شهر تاریخی آوه
شهر مدفون شده آوه
بوسیله: atena در: Wednesday, February 19
آوه شهری کهن و تاریخی که نقش بسزایی در رشد و تعالی تشیع در ایران اسلامی داشته است. وجود بزرگانی نظیر نائب امام زمان، حسین بن روح نوبختی و نوید دهندگان میلاد عیسی (ع) در این محدوده ما را بر آن کرد تا بخشی را با نام آوه در سانا باز کنیم. باشد تا احیاگر عظمت این فرهنگ و تمدن شیعی که هم اکنون جزیی از محدوده ساوه قرار دارد باشیم.
آوه، یا آبه، شهرکی کهن نزدیک ساوه و اکنون روستایی است از دهستان جعفرآباد در جنوب شهرستان که در فرهنگها و منابع تاریخی و جغرافیایی عربی و فارسی، آبه و آوه هر دو آمده، اما اغلب به صورت آبه ثبت شده است.
در این منطقه یک شهر دویست هکتاری با حریم آزاد وجود دارد که تمام آن زیر خاک است.
جمعی چون دمشقی، فیروز آبادی و یاقوت حمودی «آبه» و گروهی چون ابن خلدون، مقدسی، ابن بطوطه و نویسندة حدود العالم، «آوه» آورده‌اند. یاقوت می‌گوید: آوه به سبب موازنه با ساوه چنین تلفظ می‌شود و عامة مردم آبه را آوه می‌خوانند. منسوب آن نیز غالباً «آبی» آمده و به ندرت آوی و آوجی هم دیده می‌شود.
وجود تپه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، حکایت از قدمت تاریخی این شهر دارد.
محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی و شیعه نشین بوده که طبق آخرین فصل کاوش، در این منطقه یک شهر220 هکتاری با حریم آزاد وجود دارد که تمام آن زیر خاک است.
محوطه تاریخی آوه در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده است، متروک شد و پس از گذشت سال ها و براثر عوامل جوی به صورت آوار فرو ریخته شده و در زیر خاک قرار گرفت. از زمان ناصرالدین شاه که رفت و آمد اروپاییان به ایران افزایش یافت این محوطه مورد تعرض و تجاوز اشخاص سودجو و حفاران غیرمجاز قرار گرفت.
مردم آوه به زبان ترکی سخن می گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
منطقه تاریخی آوه آثار باستانی جالب توجهی دارد که کاروانسرا شاه عباسی از آن جمله است. این کاروانسرا یکی از بناهای ماندگار و تاریخی آوه است که از یادگارهای دوره صفوی و به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.
ساختمان اصلی بنا از خارج و داخل به شکل مربع و دروازه ورودی آن در سمت جنوب بنا واقع شده است. ورودی کاروانسرا با عبور از یک دالان طولانی به حیاط می رسد، داخل حیاط به صورت چهار ایوانی است که در وسط هر جبهه آن قوسی بلند دیده می شود.
این کاروانسرا در حدود دو هزار و800 متر زیر بنا دارد ، دیوارهای داخلی و خارجی آن خشتی ، آجری و طاق های هلالی و سقف های گنبدی شکل دارد.
آب انبار بلور در مقابل دروازه ورودی کاروانسرا قرار دارد و مصالح به کار رفته در این آب انبار شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد. بنای آب انبار نیز به دوره صفوی مربوط است و برای تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.
یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه ˈبقعه امامزاده عبدالله ˈ است که ساختمان ساده ای دارد و از آثار دوره سلجوقی است.
تپه باستانی آوه که نزدیک به 30 متر ارتفاع دارد ، بقایای برج یا ساختمانی مرتفع است که در دامنه این تپه خشت و آجرهای فراوانی به چشم می خورد. این تپه یکی از برج های دیدبانی است که سلطان محمد سلجوقی در چهار طرف آوه آن را ساخته بود.
وجود نام آوه در اسناد تاریخی نشانگر اهمیت این شهر داشته که به ذکر مواردی بسنده می کنیم. حمدالله مستوفی آن را «شهر» و از اقلیم چهارم ذکر کرده است. اعتماد السلطنه آن را از بناهای اردشیر بابکان می‌داند.
مستوفی می‌گوید: «طالع بناش سنبله، دور باروش قرب 5 هزار گام است. هواش معتدل است و آبش از رودخانة گاوماها ... و غله و پنبه در آنجا بسیار نیکو بود، اما نانش سخت نیکو نبود. از میوه‌هاش انجیر نیکو بود. مردم آنجا سفید چهره و شیعة اثنا عشری‌اند و در آن مذهب به غیت متعصب‌اند، و با هم اتفاق نیکو دارند و حقوق دیوانی آنجا به تمغا (نک: آل تمغا) مقرر است و 10 هزار دینار ضمانی آن باشد و از آن‌ِ ولیتش که 40 پاره ده است، 7 هزار دینار است و شهر و ولیتش داخل بلوک ساوه است»
قزوینی به نقل از ابونصر میمندی گوید: میان آوه و ساوه رود بزرگی است و اتابک شیرگیر پلی عجیب و بی مانند با 70 طاق بر آن ساخت؛ و نیز جاده‌ای سنگ فرش به طول دو فرسخ از پل تا ساوه بنیاد نهاد تا رهگذران در رنج نیفتند.
میان آوه و ساوه رودی ست که اتابک پلی عجیب با هفتاد طاق بر آن ساخت.
مستوفی‌ین رود را شاخه‌ای‌از گاوماهارود می‌داندو می‌نویسد: ین رود «چون نزدیک ساوه و آوه رسد، در پس سدی که صاحب سعید خواجه شمس‌الدین محمد صاحب دیوان طاب ثراه در مابین برو ساخته بُحیره شود و فضل آب بهاریش از هفتاد پولان [پل هفتاد طاق] مابین ساوه و آوه ... گذشته، در مغازه منتهی می‌شود و بنیاد آب تابستانی ولیت آوه و ساوه بر آن سد است. طول این رود 40 فرسنگ باشد. این رود در ولیت ساوه مانند زینده رود است».
اشپولر می‌نویسد: مسکوکاتی به دست آمده که به نام محمدبن یول قتلغ، یکی از امرای یلخانی در سالهای 737 و 738ق/1337 و 1338م در چندین شهر از جمله اوه ضرب شده است (ص 135، حاشیه) اگر ین آوه همان آوة ساوه باشد معلوم می‌شود که پس از تاراج مغول دوباره رونق یافته است.
قاضی ابونصر میمندی در شعری آوه را ستوده و مردم آنجا را شاعر و نویسنده خوانده است (یاقوت) . از ین شهر بزرگان و دانشمندان بسیاری برخاسته‌اند. از جملة آنان وزیر ابوسعد منصوربن حسین آبی (ه م) ، ابومنصور محمد آبی (یاقوت) ، صاعدبن محمدبن صاعد بریدی آبی و عزالدین حسن بن ابی طالب یوسفی آبی (ه م) (خوانساری، 4/116، 117) را می‌توان نام برد.
گورهای باستانی بسیار در حوالی آوه دیده می‌شود.
امامزاده شاهزاده عبدالله اوجان، آوه، ساوه (سلجوقيان) اين بنا بين آوه و ساوه در نزديکى راه اصفهان به تهران واقع شده و مدفون در آن احتمالاً همان امام‌ازده عبدالله - فرزند بلافصل امام موسى الکاظم (ع) - است. گنبد مزبور با قاعدهٔ برجى، از ابنيهٔ تاريخى دوره سلجوقيان است که وزير معروف، سيد مجدالدين ابوالفتح، ساکن رى، بر فراز تربت جد اعلاى خود در قرن ششم بنا نهاده است. اين گنبد از داخل به شکل هشت ضلعى در آمده است. تزئينات بيشتر قسمت‌هاى بنا آسيب ديده است.
وضع کنونی
روستای آوه در حدود 20 کیلومتری باختر قم بر کنار رود گاوماها (گاوماسا) قرار دارد. ویرانه‌های شهرک قدیمی در اطراف آن دیده می‌شود. عرض جغرافییی آن 34 و 45 شمالی و طول جغرافییی آن 50 و 20 شرقی است. محصول آن غلات، بنشن، پنبه، انار و انجیر؛ و پیشة مردم آن کشاورزی و گله‌داری است.
آوه در منطقه‌ای جلگه‌ای است. راه شوسه دارد و دارای 341 خانوار با جمعیت 719، 1نفر است (سرشماری 1355ش). گورهای باستانی بسیار در حوالی آوه دیده می‌شود.   |
بخش‌ها
منوي كاربران
اطلاعات
کاربران حاضر درسایت: 
