تاریخ: چهار‌شنبه 1 دی 1389 - 06:29 عنوان: اموزش كمك هاي اوليه و اهميت حياتي ان
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
اموزشكمكهاياوليهواهميتحياتيان
فرا گيري كمك هاي اوليه بر هر فردي واجب و ضروري است تا در بروز حوادث طبيعي مانند زلزله و سيل ، تصادفات و سوانح حداكثر كمك به فرد زخمي و مصدومانجام گيرد و سطح اسيب ها را كاهش دهد. چه بسا تسلط و اشنائي و عمل به اين اصول كمك هاي اوليه جان بسياري از افراد را تا رسيدن نيرو هاي درماني و امدادي نجات دهند.
مهمترين مراكزي كه مي توانند در اموزش عمومي شهروندان در موضوع اموزش كمك هاي اوليه نقش وسيع و مهمي داشته باشند ، همه واحد هاي شغلي اعم از سازمانها، ادارات ، كارخانجات و شركت ها هستند. اين واحد هاي سازمان يافته با برگزاري كلاسهاي كوتاه مدت اين امكان را براي كاركنانشان مهياء مي نمايند تا در بروز حوادث طبيعي و سوانح نقش فعال و مثبت و كمك رساني را ايفاء نمايند. بخش ديگر شامل كليه مدارس اموزش و پرورش مي باشد تا دانش اموزان را به اين دانش مجهز كرده و هر دانش اموز در هر لحظه با اماده گي كافي به خانواده اش در صورت بروز اين سوانح كمك كند.
اموزش بخش تثوري و عملي كمك هاي اوليه توانمندي هاي لازم را براي شهروندان مهياء مي سازد تا اين شهروندان با امادگي كافي و ارامش نقش مهم خود را در سوانح طبيعي و تصادفات با شايستگي به انجام برسانند.
يكي ديگر از كانال هاي اموزش عمومي پخش برنامه هاي اموزشي از طريق صدا و سيما در باره اموزش كمك هاي اوليه مي باشد. با اين دسته اموزش ها در حفظ سرمايه هاي انساني موفقيت هاي بيشتري حاصل ميشود. قرار دادن اين بخش اموزش كمك هاي اوليه بشكل متون تصويري و صوتي و نوشتاري در سايت هاي دولتي از طريق اينترنت قدم بسيار موثر و فوق العاده مفيدي است . بخصوص پخش و نشر علمي ترين و تازه ترين تجارب بهداشتي و پزشكي از طريق وزارت بهداشت در سايت هاي اينترنتي در اين زمينه از اهميت خاصي برخودار است بخصوص اگر به افراد اموزش داده شود تا با ابتدائي ترين امكانات كمكي محيط دور و بر خود اشنا شده و از انها بعنوان ابزار عمليات كمك رساني در چنين مواقعي بهره مند شوند. بطور مثال گاهي به كمك دو تكه لوله شكسته و يا دو تكه چوب دراز با يك تكه پارچه ، ملافه حتي يك پتو كهنه مي توان بسادگي تخت روان و يا برانكاو حمل مجروح (مبتلا به خونريزي و يا دچار شكستگي استخوان )را فراهم ساخت . اشنائي به اينگونه ابزار سازي ساده و ابتكاراتي از اين دست گاهي باعث نجات جان مجروحي مي شود .
اين تعاليم باعث سرعت عمل افراد كمك رسان در بروز سوانح طبيعي نيز مي شود و در واقع اين افراد تعليم ديده هستند كه بر بحران غلبه مي كنند نه بحران بر افراد .
يكي ديگر از اموزش هاي لازم در اين مجموعه اموزش ارام سازي بوسيله فرد كمك رسان در مورد بستگان مصدومين و خود مصدومين است. زيرا برقراري ارامش هر چند نسبي رانده مان كار درماني را بالا مي برد. بطور مثال فرض كنيد كه يك اتوبوسي نفص فني پيدا كرده و دچار اتش سوزي شده. بخاطر هيجان و اضطراب فراوان همه مسافرين سراسيمه بسوي در خروجي حمله مي برند و راهبندان ايجاد مي شود و خروج افراد از محدوده حادثه بكندي انجام مي يابد و متاسفانه چه بسا همين تاخير باعث صدمه وسوختگي چندين نفر مشود. در حالي كه اگر در اتوبوس كساني باشند كه به نقش ارام سازي در مواقع هيجاني اشناباشند ، بهتر به مسافران اتوبوس كمك مي كنند تا افراد كمتري صدمه ببينند.
با توجه به ازمايشاتي كه دانشمندان به عمل اورده اند ديده شده كه افرادي كه پيش از وقوع حوادث طبيعي ، سوانح و تصادفات اموزش داده ميشوند در برخورد با سوانح و تصادفات و حوادث طبيعي عكس العمل كارا تر، مثبت تري از خود نشان ميدهند و بر اعصابشان مسلط هستند تا افرادي كه در اين زمينه ها اموز ش اي نديده اند. حال چند بخش مهم كمك هاي اوليه در اينجا مطرح ميشود. براي تمامي كساني كه در تدوين اين اموزش ها تلاش مي كنند ،ارزوي موفقيت تمام را دارم...... مولف
باز كردن راه تنفسي
باز كردن راه هوايي Air way
اولين قدم باز كردن راه هوايي فرد است .در فرد بيهوش تمامي ماهيچه ها شل شده اند.عضلات زبان و گردن هم از اين قاعده مستثني نيستند و احتمال دارد كه زبان به طرف حلق بر گردد و راه هوايي را مسدود كند .
كف دست را روي پيشاني مصدوم گذاشته و سر او را به طرف عقب بر گردانيد . همزمان با اين كار دست ديگر را زير چانه او قرار داده و به سمت بالا فشار دهيدبه طوريكه دندانهاي فك بالا و پايين در مقابل هم قرار گيرند . در صورت انجام صحيح اين مراحل شما موفق به باز كردن را ه هوايي مصدوم خواهيد شد .
مراقب باشيد كه دهان فرد را بيش از حد باز نشود چون در اين صورت ممكن است زبان به عقب برگردد و راه هواي را مسدود كند
ماساژ قلبي موثر
بيمار را به پشت خوابانده , مطمئن شويد كه وي روي يك سطح سخت قرار گرفته است . اما اگر فرد در رختخواب يا هر سطح نرم ديگري است وقت را تلف نكنيد و فقط كافيست كه اورا روي روي زمين بلغزانيد يا اينكه يك تخته با هر شي صاف و سخت را از بين پشت او و ملحفه قراردهيد .
كنار مصدوم زانو بزنيد .
آخرين حددنده هاي او را با دو انگشت دستي كه بالاي فرد نزديكتر است بيابيد انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانيد تا يك فرو رفتگي در محل اتصال دنده هاي دو طرف برسيد .
يك انگشت را در محل فرورفتگي بگذاريد و انگشت ديگر را كنار آن قرار دهيد سپس ته دست ديگر را در كنار آن دو انگشت قرار دهيد .بعد ته دست دوم را روي دست اولي بگذاريد .
موقعيت بدن خود را طوري تنظيم كنيد كه بازوها خم نشوند و شانه ها در امتداد نقطه اتكا دستها باشند . به اندازه اي بر جناغ فرد فشار وارد كنيد كه 4-5 سانتي متر پايين برود.
پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سر هم ( اين 15 ماساژ در مدت 11 ثانيه خواهد بود ) دو عددتنفس مصنوعي به فرد بدهيد شما براي انجام اين دو تنفس 4 ثانيه فرصت داريد .اين سيكل بايد چهار بار در دقيقه تكرار شود براي اينكه بتوانيد نسبت 15:2 را در هر دوره رعايت كنيد بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگوييد .
بعد از يك دقيقه وضعيت مصدوم را ازريابي كنيد
خونريزي
اهداف كلي در خونريزي ها
1ـ شناسايي وضعيت مصدوم و شدت از دست رفتن خون
2ـ مهار خونريزي
3ـ تميز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن با گاز استريل جهت به حداقل رساندن خونريزي و ممانعت از بروز عفونت
4ـ انتقال مناسب مصدوم به بيمارستان
كمكهاي اوليه در خونريزي ها
ــ در ارائه كمكهاي اوليه سرعت عمل به خرج دهيد اما خونسردي خود را حفظ كنيد.
تاخيرممكن است به قيمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود.ــ علايم حياتي را كنترل كنيد
ــ مصدوم را به پشت بخوابانيد و پاها را در وضعيت زانوخميده بالا ببريد.
ـ خونريزي را كنترل كنيد ?!?
ــ مصدوم را گرم نگه داريد
ــ مصدوم را در وضعيت استراحت قرار داده و اندام زخمي را بي حركت كنيد
ــ لباس مصدوم را شل كنيد
ــ در صورت بروز شوك، پاهاي مصدوم را بالا نگه داريد اما در صورت خونريزي سر و گردن نبايد سر را نسبت به بقيه بدن پايين تر نگه داشت ، چون سبب خونريزي بيشتر مي شود.
ــ در صورتي كه خون لخته شده باشد، از كندن و تميز كردن آن خودداري كنيد؛ زيرااين كار سبب خونريزي مجدد ميشود.
ــ هرگز اشيائي مانند چاقو، تكه هاي شيشه و… را از زخم خارج نكنيد زيرا امكان تشديد آسيب و خونريزي بيشتر وجود دارد. در اين شرايط، از يك دستمال و يا باند حلقه شده به نام تــامپون استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه تامپون بايد
كاملا اطراف جسم را بپوشاند طوري كه وقتي خواستيد روي آن باندپيچي كنيد،
به جسم فشار وارد نشود.
ــ مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد.
اثرات خونريزي در بدن
اثرات كلي از دست رفتن خون عبارتند از:
1- از دست رفتن گلبول هاي قرمز به كاهش اكسيژن رساني به بافتها منجر مي شود.
2- كاهش در حجم خون سبب كاهش فشار خون ميشود.
3- سرعت پمپاژ قلب جهت جبران فشار خون كاهش يافته، افزايش مي يابد.
4- كاهش در قدرت ضربان قلب
خونريزي هاي خفيف و آرام معمولا بي خطر بوده و علائم عمومي ايجاد نمي كنند.
عدم رسيدگي فوري در خونريزي هاي متوسط( كه تا حدود 1 ليتر خون از دست
مي رود)، منجر به بروز حالت شوك مي شود.
در خونريزي هاي شديد، امكان بروز مرگ در عرض چند دقيقه نيز وجود دارد.
دستگاه گردش خون :
دستگاه گردش خون از مهمترين سيستمهاي بدن ميباشد كه از سه جزء اصلي زير تشكيل شده است :
1- قلب 2- رگها 3- خون
وظيفه اين دستگاه انتقال مواد غذائي واكسيژن به سلولهاي بدن وهمچنين انتقال مواد دفعي ودي اكسيد كربن سلولها به اندامهاي دفعي مي باشد
علائم ونشانه هاي خونريزي
به صورت واكنشي و براي جبران خون از دست رفته، خون كمتري به قسمتهاي كم اهميت تر مثل پوست، مي رسد و به همين دليل رنگ پريدگي پوست و مخاطها جزو علايم شايع خونريزي است. در مراحل اوليه و يا خونريزي هاي خفيف به جز رنگ پريدگيهاي مختصرپوست و افزايش تعداد ضربانقلب علايمي ديده نميشود ولي با افزايش شدت خونريزي علايم زير ظاهر ميشود:
1- تشنگي
2- ضعف، بي حالي،بي قراري و پرخاشگري
3-تند شدن ضربان قلب و ضعيف شدن نبضهاي محيطي
4-عرق سرد روي پيشاني
5-تنفس سريع و سطح
6-تهوع و استفراغ
7-افت فشار خون
8- خواب آلودگي
9-احساس سبكي سر، سرگيجه و سردي پوست
10-احساس سرما
11- وجود علايم خاص خونريزي در ارتباط با بعضي از قسمت هاي بدن مثلا خونريزي جمجمه، درون قفسه سينه يا شكم و…
12- مشاهده خروج خون از زخم در موارد خونريزي خارجي
ــ به خاطر كاهش رسيدن خون اكسيژن دار به مغز، فرد دجار خواب آلودگي، گيجي، سياهي رفتن چشمها و يا اضطراب و بي قراري مي شود
انواع خونريزي:
با توجه به نوع عروق آسيب ديده، خونريزيها به سه دسته تقسيم مي شوند:
1) خونريزي سرخرگي: اين نوع خونريزي به دليل سرعت زياد جريان خون به صورت جهنده و با فشار زياد است.رنگ خون به دليل محتواي اكسيژن بالا قرمز روشن است.
اين نوع خونريزي به آساني مهار نميشود. درموارد قطع عضو به دليل ضربه ممكن است سرخرگ به طور كامل و شديد منقبض شده و خونريزي قطع گردد.
2 ) خونريزي سياهگي: سياهرگها شامل خون تيره بوده و جريان خون در آن آرام است و در نتيجه اين نوع خونريزي بدون جهت و فشار بوده و آسانتر از خونريزي سرخرگي مهار ميشود. يك خطر جدي خونريزي سياهرگي، ورود هوا (مكش هوا ) به درون خون و بروز مرگ ناگهاني است. اين موضوع خصوصا در مورد خونريزي از سياهرگهاي بزرگ گردني صادق است. گر چه خون از درون سياهرگهاي آسيب ديده بدون جهش خارج مي شود و ميتوان با فشار ملايم آنرا مهار كرد، ولي در موارد آسيب به سياهرگهاي بزرگ امكان وقوع خونريزي شديد و غير قابل مهار وجود دارد.
3 ) خونريزي مويرگي: خون موجود در مويرگ ها مخلوطي از خون سرخرگي و سياهرگي است. خون معمولا از زخم نشت مي كند و مقدار خون از دست رفته نيز كم است. معمولا فشار روي زخم براي مهار خونريزي كفايت مي كند و در بسياري مواقع حتي بدون درمان، روي زخم خودبه خود لخته مي بندد و خونريزي مهار ميشود. در اين نوع خونريزي خطر عفوني شدن زخم بيشتر از خطر از دست رفتن خون مطرح است.
باتوجه به كانون خونريزي، خونريزيها به دو دسته تقسيم مي شوند:
1) خونريزي داخلي:در خونريزي داخلي،خون از درون عروق خارج شده، ولي داخل بدن باقي ميماند.يعني خون به درون حفرات بدن مثل شكم، قفسه سينه، جمجمه و … مي ريزد. اين نوع خونريزي را
با چشم نمي توان ديد و تشخيص آن مشكل است.
2) خونريزي خارجي: در خونريزي خارجي، خون از بدن خارج شده و بيرون مي ريزد و غالبا نتيجه ي بريدگي، جراحت جنگي و شكستگيهاي باز استخوان ها ايجاد مي شود.
علل خونريزي ها:
از علل خونريزي خارجي مي توان آسيبهاي ناشي از تصادفات، ضربه ها، بريدگي با آلات برنده و صدمات جنگي در اثر گلوله و تركش و… را نام برد.
از علل خونريزي داخلي مي توان آسيب و ضربه در اثر تصادفات، ضربه ها، وارد شدن گلوله به درون احشاء ، برخي بيماريهاي خاص مثل خونريزي گوارشي و اختلالات انعقادي اكتسابي و ارثي را نام برد.
روشهاي مهار خونريزي
براي اين كار ميتوانيد از چند روش زير استفاده كنيد:
1ـ بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده
2ـ فشار مستقيم بر روي محل خونريزي
3ـ فشار بر روي نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطي هستند كه شريان يا همان سرخرگ اصلي، از آن عبور كرده است.)
4ـ اگر خونريزي جزئي باشد، خونريزي ممكن است با ريختن آب سرد بر روي آن بند بيايد.
5 ـ استفاده از تورنيكت يا شريان بند در خونريزي هاي شديد تورنيكت باند عريزي است كه استفاده از آن به طور صحيح سرخرگ را بسته و مانع خونريزي ميشود. از اين وسيله تنها در موارد بسيار ضروري (نظير قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و يا عدم مهار خونريزي با روشهاي ديگر) استفاده مي شود.
كمكهاي اوليه در خونريزي خارجي
جهت كنترل خونريزي خارجي بايد چهار مورد اساسي زير به ترتيب وبه سرعت انجام پذيرد :
1- فشار مستقيم
2- بالا نگه داشتن عضو
3- فشار بر نقاط فشار
4- استفاده از تورنيكت يا كيسه هوايي
1- فشار مستقيم :
موثرترين روش در كنترل خونريزي از طريق فشار مستقيم ميباشد كه به يكي از دو روش زير انجام ميگيرد :
الف- گاز استريل (يا تكه پارچه تميز) را روي محل خونريزي گذاشته وبا دست روي آن فشار وارد شود تا خونريزي قطع گردد.
ب- قطعه اي گاز استريل را روي محل خونريزي گذاشته وبه وسيله بانداژ محكم آنرا ببنديد تا خونريزي كنترل گردد.
2- بالا نگه داشتن عضو دچار خونريزي :
اين روش در كنترل خونريزي قسمت هايي از بدن كه امكان قراردادن آنها در سطحي بالا تر از سطح بدن وجود دارد مورد استفاده قرارميگيرد كه به علت نيروي جاذبه ،فشار خونريزي كمتر ميشود .
توجه : در صورت وجود شكستگي درعضو مربوطه استفاده ازاين روش محدوديت دارد .
3- فشار بر نقاط فشار :
اگر توسط فشار مستقيم و بلند كردن عضو ،خونريزي قابل كنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده ميشود .
نقاط فشار نقاطي است كه شريان هاي اصلي بدن از نزديك سطح بدن و روي استخوانها عبور ميكند و تعدادي از آنها عبارتند از :
1) در خونريزي هاي دست 2) در خونريزي هاي پا
توجه : چنانچه در اين محل ها شكستگي استخواني باشد در استفاده از اين روش محدوديت وجود دارد .
4- استفاده از تورنيكت يا كيسه هوائي :
اين روش فقط زماني انجام ميشود كه كوشش هاي قبلي جهت كنترل خونريزي موثر واقع نشود ويا در مواقعي كه اندامي قطع گرديده و نگراني درمورد ازبين رفتن بافتهاي پائين تر از محل بستن تورنيكت نباشد .
روش بستن تورنيكت :
1- ابتدا گاز يا دستمالي بر روي بازو قرار دهيد كه علاوه بر نقش حفاظتي باعث افزايش فشار در آن نقطه گردد .
2- به وسيله باند نواري دستمال فوق را ثابت كنيد. وسپس اهرمي مثل يك تكه چوب يا لوله يا حتي خودكار را روي آن قرار دهيد وباند را بعد از قراردادن آن گره ديگري بزنيد.
3- اهرم را به حول مركز گره تا اندازهاي بچرخانيد كه خونريزي قطع شود در اينحال اهرم را بوسيله گره ثابت كنيد .
زمان بستن، تورنيكت را در محلي كه قابل رويت باشد بنويسيد . به هیچ وجه تورنیکت را به منظور خونرسانی به اعضا باز نکنید. چرا که این کار کمکی نمی کند و تنها احتمال خطر را برای فرد بیشتر می کند.
نكته : 1- اندامي كه با تورنيكت بسته شده حتماً بايد در معرض ديد باشد .
2- حتي در زخمهاي ران و بازو تورنيكت حداقل بايد 2 اينچ يا5 سانتي متر بالاتر از آن بسته شود.
عده اي از پزشكان استفاده از كيسه هوائي دستگاه فشار خون با فشار حدود 150 ميلي متر جيوه را پيشنهاد مي كنندكه عملاً اگر امكان پذير باشد راه ايمني تري ميباشد. در دهه هاي اخير استفاده از وسيله اي به نام آتل بادي پيشنهاد شده كه كيسه هاي پلاستيكي با حفره ميان خالي هستند ومانند جوراب پوشيده و سپس باد مي كنند. اين وسيله علاوه بر اينكه ميتواند به عنوان يك آتل مصرف شود درموارد خونريزيها نيز به عنوان كمك دهنده در جلوگيري از خونريزي يا در موارد شوك حاصل از خونريزي به عنوان كمك در كاهش جريان خون اندامها مورد استفاده قرار مي گيرد.
دربستن تورنيكت بايد بسيار دقت كرد . چه بسا افرادي كه به دليل سهل انگاري امدادگران عضو خود را از دست داده اند . به همين دليل استفاده از تورنيكت و آتل بادي در بسياري از نقاط جهان معلق مانده است و تنها در موارد خاص مورد استفاده قرار مي گيرد .در بستن تورنيكت در قسمتي از اندام مثلاً دست بايد توجه كرد براي جلوگيري از آسيب و قطع عضو سالم به اندازه اي تورنيكت را محكم كنيم كه نبض احساس شود تا از تخريب عضو جلوگيري شود و حدالمقدور سعي شود از تورنيكت استفاده نشود .
كنترل بوسيله سرما :
در موارد شكستگي، سوختگي وخونريزيهاي خفيف ميتوان با استفاده از كيسه هاي حاوي يخ در محل ضايعه، علاوه بر كاهش درد و تورم باعث كاهش خونريزي نيز شد. توجه داشته باشيد كه استفاده از سرما به تنهائي نميتواند در كنترل خونريزي موثر باشد وبايد همراه با ديگراقدامات انجام گيرد.
توجه : براي جلوگيري ازسرمازدگي مورد نظر، كمپرس سرما را نبايد بيش از 20 دقيقه ادامه داد.
با توجه به مطالب فوق در مصدوم دچار خونريزي اقدامات زير را بترتيب به عمل أوريد :
1- محل خونريزي را مشخص كنيد.
2- نوع خونريزي را مشخص نمائيد.
3- خونريزي را كنترل كنيد ( بايد از حداقل امكانات حداكثر استفاده بعمل آيد ).
4- اگر جهت كنترل تورنيكت بسته ايد زمان آن را درجائي كه كاملاً در معرض ديد باشد مثلاً سينه يا پيشاني بيمار بنويسيد .
5- بيمار را جهت پيگيري صدمات وارد شده كنترل كنيد.
فراموش نكنيد كه تمامي اين عمليات را در موقعي ميتوان انجام داد كه ابتدا وضع تنفس وقلب بيمار كنترل شده باشد.
ت- خونريزي داخلي :
تعريف: چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره اي از بدن ريخته ومحل خونريزي مشاهده نشود، خونريزي داخلي گويند. مانند خونريزي در داخل جمجمه، ويا در مجاري گوارشي.
كمكهاي اوليه در خونريزيهاي داخلي :
در مورد خونريزيهاي داخلي مهمترين كار رساندن بيمار به مركز درماني است وبهترين اقداماتي كه ميتوان انجام داد به ترتيب زير است :
1- كنترل علائم حياتي
2- كنترل راههاي هوائي
3- قرار دادن بيمار در بهترين وضعيت
مثلاً اگر بيمار دچار تهوع واستفراغ هاي مكرر است اورا به پهلو خوابانده واگر خونريزي داخلي اندامها ( دست وپا )است، اندام را بالا نگه داريد.
4- بيمار اگر دچار شوك است كمكهاي اوليه در مورد او انجام شود.
5- در صورت امكان به بيمار اكسيژن داده وبه او هيچ چيز نخورانيد.
6- در اولين فرصت ممكن بيمار را به مركز درماني انتقال دهيد.
نكته1 : در صورت ضربه به سر – استفراغ هاي مكرر زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونريزي داخل مغزي ميباشد كه ميتواند باعث مرگ مصدوم گردد.همچنين خروج مايع مغزي نخاعي كه همانند آبريزش بيني از بيني و مايع شفافي از گوش مي باشد از علايم ضربه مغزي مي باشد .
در ضربه مغزي :
سر مصدوم را بالاتر از ساير اندام او قرار دهيد . از خروج مايع مغزي نخاعي به بيرون جلوگيري نكنيد و هر چه سريعتر مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد .
نكته2 : در صورت ضربه به شكم – دل درد شديد زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونريزي داخل شكم ميباشد ودر صورت عدم توجه باعث مرگ مصدوم خواهد شد.
2- ضربه غيرمستقيم مانند افتادن روي بازو كه باعث شكستگي ترقوه مي شود .
3- نيروي چرخشي : پيچ خوردن پا هنگام دويدن يا اسكي و آسيب به فاصل و شكستگي استخوان ها
انواع آسيب هاي وارده به دستگاه اسكلتي
1- شكستگي 2- دررفتگي 3- پيچ خوردگي
انواع شكستگي
شكستگي باز : هرگاه در ناحيه ي دچار شكستگي زخمي وجود داشته باشد كه با محل شكستگي استخوان مرتبط باشد , بطوري كه باعث شود تا محل شكستگي با محيط بيرون ارتباط داشته باشد , به آن شكستگي باز اطلاق مي شود . اين مسئله باغث افزايش خطر عفونت در محل شكستگي مي گردد .
شكستگي بسته : در اين نوع شكستگي ها علي رغم شكسته شدن استخوان پوست سالم است ( زخم بسته ) و به اين علت شكستگي بسته نام دارد .
در شكستگي باز به علت احتمال ورود ميكروب امكان بروز عفونت هاي شديد بيشتر از شكستگي بسته مي باشد .
دررفتگي :
هرگاه دو سطح استخواني كه در محل مفصل روبروي هم قرار مي گيرند بطور كامل يا ناقص از محل خود جابجا مي شوند به اين حالت دررفتگي گفته مي شود . اين حالت معمولاً با پارگي و آسيب به رباطهاي نگه دارنده اطراف مفصل همراه است . حركت دادن محل دررفتگي همانند شكستگي بسيار دردناك و گاهي غير عملي است . براي پيشگيري از آسيب به اعصاب و رگهاي خوني و همچنين كاهش درد مصدوم بايد مانع از حركت مفصل شويد (آتل بندي) .
پيچ خوردگي :
آسيبي است كه به علت كشيده شدن بيش از حد رباط هاي محافظ مفاصل به وجود مي آيد . در موارد پيچ خوردگي نيز براي كاهش درد مصدوم و جلوگيري ار ايجاد آسيب بيشتر , بايد در اسرع وقت اقدام به بي حركت كردن عضو صدمه ديده كنيد (اتل بندي ).
صدمات دستگاه اسكلتي - عضلاني
معاينه دستگاه اسكلتي – عضلاني
علائم و نشانه هاي آسيب به دستگاه اسكلتي – عضلاني
1- درد در محل آسيب 2- زخم باز يا بسته 3- تورم شديد
4- تغيير شكل عضئ صدمه ديده 5- دردناك بودن محل آسيب هنگام لمس ( حساسيت به لمس )
6- عدم توانايي يا عدم تمايل بيمار به حركت دادن عضو
توجه : دربرخي موارد شكستگي كه شدت ضربه باعث جداشدن دو قطعه استخوان از يكديگر مي گردد , ممكن است علامت ديگري نيز علاوه بر علائم ياد شده وجود داشته باشد , كه اين علامت شنيدن صداي سائيده شدن دو انتهاي شكسته ي استخوان به يكديگر يا احساس اين حالت توسط خود است . اين علامت به هنگام حركت دادن عضو صدمه ديده توسط خود مصدوم يا ديگران ايجاد مي شود و به طور معمول با درد بسيار شديدي نيز همراه است . اما به هيچ وجه نبايد از حركت دادن عضو آسيب ديده و ايجاد چنين صدايي براي تأييد وجود شكستگي استفاده كرد .دراين حالت احتمال صدمه به عروق , اعصاب , ماهيچه و ديگر بافت هاي اطراف استخوان شكسته بسيار زياد مي باشد و به همين علت بايد عضو صدمه ديده را در اسرع وقت آتل بندي و بي حركت كرد .
معاينه دستگاه اسكلتي – عضلاني
1- معاينه ي عمومي بيمار از نظر آسيب ساير قسمتهاي مهم بدن مطابق روش ارزيابي بيمار
2- معاينه اندام آسيب ديده
3- بررسي گردش خون و حس در اندام آسيب ديده ( پر شدگي مويرگي )
معاينه اندام آسيب ديد ه:
امدادگر ابتدا بايد اندام را به طور كامل مشاهده و بررسي و شكل آن را با اندام طرف مقابل مقايسه كند . براي اين كار ابتدا لباس هاي روي اندام را از محل درز لباس باز يا قيچي كنيد و سپس آنها را از روي اندام صدمه ديده كنار بزنيد . به هيچ وجه سعي در خارج كردن يا در آوردن لباس مصدوم به روش معمول را نداشته باشيد زيرا ممكن است باعث تشديد صدمه به مصدوم شود .
در مشاهده به دنبال علائم و نشانه هاي زير بگرديد :
1- زخم باز 2- زخم بسته يا كبودي 3- تغيير شكل 4- تورم
وجود هر كدام از اين علائم را بعنوان آسيب قلمداد كنيد و كمك هاي اوليه مناسب را انجام دهيد . براي معاينه ي ساير قسمت هاي مشكوك , اندام را از بالا تا پايين به صورت حلقوي و يا دو دست به ملايمت فشار دهيد . احساس هرگونه درد به هنگام لمس , راهنماي مهمي جهت شك به امكان وجود آسيب است .
در مورد حس اندام از بيمارسئوال كنيد . آيا احساس مورمور شدن يا كرختي دارد ؟ اين علائم مي تواند نشانه آسيب يا عصب خونرساني اندام باشد . اگر در نهايت هيچ كدام از علائم يا شده مشاهده نشد , از بيمار بخواهيد تا اندام را به آرامي و با احتياط حركت دهد . بروز درد به هنگام حركت دادن عضو نيز مي تواند نشانه ي وجود صدمه و آسيب اسكلتي باشد .
توجه : در صورت وجود هر كدام از علائم ياد شده از تكان دادن عضو يا درخواست از مصدوم براي حركت دادن عضو به شدت پرهيز كنيد .
وضعيت گردش خون و حس اندام آسيب ديده بوسيله عوامل زير بررسي مي شود :
1- نبض اندام 2- پرشدگي مجدد مويرگي 3- رنگ و حرارت اندام 4- حس اندام 5- حركت اندام
كمكهاي اوليه در آسيب هاي دستگاه اسكلتي – عضلاني
كمكهاي اوليه براي تمام آسيب هاي اسكلتي ( شكستگي , دررفتگي و پيچ خوردگي ) يكسان است و شامل مراحل زير مي باشد:
1- با حفظ خونسردي , صحنه حادثه را ارزيابي و درخواست كمك مي كنيد .
2- وضعيت تنفسي و هوشياري مصدوم را كنترل كنيد .
3- تمامي زخم هاي باز را با گاز استريل بپوشانيد و خونريزي را كنترل كنيد .
4- اگر آسيب يا علامت واضحي وجود ندارد , ولي مصدوم از درد شكايت دارد, هميشه مبنا را بر وجود شديدترين آسيب اسكلتي يعني شكستگي بگذاريد و اقدامات لازم را انجام دهيد .
5- از اقدام برا ي جا انداختن موارد شكستگي يا در رفتگي به شدت پرهيز كنيد . به علاوه اگر سر استخوان شكسته از زخم بيرون زده است , سعي در فرو بردن آن به درون زخم نداشته باشيد , بلكه آن را با روش مناسب , پانسمان و بانداژ كنيد و سپس عضو صدمه ديده را با روش صحيح آتل بندي و بي حركت كنيد .
***********
در مواردي كه شك به دررفتگي يا پيچ خوردگي نيز وجود دارد , بايد درست مثل موارد شكستگي عمل كنيد و اقدامات لازم جهت بي حركت كردن عضو را انجام دهيد . استفاده از كمپرس آب سرد از تورم بيشتر و درد مي كاهد . به يا داشته باشيد كه در اين موارد نيز آتل بندي و بي حركت كردن عضو لازم است .
در كل بي حركت كردن عضو آسيب ديد هاصل مهم و اساسي در موارد شكستگي ها و ديگر آسيب هاي اسكلتي مي باشد . برا ياين منظور از وسيله اي بنام آتل استفاده مي شود .
شكستگي جمجمه , دنده ها , ستون فقرات , لگن و ران شكستگي هاي خطرناكي هستند كه به مراقبت هاي ويژه نياز داند .
شكستگي جمجمه مي تواند با خونريزي داخل جمجمه اي يا ضربه مغزي همراه باشد . بنابراين بايد سطح هوشياري مصدوم , وضعيت تنفس و گردش خون , واكنش تقارن مردمك ها و حس و حركت اندام ها را بررسي كرد و در صورت لزوم و كمك هاي اوليه مناسب را برا ي مصدوم انجام داد . در اين موارد ثابت كردن سر و گردن را فراموش نكنيد .
شكستگي دنده ها گاهي با آسيب به ريه , قلب , كبد يا طحال همراه است . به تنفس , نبض و فشارخون مصدوم توجه كنيد و ه دنبال علائم خونريزي داخلي باشيد .
شكستگي لگن و ران به علت مجاورت با رگ هاي خوني بزرگ هميشه با خطر خونريزي شديد داخلي و حتي مرگ مصدوم همراه هستند . همچنين خطر ديررس ديگر حركت چربي در خون (آمبولي چربي) به دنبال اين شكستگي ها ( به ويژه شكستگي استخوان ران ) و انسداد رگ هاي ريه است كه معمولاً در عرض 24 تا 72 ساعت بعد از شكستگي روي مي دهد و با سرفه , تنگي نفس , احساس بي قراري و اضطراب , تند شدن تنفس و نبض مصدوم و علائم شوك همراه است . آتل بندي و ثابت كردن سريع شكستگي ران بلافاصله پس از وقوع حادثه , احتمال بروز اين عارضه ي خطرناك را تا حد زيادي كاهش مي دهد .
لگن در برگيرنده اندام ها يادراري – تناسلي است و شكستن لگن خطر آسيب به اين اندام ها را در بر دارد .
شكستگي مهره هاي ستون فقرات ( به ويژه مهره هاي گردني ) از اهميت بالايي برخوردار است و نياز به مراقبتهاي خاص دارد . بنابراين به علائم و نشانه هاي آسيب به ستون فقرات (مثل زخم , كبودي يا ساير علائم ضربه به سر , گردن و ستون فقرات , دردناك بودن ستون فقرات هنگام لمس , ضعف , فلج يا عدم توانايي در حركت دادن اندام ها و از دست دادن حس يا مورمور شدن قسمتي از بدن در زير ناحيه صدمه ديده ) توجه كنيد و در صورت لزوم كمك هاي اوليه زير را براي مصدوم انجام دهيد :
1- مصدوم را در وضعيت ثابت نگه داريد و از هر گونه جابه جايي مصدوم به شدت پرهيز كنيد .
2- به سطح هوشياري , راه هوايي , تنفس و گردش خون مصدوم توجه كنيد . تنفس اين بيماران ممكن است به صورت شكمي باشد (بالا و پايين آمدن شكم با هر بار تنفس )
3- نبض , حس و حركت اندام ها رابررسي كنيد .
4- كمكهاي اوليه را براي ساير عوارض و صدمات جدي مصدوم را انجام دهيد .
5- جز براي انجام احياي قلبي –ريوي يا دور كردن مصدوم از محل ناامن و خطرناك , اقدام به جابجايي مصدوم نكنيد .
6- با كمك تخته كمري كوتاه يا بلند , ستون مهره هاي مصدوم را ثابت كنيد .
7- تا رسيدن نيروهاي امدادي به محل , از هرگونه جابه جايي مصدوم به شدت خودداري كنيد و به ارزيابي مداوم و يادداشت علائم حياتي وي ادامه دهيد .
تاریخ: چهار‌شنبه 1 دی 1389 - 09:04 عنوان: پاسخ به «اموزش كمك هاي اوليه و اهميت حياتي ان»
مديريت كل انجمن‌ها
عضو شده در: 2 فروردین 1389 پست: 3473 محل سکونت: IRAN
امتياز: 87705
ممنونم. مثل همیشه عالی بود
من که عینا اثر CPR را دیدم. یکی از همکارامون بعد از 45 دقیقه CPR مداوم به زندگی برگشت و واقعا در حد معجزه بود. و فکر می کنم اگر این آموزش ها اجباری بشه خیلی خوب میشه
تاریخ: پنج‌شنبه 14 بهمن 1389 - 04:45 عنوان: كمك هاي اوليه در باره مارگزيدگي ، زهر مار بعنوان عامل درمان
مدیر انجمن
عضو شده در: 30 بهمن 1388 پست: 2274
امتياز: 60455
كمك هاي اوليه در باره مارگزيدگي ، زهر مار عامل درمان است ولي مارگزيدگي خطر
هر ساله در جهان پنج ميليون نفر فقط بر اثر مارگزيدگي فوت مي نمايند. بيشترين ارقام اين قربانيان شامل كشاورزان و خانواده كشاورزان ميباشد. اغلب اين مرگ و ميرها باعث بي سرپرست شدن دسته اي از خانواده هاي كشاورزان ميشود. اين يك روي سكه است و روي ديگر سكه اينكه در داروسازي مار موجود بسيار مفيد و مورد نيازي است. فقط از يك گرم سم مار ميتوان يك تن دارو ساخت. وجود مار و زهر مار از نظر بهداشتي يكي از ذخاير مهم براي جهان پزشكي و داروسازي در هر كشوري محسوب ميشوند. با داروهايي كه از زهر مار ساخته ميشود بيماري هاي بسيار مهم و خطرناكي درمان ميشود و مار در اكو سيستم طبيعي نيز نقش بسيار مهمي دارد و بخصوص براي از بين بردن موش ها كه ناقل بيماري هاي بسيار خطرناك و كشنده اي مانند طاعون هستند . مار موش ها را از بين مي برد. به اين علت استفاده بجا از وجود مارها نياز به اموزش هاي علمي و فني دارد. با بكاربري استراتژي هاي اموزشي، فني علمي مفيد در موضوع اهميت بهره وري از سم مار براي درمان بيماري ها و بهره برداري از ان در صنعت داروسازي كشور، نياز است كه كشاورزان در اين باره به اموزش هاي لازم مجهز شوند . با اين زمينه مساعد كشاورزان از اين امكان طبيعي مي توانند بعنوان يك فرصت استفاده كرده و بعنوان يك تهديد ديگر با ان برخورد نشود تا زمينه هاي همكاري هاي دو جانبه بين كشاورزان و مراكز تحقيقات و اكتشافات دارويي و شركت هاي داروسازي فراهم شود. انگاه تهديد تبديل به فرصت ميشود. اين امر با فعاليت فني و همكاري و اموزش مراكز تحقيقات دارويي، كشاورزي ، سازمان حفظ منابع طبيعي و مراكز دانشگاهي ميسر ميشود .
ازيك سو حفاظت طبيعي و كنترل مارها بعنوان پشتوانه هاي داروسازي و اكو سيستم بسيار مهم هستند. از سوي ديگر حفاظت جان كشاورزان نيز بسيار مهم است تا كشاورزان و خانواده شان در مواجهه با اين خطر طبيعي قرباني ان نگرديده و آسيب نبيند.
اهميت آموزش هاي ايمني وروش حفاظت محيط كار كشاورزان يعني باغات و مزارع و محيط مسكوني روستا ها از خطرات طبيعي مانند مار و عقرب و رطيل به ساكنان روستا ها از طريق مراكز بهداشتي و كشاورزي امري حياتي است. اغلب به علل زيراز جمله عدم شناخت مارهاي سمي ، عدم آشنايي به روش كمك هاي اوليه در اين مواقع بحراني ،اطلاعات كم در باره روش دفاعي ودرمان مارگزيدگي ،عدم آشنايي با شيوه هاي پيشگيري و تدابير در برخورد بااين خطر طبيعي، دوري و دشواري راههاي روستايي براي حمل قرباني به مراكز درماني با توجه به پادزهر مورد نياز براي درمان واز دست دادن زمان قرباني جان خود را از دست ميدهد و يا دچار اسيب هاي شديد جسمي از جمله فلج اعضاء بدن ميگردد. اولين قدم آشنائي با كمك هاي اوليه در اين باره مارگزيدگي است.
در روستا هاي ساوه نيز ماروجود دارد و ارائه اينگونه آموزش ايمني و كمك هاي اوليه در اين روستا ها ضروري است .آموزش وآشنائي كشاورزان مناطق روستايي ساوه در مورد پيشگيري و كمك هاي اوليه مارگزيدگي، عقرب گزيدگي، رتيل گزيدگي امري است بديهي و مهم تا كشاورزان و افراد خانواده شان در مواجه با اين خطرات با اسيب هاي كمتري مواجه گرديده وبا آسودگي بيشتري به كار خويش پرداخته و كشاورزان در محيط كار خود يعني مزارع و باغات از امينيت كافي برخوردار باشند...... مولف
كمكهاي اوليه مار گزيدگي
متاسفانه كمكهاي اوليه غالباً باعث گمراهي در تشخيص و درمان مناسب مي شود . از طرفي نوع مار گزنده ، محل گز ، شرايط و امكانات محلي ، زمان لازم براي رساندن مصدوم به مراكز درماني ،وسيله نقليه ،شدت مسموميت ، تجهيزات مراكز درماني نزديك به محل حادثه و ساير موارد همگي متفاوت هستند . لذا ارائه يك دستورالعمل كلي و قابل اجرا در تمام موارد مار گزيدگي و براي تمام مناطق و كشورها مقدور نمي باشد . كمكهاي اوليه بستگي به شرايط محلي دارد و بايد حتي‌المقدور سريع ، ساده ، سودمند و به بيمار آسيب نرساند و انجامش براي هر كس مقدور باشد . بهترين نوع كمكهاي اوليه همان رساندن بيمار هر چه سريعتر به مراكز درماني است تا از امكانات و مراقبتهاي لازم پزشكي بهره مند گردد . ضمناً در طي اين مدت بيمار را در محلي كه به اندازه كافي هوا داشته باشد ، گرم و بي حركت و در استراحت كامل قرار دهند . از هر گونه شرح و بياني كه باعث هيجان در بيمار شود بايد خودداري كرد . رفتار آرام و برخورد محبت آميز و جلب اعتماد بيمار از هيجان او مي كاهد .
استفاده از روشهاي قديمي كمكهاي اوليه از قبيل شكاف دادن زخم (Incision)، بريدن زخم (Excision)، سوراخ كردن زخم (Pinches)، مكيدن زخم (Suction)، گذاردن كيسه يخ ، داغ كردن محل گزش ، قطع عضو ، شوك الكتريكي ، بستن تورنيكه محكم و ماليدن يا تزريق مواد شيميايي يا دارويي در محل گزش امروزه توصيه نمي شود و معتقدند كه مخاطرات و عوارض اين گونه اعمال بيش از منافع آنها است . بطور كلي كمكهاي اوليه را به شرح زير مي توان خلاصه كرد :
1- به منظور جلوگيري از نفوذ و جذب سم بايد از روش بانداژ استفاده نماييد . ولي اگر امكانات محلي تنها روش بست يا تورنيكه را ترجيح و اجازه مي دهد در اين صورت بهتر است اصول مشروحه زير مراعات و عملي گردد :
بعد از گزش مار ، فوراً بالاي محل گزش را با بست يا تورنيكه (Tourniquet) مي بندند . براي بستن مي توان از نوار پارچه اي (به عرض سه سانتيمتر) استفاده كرد . تا زمانيكه بست مناسب تهيه شود ، ناحيه بالاي گزش را بايد با دست و با فشار مناسب گرفت تا مانع نفوذ سم شود . توصيه مي شود كه ميزان محكم بستن تورنيكه بايد به اندازه اي باشد كه يك انگشت دست نه به سهولت و نه به سختي از زير آن رد شود. پس از بستن بالاي موضع هر 15 دقيقه آنرا به مدت چند ثانيه (يك و نيم دقيقه) باز نموده و مجدداً بست و بيمار را به درمانگاه يا پزشك رساند . اگر بست پهن و ضخيم باشد ، مي توان به مدت يك و نيم تا دو ساعت از آن استفاده كرد .
در موارد زير از بست يا تورنيكه استفاده نمي شود :
• موقع تزريق سرم ضد مار گزيدگي
• موقع بروز تورم ناشي از مار گزيدگي
• بيش از يك ساعت از گزش مار گذشته باشد .
• نوع مار غير سمي باشد.
• 2- روش بانداژ و بي حركت نگهداشتن اندام : محل گزش و اطراف آنرا (حداكثر ممكن از اندام مصدوم) فوراً بايد باند پيچي نمود. براي بانداژ از باند يا نوار پارچه اي نسبتاً پهن مانند مچ پيچ استفاده مي شود (باند از پارچه كرپ يا هر پارچه نرمي مانند حوله كه به صورت بريده يا نوار پهن باشد ، انتخاب مي كنند) . عضو مصدوم را بايد ثابت نگهداشت . براي ثابت كردن يا بي حركت نمودن اندام از تخته شكسته بندي يا چوب و غيره نيز مي شود استفاده كرد اندام مصدوم را بايد روي تخته مزبور قرار داد و مجدداً باند پيچي نمود و او را هر چه زودتر به درمانگاه يا پزشك رسانيد . تا رسيدن به مراكز درماني يا پزشك ، عضو مصدوم را بايد ثابت و بي حركت نگهداشت و بانداژ را باز نكرد . در صورت انجام اين روش (Bandage and immobilization) ديگر از روش بست يا تورنيكه استفاده نمي شود .
3- اگر گزش مستقيم و عمقي باشد ، محل گزش را سوراخ نمي نمايند و شكاف نمي دهند .
4- در صورت امكان مار گزنده را بكشند و همراه بيمار به مراكز درماني يا پزشك ببرند .
5- روش بانداژ تا حدي از نفوذ و حركت سم در بدن جلوگيري مي كند و در حالات خفيف گزش ، اصولاً روش مناسبي مي باشد .
6- اگر بانداژ ناحيه كتف مقدور باشد ، انجام آن نبايد مانع حركت آزاد قفسه سينه شود .
7- گزش در ناحيه گردن و سر كمكهاي اوليه ندارد .
8- در روش بانداژ دو موضوع ناخوشايند وجود دارد (1) اگر گزش مار داراي اثر تخريب كننده موضعي باشد در اين صورت مشكل شدت پيدا مي كند (2) اگر باند پيچي محكم تر از حد معمول انجام شود به گردش خون آسيب مي رساند و درد را افزايش مي دهد .
9- روش بانداژ به عنوان كمكهاي اوليه از 3 لحاظ مفيد و مورد توجه است (1) اگر بيمار در مدت 3 ساعت نتواند به مراكز درماني برسد (2) اگر گزش توسط مارهاي كبراي جنوب كشور يا كفچه مار يا مار دريايي انجام پذيرد (3) اگر گزش توسط مارهاي ناشناخته انجام شود .
10-بطور كلي هيچ نوع ماده خوراكي اعم از غذا و نوشيدني نبايد به بيمار خوراند . در صورت نياز و ضرورت مقدار كمي آب براي رفع تشنگي و با احتياط مي توان به بيمار خوراند . در صورت نداشتن علائم عصبي تجويز مقدار كمي آرام بخش مانند ديازپام خوراكي ضرري ندارد ولي از مصرف آسپرين بايد خودداري شود . از مصرف مشروبات الكلي و يا تجويز مرفين جداً بايد خودداري شود .
تشخيص مار گزيدگي :
اصولاً دست يا پا بيشتر در معرض گزش مار مي باشد . چنانچه تصادفاً سرخ رگها يا سياهرگي مورد حمله مار قرار گيرد و سم مستقيماً و به مقدار كافي وارد جريان خون شود ، غالباً مرگ با يك تشنج سريع در چند دقيقه فرا مي رسد . بطور كلي مسموميت با زهر مار يك حالت اورژانس دارد كه مستلزم مراقبت فوري و داشتن تجربه كافي در تشخيص و درمان است . تاخير در مداوا يا درمان ناقص چه بسا عواقب وخيمي به بار خواهد آورد
گاهي ممكن است دندان مار آلوده به ميكروب ،ويروس يا انگل باشد در اين صورت گزش آن باعث جراحات سخت و احياناً سبب انتقال بعضي بيماريهاي ميكربي ،ويروسي يا انگلي خواهد بود . شك و ترديد در سمي و غير سمي بودن باعث ناراحتي فردي مي شود و احتمال دارد با گزش يك مار سمي زهر وارد بدن شكار نشود يا برعكس گزش مار غير سمي باعث احساس هيجان و حتي عوارض عصبي و رواني گردد . اين هيجانات ممكن است سستي و ناتواني و سرگيجه ايجاد كند و موجب تشديد و بي نظمي تنفس و نبض و گاهي هم بروز يك حالت شوك ابتدايي شود . از طرفي تمام اين علائم ممكن است بعد از يك مسموميت واقعي ظاهر شود بنابراين در موقع درمان يك مصدوم بايد تمام نشانيها را به خاطر داشت .
اصولاً زهر مار از نظر آزمايشگاهي از يك سري عوامل مختلف تشكيل مي شود در حالي كه از نظر باليني زهر افعيها روي خون (Vasculotoxin) و زهر مارهاي دريايي روي ماهيچه‌ها (Myotoxin) اثر مي كند .
گزش‌هاي ناشناخته اي كه در مار گزيدگي غالباً موجب ترديد مي شوند عبارتند از :
(1) آسيبهاي حاصله از برخورد با اشياء (تيغ ، خار و اشياء نوك تيز و غيره )
(2) آسيبهاي حاصله از گزش و نيش عقرب ، رتيل ، حشرات ، جوندگان و جانوران آبزي .
(3) مار گزيدگي با علائم يا بدون علائم مسموميت .
(4) مار گزيدگي با داشتن علائم خفيف مسموميت و يا داشتن علائم شديد مسموميت كه منجر به مرگ مي شود .
درد و تورم در آسيبهاي حاصله از اشياء غالباً پيشرفت مستمر ندارد و محدود مي باشد . گزش و نيش بند پايان به ندرت باعث خونريزي مي شوند و سوراخ زخم كمتر قابل جستجو است و غالباً ديده نمي شوند .
گزش مارهاي زميني دردناك و سوراخ ريز دندان‌ها روي زخم مشهود و خون آلود است . گزش مار دريايي دردناك نيست و مشاهده سوراخ جاي دندان كار روي زخم خيلي مشكل است .
گزش مار افعيها با درد موضعي ، تورم و تغيير رنگ موضع گزش غالباً طي 15 دقيقه بعد از گزش شروع مي شود و مسموميت به تدريج پيشرفت مي نمايد . حساس شدن غدد لنفاوي مربوطه غالباً طي يك ساعت بعد از گزش آشكار مي گردد و از علائم مسموميت محسوب مي شود . مشاهده تورم در مسموميت‌هاي شديد كمي مشكل است لذا محيط يا حجم عضو مصدوم و غير مصدوم بايد اندازه گيري شود و با هم مقايسه گردد . در گزش افعيها معمولاً ادرار خوني يا هموكلوبينوري و بعد عدم انعقاد خون ظاهر مي شود . در شرايطي كه تجهيزات و امكانات آزمايشگاهي در اختيار نباشد ، آزمايش ساده زمان لخته شدن خون كامل بسيار مفيد خواهد بود . براي اين منظور مقدار چند ميلي ليتر از خون بيمار را داخل لوله تميز آزمايشگاهي قرار مي دهند و آن را به مدت 20 دقيقه در حرارت اطاق بطور عمودي نگهداري مي نمايند چنانچه در طي اين مدت خون منعقد نگردد دليل بر اختلالات انعقادي است .
بعضي از كارشناسان به منظور سرعت عمل اظهار مي دارند كه چنانچه خون بيمار را در لوله‌هاي بسيار نازك يا لوله‌هاي شعريه به مدت 2 تا 3 دقيقه در حرارت اطاق قرار دهند اگر خون منعقد نشود دليل بر اختلال در فيبرينوژن خون است . در هموكلوبينوري رنگ پلاسماي بيمار قرمز يا تيره مي باشد سم بعضي افعيها اثري روي انعقاد خون ندارند . گزش گروه افعيها غالباً همراه با تورم شديد و علائم خونريزي همراه با تورم شديد و علائم خونريزي موضعي و ظهور دانه‌هاي قرمز و چسبندگي خون در يكي دو ساعت اول است .
ولي اگر بستن تورنيكه (Tourniquet) به عنوان كمكهاي اوليه بكار برده باشند ظهور اين نشانيها 4 تا 5 ساعت به تاخير مي افتد . بطور كلي تورم شديد موضعي ،تاول و نكروز همراه با وضعيت غير عادي انعقاد خون مربوط به گزش مارهاي گروه افعيها مي شود .
در گزش گروه الاپيده مانند كبرا يا كفچه مار ،سستي و خواب آلودگي و فلج حلق از علائم مهم به شمار مي رود . خونريزي يا هموراژي و عدم انعقاد خون مشهود است . بطور كلي در موارد گزش كبراها ، علائم افتادگي پلكها ، اختلال در بلع و ساير علائم مسموميت عصبي يا نروتوكسين طي يك ساعت اول ظاهر مي شود و به سرعت پيشرفت مي كند . به نحوي كه سستي و اختلال دستگاه تنفسي و احياناً شوك قلبي را همراه دارد . ولي اگر بستن تورنيكه را به عنوان كمكهاي اوليه بكار برده باشند اين نشانيها طي ده ساعت ظاهر مي گردد . معمولاً تورم موضعي شديد ، تاول و نكروز همراه با وضعيت عادي انعقاد خون و داشتن علائم عصبي مربوط به گزش مارهاي گروه كبرا يا الاپيده است . در گزش مارهاي دريايي ،وجود درد و حساس بودن عضلات در لمس تيره شدن رنگ ادرار كه نتيجه خونريزي داخل ماهيچه اي و وجود ميوگلوبين در ادرار است از علائم مسموميت با سم مارهاي دريايي است . در خونريزي داخل ماهيچه اي اصولاً رنگ ادرار قرمز يا قهوه اي مي شود كه نبايد آن را با هموكلوبينوري حاصل از سموم همولتيك اشتباه كرد . چه وجه افتراق هموكلوبينوري و خونريزي داخل ماهيچه اي در رنگ پلاسما است . در هموكلوبينوري رنگ پلاسما تيره مي باشد در صورتي كه در خونريزي داخل ماهيچه اي رنگ پلاسما طبيعي ولي ادرار خوني بوده و در ماهيچه‌ها خونريزي مشاهده مي شود . گزش مارهاي دريايي همراه با پيدايش خون در ادرار در يكي دو ساعت اول بوده و بعد سستي و اختلال تنفس ظاهر مي شود . تهيه الكتروكارديوگرام به منظور پيش بيني و جلوگيري از بروز حوادث نامطلوب در حالات مختلف مفيد است . تورم اطراف گزش و همچنين ادامه توسعه تدريجي آن دليل بر نفوذ مقدار زياد سم است . نكروز موضع دليل ديگر بر مسموميت است كه بيشتر در شست انگشتان ظاهر مي شود . گاهي پيشرفت نكروز يا قانقرايا تا تاندونها و ماهيچه‌ها و حتي استخوانها مي رسد . عفونت‌هاي ميكروبي گاهي تا حد مفاصل پيشرفت مي كند . در بعضي موارد چنانچه به عنوان كمكهاي اوليه موضع را شكاف نداده باشند اين عفونت مشاهده نمي شود .
بررسي‌هاي آزمايشگاهي :
در اكثر موارد درمان بيماران بدون انجام تستهاي آزمايشگاهي صورت مي پذيرد و از طرفي اغلب گزش‌هاي مار گزيدگي به عنوان مار ناشناخته درمان مي شوند . در حالي كه اگر امكانات لازم فراهم باشد و درمان با تشخيص مار و نتايج تستهاي آزمايشگاه تكميل گردد ،اطلاعات ارزشمندي فراهم خواهد شد . بطور گلي با توجه به امكانات موجود و شرايط محلي و وضعيت بيمار ممكن است نياز به انجام يك و يا چند مورد از آزمايشات زير باشد :
آزمايش ادرار (Urinalysis) – هموگلوبين (Hemoglobin) – هماتوكريت (Hematocrit) – شمارش گلبولب يا Cell Blood Count) CBC – تعيين گروه خون (Blood typing) – سديمنتاسيون يا Sedimentation) ESR – مقدار اوره (Urea) – گازهاي خون شرياني (ABG) – اختلالات انعقادي : زمان پروترومبين يا Prothrombin time) PT – زمان نسبي ترمبوپلاستين يا (Partial thromboplastin) PTT – فيبرينوژن (Fibrinogen) – سطح فراورده‌هاي حاصل از تخريب فيبرين (Fibrin split product level) – آزمايش ساده يا 20 دقيقه اي لخته شدن خون كامل (The 20 minutes whole Blood clotting Test) معمولاً اين آزمايشات در مورد گزش افعيها و مارهاي ناشناخته انجام مي شود و در 48 ساعت اول هر 6 تا 8 ساعت يك بار تكرار مي شود . اندازه گيري الكتروليتهاي سرم Electrolytes غالباً مفيد است .
در مواردي كه گزش مار باعث نكروز عضلاني مي شود سطح كراتين فسفوكنياز يا (Creatine Phosphokinase) و لاكتيك دي هيدروژينار يا (Lactic dehydrogenase) LDH به مقدار قابل توجهي افزايش مي يابد و اين امر اهي در تشخيص افتراقي كمك كننده است . در انواع مار گزيدگي‌ها به خصوص گزش مارهاي دريايي ،گرفتن نوار قلبي يا ECG از بيماران بيش از 45 سال توصيه مي شود .
درمان مار گزيدگي :
هر بيمار مار گزيده كه طي دو ساعت اول گزش دچار تورم و تغيير رنگ موضع به شعاع 15-10 سانتيمتر در محل گزش شد ، يا دچار درد و حساسيت در غدد لنفاوي ناحيه مربوطه بشود ، يا علائم سيستميك مسموميت را نشان دهد بايد در واحد مراقبتهاي ويژه (ICU) بستري شود . معمولاً از طريق راه وريدي (i.v.) تزريق محلول كريستالوئيد يا قندي 5%برقرار مي شود . علائم حياتي بايد دقيقاً كنترل شود . برون ده ادراري بايد در حد قابل قبولي حفظ شود . مسكن‌ها (Analgesic) در موارد مقتضي براي تسكين درد تجويز مي شوند . از مصرف آسپرين خودداري شود و گاهي در صورت نياز ،ديازپام (Diazepam) خوراكي به عنوان آرام بخش توصيه مي شود . سرم ضد مار گزيدگي يا آنتي ونوم (antivenom) به مقدار كافي باعث برطرف شدن تظاهرات خطرناك سيستميك سم مار مي شود ولي روي علائم موضعي چندان اثر ندارد . لذا طبيعي شدن علائم حياتي و بر طرف شدن اختلالات انعقادي بدون توجه به تورم موضعي نشانگر تاثير و كفايت مقدار سرم است . موثرترين سرم ضد مار گزيدگي سرمي است كه اختصاصاً بر ضد همان مار تهيه شده باشد . ولي معمولاً اين سرمها در دسترس عموم نمي باشند اصولاً استفاده از سرم ضد مار گزيدگي براي خنثي كردن سم است و دقيقاً نمي توان در تمام موارد دستور واحدي براي شروع درمان توصيه كرد .
کد:
http://www.irandeserts.com/article-7/957.htm
بطور كلي موارد استعمال سرم ضد مار گزيدگي (1) در گزش افعيها شامل كاهش ناپايداري قابل توجه فشار خون ، ادم انژيونوروتيك (Angionourotic edema)، اسهال و اختلالات انعقادي با خونريزيهاي خارجي است (2) در گزش كبراها يا مسموميت‌هاي عصبي شامل علائم درگيري اعصاب جمجمه از قبيل افتادگي پلكها ، اختلال بلع ، اختلال تنفس و بينايي است (3) در مسموميت با سم مارهاي دريايي شامل سوزش و دردناك بودن عضلات هنگام لمس و ميوگلوبينوري است . از آنجاييكه سرم مار گزيدگي منشاء حيواني (غالباً سرم اسب) دارد لذا مصرف آن ممكن است موجب انافيلاكسي و ساير واكنش‌هاي حساسيتي شود .
در اغلب كشورها آزمايش مقدماتي حساسيت پوستي براي سرم انجام مي شود . گرچه تست منفي مويد قطعي عدم حساسيت نيست و تست مثبت هم حتماً از پيدايش انافيلاكسي خبر نمي دهد .
افرادي كه داراي سابقه بيماريهاي حساسيتي نظير آسم ، تب يونجه ، اگزما و حساسيتهاي غذايي و دارويي مي باشند يا افرادي كه داراي سابقه واكنش به سرم اسبي هستند ، بيشتر از سايرين مستعد بروز واكنش‌هاي شديد تزريق سرم ضد مار گزيدگي مي باشند . در اين موارد برخي معتقدند كه بري پيشگيري از بروز واكنش‌ها و يا كاهش شدت آن قبل از تزريق سرم مار گزيدگي ، آدرنالين ، آنتي هيستامين و كورتيكواستروئيد تجويز گردد .
سرم ضد مار گزيدگي بهتر است به صورت داخل وريدي و رقيق شده به نسبت 5/1 يا 10/1 طي 15 تا 30 دقيقه تزريق شود . تجويز سريع سرم توصيه نمي شود و تجوز دز اوليه سرم بستگي به نوع و خلوص سرم مصرفي و فاكتورهاي متفاوتي از قبيل سن ، وضعيت فيزيكي و حال عمومي بيمار دارد و بايد زير نظر پزشك انجام شود . در حالات خفيف بيماري ، تزريق يك يا دو واحد در حالات سخت بيماري 2 تا 6 واحد و حتي بيشتر از سرم پلي والان ضد مار گزيدگي ساخت ايران تجويز مي شود . در اغلب موارد مار گزيدگي در ايران ،تزريق سرم پلي والان توصيه مي شود مگر در موارد كبرا يا كفچه مار ترجيحاً از سرم اختصاصي يا منووالان استفاده شود (سرم پلي والان ايران نيز موثر است ) .
توجه به نمودار شماره 1 براي بررسي كلي درمان مار گزيدگي مفيد خواهد بود .
بعضي هر يك شيشه يا آمپول را يك واحد دانسته و برخي هر صد (LD50) خنثي شدن سم را يك واحد و برخي خنثي شدن 1/0 ميلي گرم سم را يك واحد مي دانند . همچنين عده اي معتقدند كه هر واحد سرم ضد مار گزيدگي مقدار سرمي است كه اگر درون رگ تعداد معيني موش آزمايشگاهي (به وزن 18 تا 20 گرم) تزريق شود و بلافاصله پس از 5 تا 10 MLD (حداقل مقدار كشنده) از سم مورد نظر تزريق گردد و قدرت نگهداشتن 50% از اين موشها را داشته باشد . اين واحد سرمي را با علامت (Antivenom Unit) Au نشان مي دهند .
همانطور كه اشاره شد در موارد سخت گاهي بيش از 6 آمپول مثلاً ده واحد و حتي بيشتر و گاهي تا 45 واحد يعني 450 ميلي ليتر سرم براي يك بيمار مصرف شده كه اين مقدار خطرناك است و نبايد تجويز شود .
هنگام تزريق سرم ضد مار گزيدگي مي بايستي سرنگ محتوي آدرنالين 1000/1 جهت مقابله با انافيلاكسي آماده و در دسترس باشد . به دنبال تزريق سرم ضد مار گزيدگي احتمال بروز بيماري سرم Serum Sichness) وجود دارد . بسياري از سرمهاي ضد مار گزيدگي خاصيت پيروژني يا تب زدايي دارند . اگر سرم ضد مار گزيدگي در دسترس نباشد بايد به درمانهاي علامتي متوسل شد . شوك معمولاً با اقدامات رايج مثل استفاده از مايعات و الكتروليتها و تجويز مناسب داروهاي واز و پرسور (Vasopressor) درمان مي شود . تزريق پلاسماي منجمد تازه يا (Fresh Frozen Plasma) FFP ، فاكتورهاي انعقادي و پلاكت ممكن است در اختلالت انعقادي موثر باشد . تاثير مثبت هپارين (Heparin) ثابت نشده است . گاهي در مار گزيدگي به علت نارسايي كليه‌ها ممكن است نياز به دياليز باشد ولي نارسايي دائمي كليه به ندرت ديده مي شود . فلج تنفسي ناشي از سموم نروتوكسين ممكن است به سختي با تجويز سرم ضد مار گزيدگي برطرف شود و گاهي نياز به اقدامات حمايتي تنفسي و تراكئوستومي است (Tracheostomy).
ادروفونيوم هيدروكلرايد يا تنزيلون Edrophonium (Tensillon) hydrochlorise موقتاً در بلوك عصبي عضلاني ناشي از سم كبرا اثر دارد . بعضي معتقد به تزريق همزمان سرم مار گزيدگي و كوردتيكواستروئيدها (Corticosteroids) هستند ولي معمولاً اين روش توصيه نمي شود . در مار گزيدگي فاسيوتومي Fasciotomy توصيه نمي گردد . ولي به ندرت در موارد ضروري از آن استفاده مي نمايند .
بروز عفونت در مار گزيدگي معمولاً شايع نيست مگر در مواردي كه به عنوان كمكهاي اوليه محل گزش را بريده يا شكاف مي دهند و به نحوي باعث آلودگي موضع مي شوند . در عفونت‌هاي حاصله كه گاهي گرم منفي هستند پس از كشت و انتي بيوگرام ، آنتي بيوتيك انتخابي تعيين مي شود . مگر در حالات حاد و شديد كه مستقيماً آنتي بيوتيك مناسب تجويز مي گردد . در مورد افرادي كه قبلاً مايه كوبي عليه كزاز شده اند يك تزريق يادآور يا تزريق يك دز واكسن كزاز كافي است ولي اگر مايه كوبي نشده باشند و احتمال آلودگي كزاز وجود داشته باشد ، تزريق يك دز واكسن كزاز همراه با سرم ضد كزاز توصيه مي شود .
پيش بيني وضع بيماران:
تا زماني كه ضربان قلب وجود دارد مي توان به بهبود بيمار اميدوار بود . گاهي مصدوم يا مار گزيده بدون درمان اصلي بهبود پيدا مي كند و نيز ممكن است مرگ خيلي سريع بعد از گزش گروه الاپيده فرا رسد . حد متوسط زمان فرا رسيدن مرگ معمولاً پنج ساعت بعد از گزش است ولي ممكن است مرگ تا هفت روز پس از گزش نيز به تاخير بيافتد . توجه به پائين آمدن فشار خون و مشاهده علائم باليني ، اختلالات دستگاه تنفس و گردش خون موضوع را تا حدي روشن مي نمايد . در گروه الاپيده يا كبرا اساساً مرگ در اثر فلج دستگاه تنفسي است . ضعف ماهيچه‌ها ، ازدياد ترشح بزاق و استفراغ بيش از حد مزيد بر علت و گاهي موجب خفگي مي شود . در حاليكه در گروه افعيها خونريزي و شوك بيشتر باعث مرگ مي گردد . در صورت عدم مشاهده نكروز ممكن است درد به طور نادر تا دو هفته ادامه يابد . معمولاً تورم تا دو هفته از بين مي رود و به ندرت مشاهده شده است كه يكي دو ماه اين تورم ادامه يابد . چنانچه زخم را ضد عفوني كنند و آزاد بگذارند در طي يكي دو هفته خشك خواهد شد ولي اگر به عللي زخم بسته شود ممكن است عفوني شده و بهبودي طولاني تر شود و حتي ديده شده كه زخم چند ماه ادامه داشته و سرانجام به مراقبت و عمل جراحي احتياج پيدا كرده است . به افرادي كه سرم اختصاصي براي درمان تزريق مي شود گاهي علائم در طي يكي دو روز از بين مي رود و به ندرت بيش از دو هفته اين علائم باقي مي ماند .
دوران بيماري در گزش مارهاي دريايي كمي طولاني تر بوده و شايد چندين ماه طول بكشد تا بيمار سلامت خود را باز يابد . در گزش افعيها كه سم آنها خاصيت خونريزي داشته باشد معمولاً بيمار طي يك هفته بهبود پيدا مي كند . اما گزش افعي‌هايي كه سم آنها خاصيت انعقاد خون را تغيير مي دهد و سرم غير اختصاصي در مورد آنها تجويز مي گردد دوران بيماري دو سه هفته طول خواهد كشيد تا بهبود حاصل گردد . در حالات سخت بيماري ، ابتدا جريان خون سريع مي شود و بعد اين جريان به كندي صورت مي گيرد . در چنين وضعي خون به قلب و مغز به كندي مي رسد و ممكن است اين عمل در اثر شوك (12 تا 72 ساعت بعد از گزش) يا در اثر خونريزي داخلي يا از محل گزش باشد .
سرم ضدمارگزيدگي يا عقرب زدگي به موادي اطلاق مي شود كه خاصيت خنثي كنندگي سم مار يا زهر عقرب را داشته باشند. اين سم كم و بيش هترولوگ است و با ايمن سازي حيوان عليه سموم مار تهيه مي شود. سرم هاي ضدمارگزيدگي به روش آنزيماتيك يا هضم با پپسين و فراكسيون كردن با سولفات آمونيوم، تصفيه و تغليظ مي شوند. اين سرم حاوي اندكي فنل است. سرم ضدمارگزيدگي نام هاي مختلفي دارد. سرم هاي موجود در بازار ايران كه ساخت انستيتو رازي است به صورت پلي والان در آمپول هاي 10 سانتي متر مكعبي به نام «پلي والان آنتي ونوم» همراه با دستورالعمل و تاريخ مصرف عرضه مي شود. اين سرم بر ضد سم 6 نوع افعي )گرزه مار، مار شاخدار، مار جعفري، افعي دماوندي، افعي زنجاني و افعي قفقازي( و يك نوع كبراي ايران يا كفچه مار است. سرم هاي منووالان يا اختصاصي كه بر ضد سم هر يك از انواع مارهاي ياد شده تهيه مي شود فقط در انستيتو رازي موجود است. ارزش درماني هر يك از سرم ها بستگي به ميزان قدرت خنثي كننده سم در هر سانتي متر مكعب سرم دارد. با سپري شدن تاريخ مصرف سرم، ارزش درماني آن از بين مي رود و اگر سرم حالت كدر و شيري رنگ پيدا كند ديگر قابل مصرف نيست. مقدار تجويز سرم ضد مارگزيدگي به يك بيمار به قدرت خنثي كنندگي سم، نوع ميزان ترشح سم هر مار و علائم باليني بستگي دارد. به طور كلي در حالات خفيف مارگزيدگي، تزريق يك يا دو واحد و در حالت سخت بيماري، دو تا شش واحد سرم پلي والان ضدمارگزيدگي تجويز مي شود. در موارد سخت، 10 واحد و حتي بيشتر
سرم ضد مارگزيدگي
از آنجا كه قدرت آنتي ژنيسيته سم پايين است، تزريق سم به اسب باعث توليد پادزهر در بدنش نمي شود. براي اين منظور ياورهايي وجود دارند. اين ياورها به سم اضافه شده و بعد به اسب تزريق مي شوند. دكتر «زارع» در خصوص استفاده از ياورها خاطرنشان شد كه هدف از استفاده از ياورها به معناي ضعيف كردن سم نيست، بلكه هدف كاهش انتشار سم به جريان خون است. در مورد سم عقرب و مار نتايج آزمايش ها نشان داده است كه نبايد سم ضعيف شود. اگر سم ضعيف شود خاصيت آنتي ژنيسيته خود را از دست مي دهد. تعداد اسب هاي موجود براي توليد پادزهر 250 راس اسب 300 تا 500 كيلوگرمي است كه همگي سالم و در محدوده سني 4 تا 9 سال قرار دارند. بسته به نوع تزريق و نوع سم به كار رفته، از 5 تا 9 بار در يك دوره به آنها سم تزريق مي شود. پس از كامل شدن دوره تزريق كه حدوداً شش ماه به طول مي انجامد يك مرحله استراحت به اسب داده مي شود كه حدود 7 تا 10 روز است. در مرحله بعد براي تهيه پلاسما از اين حيوانات خونگيري مي شود. مرحله بعد از خونگيري، تهيه پلاسما است. تهيه پلاسما با افزودن ماده ضد انعقاد به خون اسب انجام شده و پس از ته نشين شدن گلبو ل هاي خوني، مايع رويي )پلاسما( جدا مي شود. اين پلاسما حاوي پادزهر است كه توسط سيستم ايمني اسب توليد شده است. سپس پلاسما از نظر ميزان خنثي كنندگي زهر كنترل شده و براي مراحل بعدي به بخش تصفيه سرم ارسال مي شود. در بخش تصفيه سرم، روي پلاسماي ايمن شده طبق پروتكل هاي خاص مراحل مختلفي از جمله رقيق كردن، رسوب دهي پروتئين هاي اختصاصي و هضم آنزيمي انجام مي گيرد و در نهايت محلولي كه حاصل مي شود حاوي گاماگلبولين هاي اختصاصي ضد سم است كه توسط فيلترهاي استريل كننده، استريل شده و در نهايت به عنوان پادزهر بالك شناخته مي شود. براساس مجموعه دستورالعمل هاي بهداشت جهاني روي پادزهرهاي بالك آزمايش هاي كنترلي انجام مي شود و در صورت مثبت بودن تمام آزمايش ها، مجوز فرمولاسيون نهايي داده مي شود. فرمولاسيون نهايي شامل تنظيم دقيق تيتر پادزهر براساس پروتكل سازمان بهداشت جهاني و افزودن نگهدارنده هاي مورد نياز است. در مرحله بعد از فرمولاسيون نهايي، نمونه گيري انجام مي شود و به بخش كنترل كيفيت ارسال مي شود. پادزهر در بخش كنترل كيفيت تحت آزمايش هاي كنترلي قرار گرفته و پس از تاييد نهايي مجوز تقسيم و بسته بندي داده مي شود. پس از تقسيم و بسته بندي مجدداً آمپول ها توسط بخش كنترل كيفيت آزمايش مي شوند. در صورت مثبت بودن جواب آزمايش ها به صورت محصول نهايي توسط وزارت بهداشت توزيع مي شود. محصول نهايي براي سرم هاي ضدمار در آمپول هاي 10 ميلي ليتري و براي سرم هاي ضدعقرب در آمپول هاي 5 ميلي ليتري است.
«براي اينكه پادزهري كه در بدن اسب توليد مي شود به فرآورده يي تبديل شود كه قابل تزريق به انسان باشد بايد خصوصيات ويژه يي داشته باشد و از يك سري استانداردهاي بين المللي تبعيت كند، به عنوان مثال 1-بايد ايمن بوده و در كوتاه مدت يا درازمدت عارضه جانبي ايجاد نكند. 2- تب زايي نداشته باشد.3- قدرت لازم براي خنثي سازي سمومي كه به بدن وارد شده است، داشته باشد. 4- در همان لحظه يي كه تزريق مي شود در مصدوم ناراحتي ايجاد نكند تا مصدوم پذيرش لازم براي دارو را داشته باشد.»
دكتر «عباس زارع»، رئيس بخش جانوران سمي موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي: ضمن بيان اينكه فرد مارزده يا عقرب زده نبايد تحت هيچ عنوان با درمان منطقه يي درمان شود، گفت: در اولين فرصت، مصدوم بايد به بيمارستان منتقل و تحت درمان اختصاصي قرار بگيرد. وي در ادامه به ضرورت گنجاندن يك واحد درسي در رشته هاي پزشكي اشاره كرده و گفت: «متاسفانه در رشته پزشكي هيچ واحد درسي در رابطه با مارگزيدگي و عقرب زدگي و چگونگي برخورد با مصدومان تدريس نمي شود و اطلاعات بسياري از پزشكان ما نيز در اين زمينه مطابق با اطلاعات روز نيست و همين مساله ايجاب مي كند كه يك واحد درسي در رابطه با گزيدگي ها )خصوصاً مارگزيدگي و عقرب زدگي( در رشته هاي پزشكي گنجانده شود.» اما مهمترين پارامتر براي كمك هاي اوليه در درمان مارگزيدگي داشتن آرامش و آرام كردن شخص مصدوم است كه حتي الامكان هيجانش كم شود، چون داشتن هيجان باعث افزايش سرعت جريان خون شده و سم خيلي سريع در بدن پخش مي شود. در اين مرحله، ضدعفوني كردن محل گزش و بستن محل گزش با پارچه تميز يا باند مي تواند موثر باشد. پس از انجام اين كارها بايد بلافاصله، مصدوم به بيمارستان منتقل شود تا درمان اختصاصي بر رويش صورت گيرد. در اغلب موارد تزريق سرم پلي والان توصيه مي شود مگر در مورد گزش مار كبرا يا كفچه مار كه سرم اختصاصي يا منووالان توصيه مي شود
آشنايي با موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي
تاريخچه تحقيقات در زمينه جانوران سمي ايران، به ويژه مارهاي سمي به سال 1338 بازمي گردد. در اين سال به همت دكتر «محمود لطيفي» بخش جانوران سمي در انستيتو تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي داير شد. دكتر «عباس زارع»، رئيس بخش جانوران سمي موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي ضمن بيان اين مطلب گفت: از همان سال، تحقيقات روي جانوران سمي و به ويژه توليد سرم ضد مارگزيدگي آغاز شد. در سال 1340 براي اولين بار سرم منووالان ضد مارگزيدگي توليد شد. تا قبل از اين تاريخ، اين سرم از خارج از كشور وارد مي شد. در سال 1347 جمع آوري عقرب هاي ايران آغاز شد. در سال 1351 در پي جمع آوري عقرب هاي ايران و شناسايي آنها، توليد سرم پلي والان ضدعقرب زدگي آغاز شد. اين موسسه در حال حاضر با توليد سرم پلي والان عليه زهر شش نوع از عقرب هاي خطرناك ايران و سرم پلي والان عليه زهر شش نوع از مارهاي خطرناك به عنوان بزرگ ترين مركز توليد پادزهر در خاورميانه به كار خود ادامه مي دهد
از مهم ترين خزندگان اين منطقه مي توان ....... ادامه مارهاي قيطاني، شتري، گورخري و تيرك مار، جعفري، دشتي، افعي سوسني، تير مار و گزره مار اشاره كرد.
کد:
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1531743
چند نكته ايمني براي طبيعت گردان استان مركزي در مورد مار و خزنده گان ديگر
قبل از سفر در مورد مكان جغرافيايي مورد نظر خود مقداري اطلاعات كسب كنيد . تا با امادگي بهتر با محيط طبيعي و گردشي خود برخورد داشته باشيد. هميشه يك جعبه كوچك كمك هاي اوليه با خود داشته باشيد. يك دسته از اطلاعات مهم در مورد پوشش جانوري منطقه و زمان فعاليت و تغذيه و شكار خزنده گان است
مهمترين روش پيشگيري آن است كه تا حدي كه امكان دارد از رفتن به منطقه اي كه مار در آنجا يافت مي شود خودداري شود، ولي در صورت الزام مي بايد چكمه و شلوار بلند پوشيد زيرا چنانچه مشاهده شده است 5/4 درصد مارگزيدگيها در ناحيه پا و به خصوص از زانو به پايين اتفاق افتاده است . مارهاي مناطق خشك اغلب در زير سنگها، لاي بوته ها،زير تخته سنگها، درون تنه خالي درختان،در باطلاقها، روي تنه و شاخه درختان، شكاف نهر جوب ها لاي سنگها، در شكاف ديوارهاي شكسته و قديمي زندگي مي كنند
در صورت مشاهده و برخورد با مار، بايد از جاي خود تكان نخورد و در صورت امكان با يك چوب دراز، مار را از خود دور كرد، زيرا هر حركتي ممكن است مار را به وحشت اندازد و براي دفاع از خود به انسان حمله كند. در صورت تصميم به فرار، بهتر است دويدن را به صورت زيكزال انجام دهيد تا جهت يابي مار دچار اختلال گردد. گاهي با ايجاد دود در مناطق آلوده مي توان مارها را فراري داد. در بعضي مناطق، مردم با بسته بندي پياز در توري و پراكنده كردن آن در بيابانها موجب دور كردن مارها از آن مناطق مي شوند. مارها نسبت به نيكوتين حساس هستند و مي توان با پاشيدن گرد توتون در اطراف مناطق مسكوني يا چادرها مانع ورود مار به اين اماكن شد.
كوبيده سير، تنباكو ميتواند در دور كردن مارها موثر باشد
هميشه در كوهپيمايي يك چوب‌دستي (يا باتوم) با خود داشته باشيد. حركت چوب‌دستي موجب دور كردن مار از سر راه شما ميگردد
اگر با يك مار در طبيعت برخورد كرديد، اين احتمال را بدهيد كه ممكن است مارهاي ديگري هم در همان حوالي وجود داشته باشند.
از اطراق در مكانهايي كه داراي سنگلاخ با سوراخ‌هاي متعدد است جداً پرهيز كنيد.
در صورت برخورد ناگهاني با مار از هرگونه حركت تهاجمي پرهيز نماييد. چون چشم مار از حركت و حرارت تحريك ميشود.
از اطراق در مكانهايي كه داراي گل و گياه فراوان و فاقد ديد كافي ميباشد جداً پرهيز كنيد.
در هنگام چيدن گل مواظب باشيد.
در هنگام پوشيدن كفش در طبيعت، حتماً داخل آن را بازديد كنيد.
در طبيعت هرگز به چشمان خود اعتماد نكنيد، چون بعضي مارها خود را به شكلهاي مختلف در مي‌آورند.
از نشستن بر روي تنه‌ي درختان بر زمين افتاده يا تخته سنگها، قبل از بازرسي دقيق آنها خودداري كنيد.
بعد از غروب آفتاب، به جمع كردن چوب براي سوزاندن و يا كار ديگر نپردازيد و در روز هم چوبهاي انباشته شده در بيابان يا روستا را قبلاً با چوب بلندي جابجا كرده و سپس آنها را برداريد.
در تاريكي شب در بيابان قدم نزنيد. از پا برهنه راه رفتن در اطراف كلبه‌هاي روستايي خودداري كنيد. اصولاً براي كوه‌نوردي يا پياده‌روي در دشت و صحرا هنگام روز هم بايد از كفشهاي ساق بلند مناسب نظير چكمه يا پوتين استفاده شود.
نزديك توده‌هاي انبوه اشياي زايد و بي مصرف و يا دسته چوبها و علفهاي انباشته بر روي هم و همچنين در دهانه‌ي غارها، حفره‌ها و يا باتلاقها، چاهها و قناتها و به طور كلي مكانهاي متروكه نخوابيد
در آبهايي كه در داخل و يا در اطرافشان احتمال وجود مار است وارد نشويد.
برخي از مارها قادرند خود را از درخت و يا ديوار خرابه‌ها بالا بكشند. بنابراين در مكانهاي مشكوك، قبل از بالا رفتن از درخت يا ديوار و يا دست گذاردن بر روي آنها احتياط و دقت لازم را رعايت نماييد
بهتر است از وسط علفزارهاي بلند و گندم‌زارها بدون پاپوش مناسب رد نشويد. يا بوته‌هاي انبوه را زير پا نگذاريد و يا به كندن آنها اقدام نكنيد، و در صورت اجبار قبلاً با استفاده از يك چوب بلند دقيقاً به بررسي محل پرداخته و از نبودن مار اطمينان حاصل كنيد.
هيچگاه به تنهايي به كوه‌نوردي يا راهپيمايي در محلهايي كه احتمال وجود مار سمي مي‌رود نرويد.
بسياري از مارها در وقت شب به شكار ميروند و فعال هستند
مارها از محيط پر جنب و جوش و پر سر و صدا گريزان‌اند و به طور طبيعي خود را از معرض ديد پنهان نگه مي‌دارند.
از ريختن الوار و مصالح كهنه ساختماني گوشه و كنار درون حياط و باغ بپرهيزيد تا لانه مار درست نشود
در باغ و حياطت منزلتان ازجمع اوري زباله بپرهيزيد، زيرا باعث تجمع محل موش ها شده و با امدن موش ها مارها هم به دنبال تغذيه و شكار حضور پيدا مي كنند
درون باغ گوشه هاي خلوت اگرعلف هاي بلند روئيده و باعث عدم ديد مي شود كوتاه كنيد تا محل رفت و امد مارها نشود زيرا مارها مناطق ارام وساكت را ترجيح ميدهند.
در فاصله مابين چند درخت در باغتان( براي كشاورزان و دارنده گان باغ) از آويزها ي زنگ دار لوله اي و يا ورقه اي صدادار استفاده كنيد اين اويزها در كشور چين و ژاپن بيشتر ديده ميشود كه در سردر ورودي خانه ها براي اعلام ورود صوتي فرد جديد به منزل و يا در محيط باغ نيز آويزان مي كنند كه با وزش باد تكان خورده و صداي ملودي توليد ميكند. خود شما مي توانيد اين آويزهاي دست ساز را باكمك چند ورقه نازك حلبي و يا آلومينيومي و مقداري نخ محكم بسازيد كه با وزش باد در باغ تكان به صدا در مي آيند.
شما نمی توانید در این بخش موضوع جدید پست کنید شما نمی توانید در این بخش به موضوعها پاسخ دهید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش ویرایش کنید شما نمی توانید موضوع های خودتان را در این بخش حذف کنید شما نمی توانید در این بخش رای دهید شما نمیتوانید به نوشته های خود فایلی پیوست نمایید شما نمیتوانید فایلهای پیوست این انجمن را دریافت نمایید
.gif){kind=icon}
