ابو سعد آوی
زندگینامه ابو سعد آوی ساوجی
بوسیله: atena در: Saturday, February 08
ابو سعد منصور بن حسین آوی (آبی) فقیه، شاعر، تاریخ نگار و دولتمرد امامی مذهب نامدار در اوایل قرن پنجم هجری است. (وفات 422 ه. ق.) در این که کنیه وی ابو سعد بوده تردیدی نیست، صاحب بن عباد (وزیر دانشمند ایرانی متوفی 385 ه. ق) در شعر خود از کنیه وی این گونه یاد کرده است:
قل لابی سعد فتی الابی انت لانواع الخنا آب الناس من کانن اخلاقهم و خلقک المغسول من آب
وی در آوهی ساوه متولد شد، و اوایل عمر در آنجا میزیست. سپس به قصد کسب علم و دانش به شهر ری مهاجرت کرد. در آنجا محضر استادانی فرزانه چون شیخ صدوق و شیخ الطائفه طوسی کسب علم نمود و از آنان روایت حدیث شنید. وی پس از مدتی در ردیف دانشمندان بزرگ عصر خود در آمد و خود شاگردانی چون استاد عبدالرحمن مفید نیشابوری را تربیت کرد.
ابو سعد آوی را برادری دانشمند و ادیب بود که به ابو منصور آوی شهرت داشت. وی نیز مدتها منصب وزارت ملوک طبرستان را داشت. عبدالجلیل قزوینی درباره این دو برادر چنین میگوید: . . و استاد ابو منصور و برادرش ابو سعد از وزیران محترم بودند از آبه (آوه) . جاه و تمکین و رفعت ایشان از آفتاب ظاهرتر است.
آثار ابو سعد آوی
اشعار ابو سعد آوی از وی اشعار جداگانهای در دست نیست ولی اشعار او به شکل پراکندهای موجود است که بیشتر آنها لطیفه سرایی است. از جمله در قطعهای که خطاب به ابو سعد زنجانی نوشته به برخی از غذاهای قرن پنجم اشاره کرده که بسیار جالب است و چند بیت از آن نقل میشود:
بئس المصاحب فی السفر من لیس یسمح بالسفر یا سفره رجعت علی اعقابها تمشی الخمر الوی بها ریب الزما ن و من یطیق ید القدر کم کان فیکما من النوا هض و الدجاج و ما حضر
نزهت الادب/ نثر الدرر
با آنکه غالب نویسندگان شیعه ابو سعد آوی را با نام فقیه و محدث یاد کردهاند و حتی صاحب جواهر در مسئله استیجاب تحنک در نماز بدو استناد نموده، ولی متاسفانه از این کتب هیچ بر جای نمانده، و تنها کتابی که از او بر جای است در باب آداب و نکتههاست. نزهت الادب را در هفت جلد تلخیص نموده و آن را «نثر الدرر و نفایس الجوهر فی المحاضرات» نامیده است.
تاریخ ری
یکی از مهمترین تاریخهای محلی ایران، کتاب ارزشمند و نفیس تاریخ ری از ابو سعد آوی است. مولف مجمل التواریخ آنگاه که از تواریخ آل بویه و بعضی اخبار آنان سخن میگوید، چنین آورده است که: «... و فن این تاریخ از مجموعه ابو سعد آوی بیرون آوردهام که شاهنشاه او را به آخر عهد وزارت داده بود. مردی عظیم، فاضل و متبحر در انواع علوم بوده است. » یاقوت حموی ده صفحه از این کتاب را شامل نکتههای ظریف از زندگی صاحب بن عباد نقل کرده است.
منبع: کتاب ساوه شهر با ستانی، جلد اول |