اين سنگها را به كوره هاي آهك پزي مي فروشند.
نقش كوزه، انواع آن و سفالينه هاي ديگر:
كوزه از چهار قسمت تشكيل شده است، گردن، سينه، شكم و دسته كه به آن ‹‹ قلف›› (golf) مي گويند (طرح شماره –5). كوزه گران با ذوق، سينة كوزه را با نقشهاي متنوع زينت مي دهند. اين نقشها بين دو رديف خط متواي كه از هم هفت – هشت سانيتمتر فاصله دارند، رسم مي شود، در ميان نقشهاي مختلف آنچه بيشتر به چشم مي خورد نقش خوشه هاي گندم و نقطه هاي ساده اي است كه به نظر مي رسد سمبل مزرعه و دانه هاي بذر گندم باشد.
طرح شماره 6
اين نقش ها با خطوطي مورب از هم جدا شده اند. اگر وقت كافي براي نقش انداختن نداشته باشند به دو سه خط موازي و نزديك به هم اكتفا مي كنند (طرح شماره –6 چند نقش متداول را نشان مي دهد). كوزه با هميت خصوصيات كه ذكر شد در شش اندازة مختلف ساخته مي شود. هر يك از اين شش نوع كاربردي دارد كه با ديگري متفاوت است، به همين دليل هم، واژة خاصي به هر كدام اختصاص يافته است.
در زير به نام و اندازه و قطر شكم هر يك از اين انواع اشاره مي كنيم:
نام-فونتيك-ارتفاع به سانتيمتر-قطرشكم به سانتيمتر
تنگي-Tongey-23-10
تنگ نيمچه--40-13
تنگ- Tong-40-16
نيم سبو، يا-Nim-sebu-47-18
نيمچه سو-Nimce- sew
كوزه يك كاره ياسو-Sew-52-30
كوزه دو كاره--59-30
همانطور كه قبلا" ذكر شد، در اين كارگاهها، فيشترين فعاليت صرف كوزه سازي مي شود ولي انواع دگيري از ظروف سفالي هم ساخته مي شود كه در درجة دوم اهميت قرار دارند.
اين ظروف عبارتند از:
واژة محلي-فونيك-واژة مصطلح
اودن-Oowdon-آبدان كه بيشتر به كبوتر اختصاص دارد
گلدن-Goldon- گلدان
سرقليون-Sarqelyaon-سر قليان
قلي-Qolley-قلك
كشگمال-Kesgemâl-كشك ساو
لانجين-Lânjin-لاوك سفالين براي خمير دست كردن
بيسو-bissu-بستو
اوخوري-Owxori- آبخوري
لولهنگ-Luleheng- آفتابه
نودن-Nowdon- ناودان
فروش:
معمولا" كوزه را پيش فروش مي كنند. ابتدا مللغي به عنوان بيعانه و بقيه را به هنگام تحويل كوزه مي پردازند. مبناي فروش، كوزه ‹‹ يك كاره›› است كه ‹‹سو›› نيز ناميده مي شود و بيست و پنج ريال ارزش دارد. هر كوزة دو كاره را دو ‹‹سو›› و هر دو تنگ را يك ‹‹سو›› و بقيه انواع كوزه را با توجه به اين نسبت به طور تقريبي به حساب مي گيرند. قبل از آنكه فهرست نقاطي را كه از ساوه كوزه مي خرند پيش روي ما بگذارند هيچ نمي توانيم تصور كنيم كه علاوه بر روستاهاي اطراف اين شهر، از تهران، شهريار، ري، تفرش، اراك، قم، خمين، گلپايگان، خوانسار و حتي بروجرد براي خريد كوزه به اين شهر مراجعه مي شود.
كوزه گران و موقعيت اجتماعي آنان:
در زمان نه چندان دور يعني قبل از گسترش شبكة ارتباطي و افزايش تحصيلكرده ها و اشاعة فنون مكانيكي و كارگري، هنرمندان و صنعتگران عمدة ساوه منحصر مي شدند به قاليبافان و كوزه گران. كوزه گران نه تنها به اين دليل كه صنعتگر و هنرمند بوده و رفع احتياج از مردم مي كرده اند بلكه چون به حرفه اي اشتغال داشته اند كه نوح پيغمبر بنيانگزارش بوده است و نيز از آن جهت كه با خاك، مظهر تقدس و پاكي و زايندگي سر و كار داشته اند، در جامعه از احترام خاصي برخوردار بوده اند. از اين روي كوزه گران اين شهر نه تنها از روي آگاهي القابي مثل ‹‹ فخاريان›› ، ‹‹ كوزه گر››، ‹‹كوزه گران››، ‹‹ سفالگران›› و ‹‹سفال پز›› را به عنوان نام خانوادگي براي خود برگزيده اند بلكه هنوز به داشتن چنين القابي افتخار مي كنند. برخي از كوزه گران با سابقه كه هم اكنون تحصيلات عاليه را به اتمام رسانده اند، حرفة پيشين خود را كتمان نمي كنند و حتي به عنوان تجديد خاطرات گذشته و نمودن هنر و مهارت خود، گاه گاه پشت چرخ كوزه گري مي نشينند و دستي به گل مي برند.
با همة اينها بايد گفت در زندگي شلوغ امروز، كوزه گري تقريبا" اجر و قرب گذشته را از دست داده است. حرمت و موقعيت والاي اجتماعي از صنعتگران به قشرهاي ديگري مثل تحصيلكرده ها و سرمايه داران انتقال يافته است، به همين دليل، كوزه گران ترجيح مي دهند فرزندانشان به ادامة تحصيل بپردازند. جز چند نفر سابقه دار و پر تجربه كه از ساليان پيش به اين حرفه اشتغال داشته اند، ديگر كسي رغبت چنداني به اين حرفه نشان نمي دهد و برخي از كوزه گران براي تأمين هزينة معاش، اجبار يافته اند علاوه بر كوزه گري فعاليت هاي ديگري هم براي خود دست و پا كنند.
كاربرد هاي مختلف كوزه:
در ميان خانواده هاي دير پاي اين شهر كه هنوز كم و بيش به موازين سنتي زندگي وفادار مانده اند كمتر خانه اي متيوان يافت كه كوزه با چند نقش متفاوت در گوشه و كنار آن، رخ ننمايد. هر چند مهمترين نقش كوزه همانا نگهداري آب و مطبوع كردن آنست اما وقتي به عللي از اين نقش خود عاري شد، دور انداخته نمي شومد بلكه بلافاصله در جايي ديگر و با كاربردي ديگر بكارش ميگيرند. چگونگي اين كاربرد بستگي به نوع از كار افتادگي كوزه دارد. اگر شكاف بردارد و يا از گردن بشكند، از گوشة حياط به كنج پستو يا انبار خانه مي خزد و بارو بنشن و ادويه و حبوبات و غيره را در خود جاي ميدهد. اگر از وسط بشكند شكستة آن براي محافظت بوته هاي جوان و حساس كدو ، خيار و نظاير اينها از گزند نور شديد خورشيد به كار گرفته مي شود. گاه شكستگي نوعي است كه از تمام كوزه فقط ته آن باقي مي ماند. اين قسمت كه به صويرت پياله اي بي قواره است، آبداني مي شود براي حيوانات خانگي مثل مرغ و خروس وكبوتر و گربه و غيره. كوزه در ساختمان هم مورد استعمال يافته است. همانطور كه در عكس شماره –2 پيداست، بين برجستگي هاي سقف ها گنبدي، كوزة خالي مي گذاشته اند با بدون تغيير در حجم سقف از وزن آن و فشارش بر پايه ها كاسته شود. البته بايد متذكر شد با توجه به تابستانهاي داغ و خشك اين منطقه، مهمترين نقش كوزه همان خنك نگهداشتن و مطبوع كردن آبست. در بسياري از خانه ها، گوشة هميشه سايه اي از حياط يا دالان به چارپايه أي چوبي اختصاص يافته كه چند كوزه بر آن نهاده شده طرح شماره... در مزارع و باغهاي انار – كه شهرت بسزائي دارند – به خصوص در بهار و تابستان كه فصل كار است و گرماي شديد، كوزه خدمتگزار وفاداري است كه روزي چند بار، آتش حرارت را از لبهاي داغ و عطشناك كشاورزان مي زدايد.
كوزة آب در چند اندازه ساخته مي شود و هر يك كاربردي خصا دارد. كوزه هايي كه در كوچهه و خيابان بر دوش دختران و پسران خردسال و يا پير زنان و پير مردان مي بينيم و مخصوص حمل آب از آب انبار به خانه است، بيشتر از نوع ‹‹ تنگي›› و ‹‹نيم سبو›› است، ولي كوزه هايي را كه كشاورزان بر سر جاليز به باغ مي برند. كوزة ‹‹دوكاره›› يعني بزرگترين نوع آنست. كوچكترين نوع كوزه ‹‹ تنگ بچه›› ناميده ميشود. اين نوع كوزه را بواسطة كوچكي و سبكي اش، چوپانان به صحرا مي برند و سابقا" هم برخي از كودكان آن را با خود به مدرسه مي بردند. البته چه در گذشته و چه در حال، براي كودكان يك نوع وسيله بازي و تفريح هم بوده است.
كوزه نه تنها در فرهنگ مادي بكله در فرهنگ معنوي مردم اين شهر جاي خاصي يافته است. به عنوان مثال شب چهارشنبه سوري هر سال كوزه هاي كهنه را به علامت دور ريختن همة كهنگي ها و فرسودگي ها، از روي پشت بام به كوچه پرتاب مي كنند، يا اگر درد زايمان زني شديد باشد و وضع حمل او به تأخير افتد از پشت بام، كوزه اي مقابل اطاقش به زمين پرت مي كنند تا بشكند به اين گمان كه شكستن كوزه، درد و بلا وچشم و نظر بد را از زن آبستن دور مي كند.
منبع گزارش
تاریخ: جمعه 3 تیر 1390 - 02:52 عنوان: پاسخ به «ايده هاي خلاق و جالب براي توسعه گردشگري شهرستان ساوه»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
برخي كارشناسان گردشگري در ساوه بر اين باورند، برغم علاقه و ميل افراد براي سفر به‌اين شهرستان وبازديد از آثار تاريخي و باستاني، نبود اقامتگاه بين راهي و هتل بين‌المللي، مهمترين مانع توسعه صنعت گردشگري در ساوه است.
"مريم خليلي" كارشناس ميراث فرهنگي و گردشگري مي‌گويد: صنعت گردشگري ركن مهم اقتصادي است كه با بهره‌گيري از درآمدهاي مالي‌آن ميتوان به روند توسعه در اين شهرستان سرعت بخشيد.
وي افزود: برغم سفرهاي بسيار خارجي‌هابراي آشنايي با پتانسيل‌هاي كشاورزي و صنعتي در اين شهرستان، اغلب آنان بدليل نبود اقامتگاه مطلوب، تمايلي براي بازديد از اين آثار ندارند.
وي اظهار داشت : مسوولان اين شهرستان بايد براي جذب بيشتر ايرانگردان و جهانگردان اقدام به ساخت چندين اقامتگاه بين راهي كنند تا در كنار صنعت و كشاورزي به گردشگري نيز رونق ببخشند.
"لاله هوشيار" يك كارشناس در حوزه ميراث فرهنگي نيز گفت: صنعت توريسم بر چهار پايه ساختار، خدمات، آموزش و ارتباطات استوار است و ساوه به عنوان شهري ترانزيتي براي رسيدن به‌جايگاه واقعي خود بايد اهميت بيشتري به تجارت گردشگري داده و اصلاحات زيادي در اين چهار پايه اصلي به عمل آورد. وي يكي از عمده‌ترين موانع در راه توسعه صنعت جهانگردي در ساوه را كمبود امكانات رفاهي و سرويس دهي براي گردشگران در خصوص اقامتگاهها، تسهيلات بين راهي و كمبود موسسات خدماتي عنوان كرد. وي اظهار داشت: رفع اين مشكل نيازمند برنامه‌ريزي جامع ، سرمايه‌گذاري و مشاركت فعال بخش خصوصي است.
"علي ثابت قدم" يك گردشگر كه در راه سفر به همدان در يكي از بوستان‌هاي شهرساوه درحال‌استراحت بود، گفت: باوجودرونق اقتصادي، اين شهر از جزيي‌ترين امكانات و خدمات بي‌بهره است. وي معتقد است، براي افزايش جذب گردشگر به اين شهرستان بايد خدمات و امكانات را توسعه داد. وي گفت: صاحبان رستورانها به نظافت و بهداشت محيط توجه چنداني ندارند و موادغذايي مصرفي نيز از كيفيت پاييني برخوردار است.
سرپرست ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي ساوه مي‌گويد: اين شهرستان برغم جاذبه‌هاي توريستي و برخورداري از آثار باستاني متعدد ، صنعت گردشگري آن رونق چنداني ندارد. "محسن نبوي" افزود: اين شهرستان فاقد اقامتگاه بين راهي است و تنها دو هتل و يك مسافرخانه به مسافران خدمات ارايه ميكند. وي بيان كرد: با ارتقاي امكانات ميتوان در كنار صنعت و كشاورزي در اين شهرستان به صنعت گردشگري رونق بخشيد.
منبع گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي
تاریخ: جمعه 24 تیر 1390 - 06:06 عنوان: پاسخ به «ايده هاي خلاق و جالب براي توسعه گردشگري شهرستان ساوه»
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
ممنونم ندا جان از لطفتون
اگر شما هم مطلبي در باره سفال گري در شهر ساوه جايي ديديد و يا ميدونيد برامون اينجا نقل كنيد. حتي از نقل قول قديمي ها ميشه خيلي مطالب و سرنخ هاي مفيددر باره فرهنگ سفال گري در شهر ساوه بدست آورد. ممنون از زحماتتون.
شما نمی توانید در این بخش موضوع جدید پست کنید شما نمی توانید در این بخش به موضوعها پاسخ دهید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش ویرایش کنید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش حذف کنید شما نمی توانید در این بخش رای دهید شما نمیتوانید به نوشته های خود فایلی پیوست نمایید شما نمیتوانید فایلهای پیوست این انجمن را دریافت نمایید
.gif){kind=icon}
.gif){kind=icon}
