Savehsara

jalalfirozi

در مورد انواع داستان چند خطی را با هم بودیم . حالا می خواهیم نگاهی به "ساختار تاریخی داستان" بکنیم و کمی عمیق تر با رنگین کمان داستان آشنا شویم .در این شماره کمی درباره داستانهای سنتی و مدرن دور هم جمع می شویم ودر ادامه، بحث داستان مدرن را برای چند جلسه کش می دهیم!
می دانید که داستان بر اساس اندیشه آدمی ست. اما این اندیشه آدمی همواره ثابت نبوده. گاه صبح بوده ، گاه شب و گاه گرگ و میش. و البته زمان هایی که پیدا کردن هر اندیشه ای کاری بس آسان است!
از نظر ساختار تاریخی، داستان در سه دسته زیر تقسیم می شود:
داستانهای سنتی (کلاسیک) ، داستانهای مدرن ، داستانهای پست مدرن

داستانهای سنتی (کلاسیک)
بعد از "حکایت ها" و "قصه ها" بود که داستانهای سنتی تولد پیدا کردند. البته داستان های بلند آن زمان را بیشتر به نام "رمانس" می شناسند نه رمان. یعنی داستانهای عاشقانه ای که به نثر و نظم نوشته می شدند.
داستانهای سنتی در قرنهای هفده، هجده و نوزده وجود داشته و هنوز هم تولید می شوند. موضوع محوری، سادگی ، عام فهمی از ویژگی های اصلی داستانهای سنتی است.
موضوع محوری: "چه گفتن" و "خود موضوع" در داستانهای سنتی نسبت به "چگونه گفتن" و "نحوه پرداختن به موضوع " ارجحیت دارد. از همین رو است که بازی های زبانی در این گونه بسیار کم است و به همین دلیل، معمولا بیش از یک برداشت از داستانهای سنتی حاصل نمی شود.
سادگی : داستان های سنتی فرم پیچیده و مولفه های بارزی ندارند؛ و همین امر سبب شباهت و نزدیکی این گونه به قصه شده. (وجود شخصیت هایی که کامل نیستند باعث این شباهت شده.) مثلا اگر در یک داستان سنتی که داستان در یک تاکسی جریان دارد، یک مهندس، یک قصاب، یک پزشک، یک نانوا حضور داشته باشند؛ صحبت کردن این افراد شباهت زیادی به یکدیگر دارد. در صورتی که عملا چنین چیزی مردود است. این ویژگی باعث شده تا به نظر برسد که کراکتر ها زبان ندارند و این نویسنده است که یک تنه بجای همه آنها صحبت می کند! در صورتی که هر شخص باید مثل خودش صحبت کند و تکیه کلام های خودش را داشته باشد.
عام فهمی: بر خلاف داستانهای مدرن که برای درک و ارتباط برقرار کردن با آنها گاهی لازم است که داستان را چندین بار خواند، داستانهای سنتی معمولا در همان خوانش اول است که خودشان را به کمال عرضه می کنند و چیزی باقی نمی گذارند.
سیر خطی داستان های سنتی، نیاز به حضور ذهن بالا را از بین برده و همین امر سبب شده تا فهم محتوا این گونه، کار دشواری نباشد. در واقع می توان گفت که یک داستان سنتی از نظر "فهم" برای قشر خاصی نیست و تقریبا همه برداشتها – در هر سنی- شبیه یکدیگر است. این در حالی است که شاید کسی یک داستان مدرن را چند بار بخواند و هر بار یک برداشت داشته باشد ولی در داستان سنتی – معمولا- همان یک برداشت است.
چنین عواملی است که باعث سهل الهضم بودن داستانهای سنتی می شود. البته منظورمان از سهل الهضمی داستانهای سنتی، به معنای تحقیر، پوچ و توخالی بودن نیست. بلکه منظور اجتماع ویژگی هایی مثل "موضوع محوری، سادگی، عام فهمی" است .
داستانهای سنتی مانند یک پازل اند که پشت تکه هاشان را شماره گذاشته اند و دانه به دانه چیده شده اند. مثلا داستان در ساال 1320 شروع می شود و در سال 1321 تمام می شود.
چند نکته درباره داستان های سنتی :
• نویسنده داستانهای سنتی معمولا فردی جانبدار است و از مرام و عقیده خاصی دفاع می کند.
• مسائل امروزی و دنیا ی مدرن ( مثل دموکراسی، استفاده از هوش و استعداد در جهت منفی، ابعاد زندگی شهری و ماشینی ، هویت و ...) متناسب با داستانهای سنتی نیست. چرا که پرداخت به این موضوعات بیشتر در داستانهای مدرن دیده می شود.
• معمولا پایان فیزیکی داستانهای سنتی برابر است با پایان داستان در ذهن خواننده.
• در داستان های سنتی، بیش از آنچه که باید به محیط و شخصیت ها و تیپ ها پرداخته می شود. مثلا از نوک پا تا موهای یک فرد توضیح داده می شود. که امری غیر ضروری است
• پرداختن به "گفتن" در داستانهای سنتی باعث می شود تا از دو مولفه مهم در مورد شخصت ها غافل شویم. " روانشناسی شخصیت ها" و "تفاوت زبان شخصیت ها"
(در بحث داستان های مدرن به این موضوع اشاره می کنیم)

***
داستانهای مدرن:
داستانهای مدرن گره خورده به مقولات دنیای مدرن اند. این داستان ها همچو تکه های پازلی هستند که در دست خواننده اند. مثل اینکه پشت تکه های یک پازل را شماره گذاری کرده باشیم ولی هر طور که می خواهیم این تکه ها را بچینیم؛ ولی در نهایت شکل تکمیل شود یا به تکمیل نزدیک شود. البته منظورمان از "به تکمیل نزدیک شود" همان "پایان باز" است که به آن خواهیم پرداخت.
در این داستانها بجای " مطلق " از " نسبت " و " عدم قطعیت " صحبت می شود. اگر درداستان سنتی می شد از یک فرد به عنوان "خوب" یا "بد" صحبت کرد، در داستان مدرن از افراد به عنوان "نسبتا خوب" یا "نسبتا بد" یاد می کنیم. در واقع داستان مدرن ، "تغییر پذیری افراد در شرایط" را قبول دارد. از همین رو است که در این نوع داستانها نمی توانیم بگوییم که فلانی صد در صد این است . بلکه ممکن است تحت شرایطی، کاری را کند که قبلا انجام نمی داده. حالا اگر فرد بد سرشتی باشد، ممکن است کار خوبی را از او ببنیم و بلعکس.
عمده ترین مولفه های داستانهای مدرن این موارد است:
1- تعلیق نیرومند: تعلیق در داستان یعنی منتظر گذاشتن خواننده به نحوی که نه حوصله خواننده سر برود و نه رمز و راز داستان لو برود. در واقع تعلیق در داستان مدرن کمک می کند تا از طرفی خواننده جذب شود و از طرفی تشنه بماند تا در طول خواندن داستان – با دید مثبت به داستان – از خودش بپرسد "آخرش چه می شود؟".
توجه داشته باشید که تعلیق وقتی اتفاق می افتد که خواننده تشنه ادامه دادن داستان و علاقمند به، به پایان رساندن آن را داشته باشد. اما تعلیق را چطور می توان ایجاد کرد؟
تعلیق دو گونه است. یا طبیعی ست یا مصنوعی. تعلیق طبیعی در ساختار داستان های پلیسی وجو دارد که حادثه ای افتاده و "بدنبال علت حادثه بودن" خود باعث بوجود آمدن تعلیق می شود. و تعلیق مصنوعی نیز ساختاری است که خود نویسنده آن را بوجود می آورد تا خواننده را تا انتها نگه دارد. برای این منظور نویسنده می تواند بخشهایی از داستان را حذف کند تا تعلیق بوجود آید. مثلا در یک گفتگو تلفنی، صدای یک طرف را حذف کند یا داستان را تکه تکه کند و تکه ها را جلو عقب بچیند و ...

ادامه دارد