Savehsara

Aliabadi

روشهاي پرورش خلاقيت در رهبري و حرفه ها و بهبود روابط خانواده مقاله شماره 2

اين مقاله شامل دو بخش مي باشد. بخش اول براي همه مديران بخصوص مراكز اموزشي و مدارس تهيه شده كه خالي از لطف نيست هنر مديريت امروزه يكي از هنرهاي مهم ايي است كه شامل شاخه هاي بسياري است از جمله مديريت كيفيت، مديريت بحران ، مديريت استعداد ، توان ها و بكل مديريت سرمايه هاي انساني است كه همه اين رشته ها با توان خلاقيت سرو كار دارند، بخش دوم مقاله استفاده از قوه خلاقيت براي بهبود روابط شخصي در خانواده بخصوص براي همسران و پدر و مادران مفيد مي باشد. مقاله برگرفته شده از خلاصه هايي از بخش هاي كتاب پرورش استعداد همگاني ابداع و خلاقيت نوشته دكتر الكس اس. اسبورن ترجمه دكتر حسن قاسم زاده مي باشد .در زير هر نقل قول صفحه ان نيز نقل گرديده است. جملاتي كه از مولف مي باشد با كلمه مولف مشخص شده است و كلمات درون پرانتز ار مولف مي باشد. مولف

خلاصه ايي از بخش هاي كتاب : پرورش استعداد همگاني ابداع و خلاقيت، نوشته دكتر الكس اس. اسبورن، ترجمه دكتر
حسن قاسم زاده ، انتشارات نيلوفر، چاپ سوم پائيز سال 1375

بخش اول = روش هاي پرورش خلاقيت در رهبري و حرفه ها

در سياست و در صنعت و تجارت تفكر خلاق براي رهبري حائز اهميت است. هم چنين بايد( يك مدير) ارزش خلاقيت را تشخيص داده و بداند چگونه قدرت خلاقيت همكارانش را از راه تشويق بالا ببرد و از ان استفاده كند. يك مدير صنايع بايد تفكر خلاق و تفكر داورانه را در رسيدن به تصميماتش تركيب كند و براي اخذ پاسخ هائي مطمئن تر از قضاوت فردي خود راه هائي را براي استفاده از تجربه ديگران تديبر كند. وي ميتواند از طريق كنفرانس هاو نظر خواهي ها قضاوت مركب را به دست اورد و مساله را در معرض ازمايش واقعي قرار دهد.
قدرت تصور در قضاوت پيش گيرانه حائز اهميت است . يك مدير اجرائي به اعضاء هيات همكارانش گفت:"ما در وضعي عالي هستيم ليكن بايد مواظب موانعي كه جلوي راهمان قرار دارد باشيم. من صورتي از 20 مشكل كه ممكن است مارا خرد كند تهيه كرده ام كه ان را در اختيارتان مي گذارم."بعد ها وي پنج فرد خلاق با تجربه حرفه اي زياد را براي كمك در اين زمينه مامور نمود كه يك ليست از 179 فقره از چنين مشكلاتي تهيه نمايند. ص 198

1. رهبران موفق خلاقيت را تشويق مي كنند

يك رئيس ايده ال خود يك نمونه خلاقيت و يك سر پرست خلاقيت است. وي خلاقيت را براي اطرافيانش ترويج نموده و اين خلاقيت را در انان به ثمر مي رساند. وي بايد بيش از هر چيزي احساس احترام واقعي نسبت به نيروي ايده ها داشته باشد. اين مسئوليت مديريت است كه شرايطي ايجاد كند كه در ان خلاقيت به طور اگاهانه ابراز گردد. مديريت بايد بياموزد كه خلاقيت را مابين افراد خود تشويق نمايد. در حقيقت يك سازمان خوب بايد گنجايش كافي براي تفكر خلاق را يكي از باارزش ترين سرمايه هاي خود تلقي كند. ص199

يكي از نيازها در سازمان هاي بزرگ بالا بردن قدرت خلاق مديران سطوح متوسط و پائين تر است. رهبران مسن تر مخصوصا بايد در برابر اينكه تجارب طولاني گذشته شان باعث شود تا نسبت به ايده هائي كه در نظر اول غير مفيد جلوه مي كند ، با نظر بدبيني بنگرند ، مقاومت كنند. رئيس يك موسئسه صنعتي مي گويد:"مسئولين اجرائي جوان با ايده اي كه فكر مي كنند جديد است نزد من مي ايند كه من بر اساس تجارب خود مي توانم به انان بگويم چرا ايده هاي انان با موفقيت روبه رو نخواهد شد. به جاي منصرف كردن انان از دنبال كردن ايده شان من غالبا پيشنهاد كرده ام كه ايده هايشان در مراكز ازمايش جهت به حداقل رساندن خسارات مورد ازمايش قرار گيرد. مضحك ان است كه در نيمي از موارد اين ايده هاي جوان كه ممكن بود در نطفه خفه گردد، يا موفق بوده و يا منجر به ايده ديگري شده كه با موفقيت رو به رو گرديده است. ص 199

2. چگونه موسئسات صنعتي و بازرگاني ايده ها را درو كنند

شاهد ارزشي كه موسئسات صنعتي و بازرگاني براي ايده ها قائلند سيستم پيشنهادات است كه هزاران موسئسه صنعتي جهان با ده ها ميليون كارگر و كارمند بر پا كرده اند. از طريق سيستم پيشنهادات پذيرفته شده پاداش خوبي دريافت مي دارند. چنين برنامه اي اولين بار در اسكاتلند در سال 1880 به وسيله رئيس يك شركت كشتي سازي موسوم به ويليام دني مورد استفاده قرار گرفت. ص 199

پيشنهادات عالي پذيرفته شده، گاهي باعث صرفه جويي هاي بي نظير در يك سازمان ميشوند و بودجه محدود سالانه كه يك سازمان براي اعطا پاداش به پيشنهادات عالي ممكن است صرف كند، به عنوان يك سرمايه گذاري منطفي مفيد است. مولف

براي تامين يك سيستم اقتصادي كه براي هر ساعت كاركنان محصولات و خدمات بيشتري به بار اورد، يك جريان دائمي ايده ها ضروري است. براي اين منظور تفكر خلاق هر يك از كاركنان هر سازمان، از پائين تا بالا ، لازم است. ص 200

3. خلاقيت در مشاغل حرفه اي

هم اكنون اين حقيقت را كه تصور خلاق در پيشرفت هاي علمي وتكنولوژي شرط اساسي است مورد بررسي قرارداديم. تمام حرفه ها نيز به همان ترتيب مستلزم خلاقيت اند. حرفه پزشكي يك مبارزه دائمي براي قدرت تصور ارائه مي نمايد. در تشخيص پزشك بايد تمام راههاي ممكن را تدبير نمايد. وكلاي مدافع بايد استراتژي هائي تدبير نمايند و پيش بيني كنند كه طرف مقابلشان چه ادعاهائي خواهد نمود و هيات منصفه ممكن است چه مبارزه طلبي شديدي به وجود اورد. در روزنامه نگاري ، تكنيك هاي خلاقيت بيش از بيش مورد قبول قرار گرفته است. بسياري از دانشگاه ها در مواد درسي دانشكده هاي روزنامه نگاري دروس اموزش در خلاقيت گنجانده اند.ص 201
خلاقيت در رهبري نظامي ضروري است. ابراهام لينكن مي گويد:" در زمينه هاي نظامي، چيزهاي بسيار هست كه بستگي به يك مغز استادانه دارد. " مغز استادانه چيست؟ ان مغزي كه مهارت در دانش را با مهارت در خلاقيت تركيب مي كند و همراه با يكديگر اين تركيب مسئول رهبري برجسته در ميدان جنگ و در هر ميدان ديگري است. ص 201، 202

تمرينات

1. ده عامل كه ممكن است باعث شكست يك موسئسه تجاري و يا صنعتي موفق گردد ذكر نمائيد

2. شش راه كه در ان از طريق تصور خلاق موثر بودن يك پزشك را مي توان بهبود بخشيد بنويسيد
3. شش عنوان براي يك سر مقاله يك روزنامه روز گذشته كه از سر مقالات ان متفاوت باشد بنويسيد
4. شش اقدام كه يك كتابخانه عمومي مي تواند براي محبوب تر شدن خود انجام دهد، شرح دهيد
ص 202

5. ده ضرب المثل معروف در باره خلاقيت و فوت و فن ايراني نام ببريد
مثال 1. ادم بايد موقع حرف زدن شترگلو باشد مولف

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

بخش دوم = روش هاي پرورش تصور خلاق با افراد خانواده

با تصور خلاق مي توان روابط شخصي را بهبود بخشيد

دانشگاه هاروارد يك بررسي در زمينه اين كه چرا افراد كار خود را از دست ميدهند انجام داده است . اين بررسي نشان داده كه فقط 34 درصد به علت عدم توانائي در انجام كار، از كار بي كار مي شوند، در حالي كه 66 درصد به علت عدم موفقيت در روابط انساني اخراج مي گردند- به علت عدم توانائي در " خود را به جاي ديگران گذاشتن"، يعني عدم استفاده از قوه تصور. با دائما خود را به جاي ديگران گذاشتن مي توانيم از نظر خلاقيت رشد كنيم. ليكن براي انجام فعالانه تر اين كار بايد به طرف ديگر برويم. بدين ترتيب مي توانيم ان چه را كه در روانشناسي انتقال فكر - "قرار دادن حواس خود در جاي حواس ديگري " - مي نامند انجام دهيم. اين كار مستلزم تدبير كارهائي كه بايد براي ديگران انجام دهيم و نيز انجام اين كارها است. بدين ترتيب نه تنها قدرت تصور جانشيني را به كارمي اندازيم بلكه ان را به طريق خلاقي به كار مي بريم. با چنين ابزاري مي توانيم كوه ها را به حركت در اوريم. ص 203

در روانشناسي اين بخش را "عوض كردن نقش ها" ناميده اند كه پايه بسياري از تراپي ها و درمانها ، در بخش روانشناسي روابط انساني را تشكيل ميدهد.بطور مثال در خانواده ايي كه همسران مشكل ساز مي شوند و هر كدام از همسران از فشار كار شكايت مي كنند و احساس بي عدالتي مي كنند ، با كمك مشاور روانشناس قادرند، نقش ها ي خويش را براي مدت موقت عوض مي كنند، يعني بطور مثال مرد مدتي به خانه داري و سرپرستي بجه ها مشغول مي شود و زن نقش نان اور خانواده را به عهده مي گيرد. بعد از اتمام دوره ازمايشي هر دو با مشكلات طرف مقابل خود منجمله استرس ها شخصا اشنا مي شود و زمينه درك و تفاهم در يك خانواده بالا مي رود وديد يك بعدي به دو بعدي تبديل مي شود و همسران قادر به درك شرايط طرف مقابل خود ميشوند و به تقسيم كار خود با نگاهي عميق تر مي نگرند كه براي پيشرفت خانواده مفيد است. با دو بعدي ديدن همسران قادرند به خوشبختي دست يانبد و ريشه بسياري از دعوا هاي خانواده گي را از ريشه قطع كنند و خانواده ايي خوشبخت داشته باشند. بسياري از انسانها مانند داستان اساطير يوناني غول يك چشم معروف فقط با يك چشم در وسط سر همه چيز را مي بينند و براي خود هر چيز را با نگاه تك بعدي خود تجزيه و تحليل مي كنند و بقول معروف يك طرفه پيش قاضي مي روند در حاليكه دو بعدي ديدن اين است كه كلاه خود را قاضي كنيم و 50 درصد به خود حق دهيم و 50 درصد به طرف مقابل. درمانگري كه بتواند به انسان يك چشم، دو تا چشم براي ديدن و حس كردن عطاء كند در كار درماني خود موفق بوده و توانسته يك انساني را در رسيدن به بلوغ رواني كمك كند . در فرهنگ ما هم وقتي كسي كاري را مي خواهد انجام دهد كه به عواقب ان خوب فكر كند، مي گويند يك سوزن به خود بزن و يك جوالدوز به ديگري ، يعني خودت را جاي ديگري قرار بده. ژان پياژه در باره طرز انديشيدن كودكان مي گويد كودكان در مرحله رشد به شكل" ايگو سنتر" مي انديشند يعني طرز انديشيدن كودكان شكل جزيره ايي دارد يعني بسياري از حوادث نا خوشايند را به شكل جدي احساس نمي كنند و همه چيز را از ديد خود مي بيند. طبيعت اين موقعيت را براي كودكان فراهم كرده تا مورد ضربه حوادث نا گوار كه كودك ظرفيت رواني ان را ندارد، قرار نگيرند و به سلامت از حوادث عبور كنند. با رشد عقلاني كودك و ورود به دوره جواني قادر است كه خود را در جاي ديگري قرار دهد و به بلوغ رواني برسد. افرادي هستند كه كودك خود خواه انان رشدي نمي كند و تا سنين بالاتر هم به شكل انسانهاي خود خواه ظاهر ميشوند. اينجاست كه مشكلات ارتباطي اين دسته انسانها در جمع بطور مثال با همسرشان اشكار ميشوند و با كمك يك مشاور روانشناس شايد اين دسته افراد بتوانند از پرسپكتيو انسان ديگري مسائل را بررسي و قضاوت كنند و مانع رخداد بسياري از طلاق ها شوند. مولف

1. قدرت تصور در روابط زناشوئي

گفته شده است كه ما بر عليه عزيزترين كسان خود گناه مي كنيم نه به خاطر ان كه به انان علاقمند نيستيم بلكه بدان علت كه قدرت تصور خود را به كار نمي بريم. ص 203
يك محقق در امريكا طي يك بررسي 10 ساله دريافته است كه فقط 17 درصد افراد متاهل از ازدواج خود واقعا راضي هستند. بديهي است كه 83 درصد ديگر را مي توان با تفكر خلاق بهبود بخشيد. نوازش كردن و اشتي كردن ممكن است بدوا مفيد واقع گردد . ليكن بعدها غالبا مشمول " قانون نزولي" قرار مي گيرد. يك راه بهتر عبارت از نوازش ، تدبير كردن است- تدبير راه هائي براي اجتناب از برخوردهائي كه مستلزم اشتي كردن است. اين نوع طرز عمل خلاق نه تنها براي محافظت از خوشبختي ما بلكه براي ساختمان مغز ما نيز مفيد است. زمان در تداوم ازدواج حائز اهميت است. خانمي در اين زمينه مي گويد :" در 33 سال گذشته من و شوهرم با زمينه هاي مختلفي كه مي تواند منجر به طلاق گردد مواجه شده ايم،هميشه يكي از ما يا هر دو مدتي وقت براي تفكر صرف كرده و در هر بار يك رابطه بهتر و قوي تر از خاكستر عصبانيت هاي ما حاصل شده است. من معتقدم در هر ازدواجي زمان حائز اهميت اساسي است."
استفاده از زمان به عنوان يك ابزار ، يكي از ايده هاي مربوط به حل مسائل ازدواج است. قدرت تصور نه تنها حائز اهميت اساسي است بلكه كليد يك ازدواج موفق است. ص 204

2. كارهاي خانه براي قدرت تصور مبارزه طلبانه

وظايف خانوادگي غالب خانم ها مستلزم كوشش خلاق تري نسبت به مشاغل شسته رفته شوهرانشان است." از اين غذا هاي باقي مانده چه مي توانم درست كنم؟ "... "چگونه مي توانم كودك را سر وقت بخوابانم؟ " فردا شب مي خواهيم بيرون برويم بچه را نزد كه بگذارم؟" در مورد چنين سئوالاتي چه بسا خانم ها كه مي توانند استعداد خلاقيت خود را برانگيزند - صبح تا شب و از طلوع تا غروب افتاب. خريد مواد غذايي مسلما تفكر زيركانه است و هر چه درامد كمتر باشد ، برنامه ريزي غذا نياز به تصور خلاق بيشتري دارد. ممكن است كه شوهر تهيه غذا را كار عادي و اساني فرض كند ليكن وقتي براي خوردن غذائي كه از گران ترين غذا ها لذيذ تر ولي با قيمتي نازل تهيه شده ، بنشيند ، خوشحال خواهد شد كه همسرش به جاي پول هاي شوهر قدرت تصورش رابه كاربرده است. ص 204

يكي از كمك هاي موثر همسران به خانم هايشان اين است وقتي به منزل مي ايند بعد از استراحت حداقل نيم ساعت به همسرشان در كار منزل كمك كنند. اثر رواني اين كمك در توليد حس رضايت مندي زنان از همسرشان بسيار مفيد است و باعث كاهش استرس خانم ها ميشود و خانم ها ان را نوعي نوازش از سوي همسر خود تلقي مي كنند. مولف

3. برخورد خلاق در مورد مسائل فرزندان

اگر پدر و مادرها به جاي نق زدن با ملاطفت و مهرباني ياداوري كنند چقدر بهتر است. نق زدن فقط زبان لازم دارد ليكن
ياداوري نوازش اميز مستلزم تفكر خلاق است. اري چقدر براي هدايت كودكان در عبور از بيابان طفوليت، از جنگل هاي جواني به سرزمين رشد و كمال نياز به ايده وجود دارد. اگر والدين نتوانند از مجازات چشم پوشي كنند، لاقل ميتوانند راه هاي بهتري براي مجازات تدبير كنندو براي اين كار بهتر است اجازه دهند تدبيرشان موقع و مكان مناسب براي مجازات را انتخاب كند به جاي اين كه خشم تعيين كننده باشد. هم چنين براي ان كه مجازات با جرم تناسب داشته باشد نياز به تصور خلاق داريم تا بتوانيم جريمه اي تعيين كنيم كه كودك ان را منصفانه تلقي كند. خانواده اي اين كار را با تعويض نقش انجام مي داد بدين ترتيب كه نخست با پسر خود نشسته و با دقت موضوع را مورد بحث قرار مي دادند، سپس تعيين مجازات را به او واگذار مي كردند. ... يك مشاور خانواده نقل مي كند كه پسر كوچكي براي نهار دير به خانه امد. مادر با تحقير و خشم و غضب با وي رو به رو شده و او را مجبور به خوردن غذا - تمام غذا نمود. پس از ان كه مادر بيرون رفت پسر استفراغ كرد و ان شب والدين نتوانستند اور ا بيابند. نيمه شب پليس تلفن كرد و گزارش داد كه پسر را در حالي كه عازم خارج از شهر بوده و در جاده اي پي وسيله مي گشته پيدا كرده است. و اما كاري كه مادر بايد طبق گفته مشاور ياد شده كرده باشد ، عبارت است اين كه وقتي موعد امدن پسر رسيد و به خانه نيامد، غذا را خورده و ميز را از ظروف خالي كرده باشد. سپس وقتي پسر غذا خواست به وي بگويد كه بايد غذاي خود را حاضر كند سپس ظروف را بشويد. اين مجازات متناسب با جرم به وي مي اموخت كه دير امدن كار خوبي نيست.
وقتي كه والدين فرزندان خود را به كمك قوه تصور خلاق وادار به نظم و ترتيب مي كنند، به نحو مطمئن تري به اخذ نتيجه كمك نموده و از جهت بر هم خوردن حسن تفاهم خانواده با خطر كمتري مواجه مي شود تا ان كه فرزندان خود را دعوا كنند. هم جنين بجاست كه والدين فرزندانشان را به كوشش جهت خلاق بودن وادارند. مثلا مادري هنگامي كه يكي از فرزندان بي حوصله شده شكايت مي كرد كه امروز چه كار كنم؟ جواب ميداد: "يك بسته كاغذ و يك مداد بردار و تمام كارهائي را كه ممكن است علاقه به انجام ان داشته باشي يادداشت كن. قول ميدهم كه مي تواني حداقل 25 كار مختلف تدبير نمائي." ص 205

4. در مورد كنار امدن با خود

چه متاهل و چه مجرد، استفاده فعالانه از قدرت تصور مي تواند همه را قادر به استفاده بيشتر از زندگي خود بنمايد. در مورد كنار امدن با خود، رضايت ما بتشتر بستگي به اين دارد كه خلاق هستيم يا غير خلاق. بر طبق يافته هاي علمي ، قسمت عمده اي از بي قراري ها ، نتيجه عدم استفاده از استعدادهايمان است. استعدادهاي ما دائما در اشتياق روزانه جهت ابراز هستند ولي بيشتر مشتاق پرورش اند. وقتي ان ها را محبوس كنيم.، ما را عذاب مي دهند. بدين ترتيب دليل نارضايتي ما را معمولا مي توان به عدم موفقيت ما در تمرين دادن و به كار انداختن استعدادهايمان دانست. ص206

حتي نيرومند ترين روحيات ممكن است در معرض تضعيف قرار گيرد . ص 206
به جاي صرفا افسرده بودن، مي توانيم موضوع را روي كاغذ بياوريم، احتمال زيادي وجود دارد كه وقتي نوشته شد ديگر جندان وحشتناك به نظر نيايد- حتي ممكن است ( يك مشكل) ان قدر مضحك باشد كه ما را به خنده واداردو اين كوشش براي نوشتن ، خود ممكن است نوعي رهائي عاطفي به وجود اورد.- به عبارت ديگر ممكن است دروازه اي براي نوعي تفكر خلاق براي ما بگشايد. ص207

با بالا بردن ظرفيت تحمل و صبر و استقامت در شرايط نا ملايم مي توان از شرايط سخت عبور كرد. يكي از توانايي هاي نهفته انسان تربيت استقامت در سختي ها و تدبير در سختي ها است كه انساني را براي كنار امدن با مشكلات ياري بسيار مي كند. به اين دليل ايمان و توكل به خداوند در اين شرايط به شدت مقاومت و صبوري روان مي افزايد و فرد را از فرو افتادن به گرداب افسردگي محفوظ مي دارد . ياد ورزشكاران المپيك بيفتيد كه با تحمل و استقامت به مدال طلا دست مي يابند. تحمل تلخي ها هم جزء طبيعت زندگي بشري است و در بسياري شرايط راه فرار در ان وجود ندارد، پس چه بهتر عاقلانه با ان رو در رو شويم و ان را تحمل كنيم. انجام فعاليت هاي خلاقه مانند نقاشي كردن، سفال گري و هر نوع كار دستي به ذهن كمك مي كند تا بتواند راهي از بن بست به بيرون بيابد . حتي اگر راهي هم يافت نشود باعث ايجاد ارامش بيشتر در فرد ميشود. ورزش و هر نوع فعاليت بدني ورزشي و بازي هم در اين شرايط مفيد و موثر است و باعث تقويت قوه ذهني فرد وكمتر شدن استرس مي شود. حسن ديگري كه روي كاغذ اوردن مشكل دارد اين است كه فرد قادر ميشود با واقع بيني به مشكل نگاه كند و از بزرگ كردن بيش از حد ان صرف نظر كند. مولف

تمرين
1. فرض كنيد بچه اي داريد كه براي تماشاي تلويزيون تكاليف درسي خود را ناديده ميگيرد. شش استراتژي كه مي توانيد براي كمك به حل اين مشكل تدبير نمائيد چيست؟
2. 10 راه براي سرگرمي خود وقتي كه براي تمام مدت عصر و شب تنها هستيد تدبير نمائيد
3. فردي را كه كمتر از همه دوست داريد بخاطر اوريد. سپس يك چيز در باره او كه بسيار به نظرتان پسنديده مي ايد انتخاب كنيد. سپس سه راه براي بزرگ كردن ان خصوصيت در ذهن خود تدبير نمائيد.
4. ناراحت كننده ترين عادت شخصي را كه بيش از همه به شما نزديك است شرح دهيد. شش تاكتيك براي انكه ان شخص عادت مزبور را به نحو مطلوبي تغيير دهد تدبير نمائيد. ص 208

خلاصه ايي از بخش هاي كتاب : پرورش استعداد همگاني ابداع و خلاقيت، نوشته دكتر الكس اس. اسبورن، ترجمه دكتر
حسن قاسم زاده ، انتشارات نيلوفر، چاپ سوم پائيز سال 1375